Γραπτή εξέταση στα Α Ρ Χ Α Ι Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Α΄ λυκείου

􀂪 Κ ε ί μ ε ν ο

3 Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις τῆς Παράλου ἀφικομένης νυκτὸς ἐλέγετο ἡ συμφορά, καὶ οἰμωγὴ ἐκ τοῦ Πειραιῶς διὰ τῶν μακρῶν τειχῶν εἰς ἄστυ διῆκεν,ὁ ἓτερος τῷ ἑτέρῳ παραγγέλων˙ ὣστ’ ἐκείνης τῆς νυκτὸς οὐδεὶς ἐκοιμήθη, οὐ μόνον τοὺς ἀπολωλότας πενθοῦντες, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἔτι αὐτοὶ ἑαυτούς, πείθεσθαι νομίζοντες οἷα ἐποίησαν Μηλίους τε Λακεδαιμονίων ἀποίκους ὄντας, κρατήσαντες πολιορκίᾳ, καὶ Ἱστιαιᾶς καὶ Σκιωναίους καὶ Τορωναίους καὶ Αἰγινήτας καὶ ἄλλους πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων.

4 Τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἐκκλησίαν ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἔδοξε τοὺς τε λιμένας ἀποχῶσαι πλὴν ἕνὸς καὶ τὰ τείχη εὐτρεπίζειν καὶ φυλακὰς ἐφιστάναι καὶ τἆλλα πάντα ὠς εἰς πολιορκίαν παρασκευάζειν τὴν πόλιν.

Ξενοφώντος Ελληνικά, Βιβλίο Β, κεφ. ΙΙ, πργ. 3-4

1. Να μεταφραστεί το παραπάνω απόσπασμα, από Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις…Ἑλλήνων.

(μονάδες 30)

2. Ερώτηση εισαγωγής: Ποιες αξίες κυριαρχούν στη σκέψη του Ξενοφώντα και στις κρίσεις του για τα ιστορικά γεγονότα;

(μονάδες 10)

􀂪 Ε ρ μ η ν ε υ τ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ι ς

3. α. Πώς αντέδρασαν οι Αθηναίοι μόλις πληροφορήθηκαν την καταστροφή που υπέστησαν στη Λάμψακο;

β. Ποιος ήταν ο λόγος που τρομοκρατήθηκαν;

(μονάδες 5)

4. α. Σε ποιες ενέργειες προέβησαν οι Αθηναίοι την επόμενη μέρα;

β. Να αποδώσετε με συντομία τη συναισθηματική κατάσταση των Αθηναίων.

(μονάδες 5)

5. Να σημειώσετε με X τη σωστή ή λανθασμένη πρόταση στο αντίστοιχο τετράγωνο:

Σωστό Λάθος

α. Οι Αθηναίοι αντιμετώπισαν με ψυχραιμία την είδηση

της καταστροφής τους στην Λάμψακο.

β. Ο λαός της Αθήνας θρηνούσε κυρίως γι’ αυτούς που

είχαν σκοτωθεί.

γ. Την επόμενη μέρα συγκάλεσαν την εκκλησία του

δήμου.

δ. Ο λαός της Αθήνας αποφάσισε να επιχωματώσει όλα

τα λιμάνια.

(μονάδες 5)

􀂪 Γ ρ α μ μ α τ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ι ς

6. α. ἐλέγετο ἡ συμφορὰ.

β. οἷα ἐποίησαν

Να μεταφέρετε τα ρήματα των παραπάνω προτάσεων σ’ όλους τους χρόνους στη φωνή και στην έγκλιση που βρίσκονται.

(μονάδες 5)

7. Να συμπληρώσετε τους γραμματικούς τύπους των λέξεων στην αντίστοιχη θέση των πινάκων.

Ονομ.
Γεν.	νυκτὸς
Δοτ.
Αιτ.		ἄστυ
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.	λιμένας	φυλακὰς
Κλητ.

(μονάδες 5)

8. α. ἐκοιμήθη: Να γραφεί ο ίδιος χρόνος σ’ όλες τις εγκλίσεις στο πρόσωπο που βρίσκεται.

β. πείθεσθαι: Να γράψετε τα απαρέμφατα όλων των χρόνων.

(μονάδες 5)

􀂪 Σ υ ν τ α κ τ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σε ι ς

9. α. Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις τῆς Παράλου ἀφικομένης νυκτὸς ἐλέγετο ἡ συμφορά.

β. Ἐν ᾗ ἔδοξε τοὺς τε λιμένας ἀποχῶσαι πλὴν ἕνὸς καὶ τὰ τείχη εὐτρεπίζειν.

Να χαρακτηρίσετε και να αναλύσετε συντακτικά τις παραπάνω προτάσεις

(μονάδες 5)

10. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις:

πενθοῦντες, πείθεσθαι, ἐκκλησίαν, νομίζοντες, τῇ δ’ ὑστεραίᾳ

(μονάδες 5)

11. Να σημειώσετε με ένα Σ ή ένα Λ τη σωστή ή λανθασμένη απάντηση:

Σωστό Λάθος

α. τῷ ἑτέρω: είναι αντικείμενο στο παραγγέλλων

β. τοὺς ἀπολωλότας: είναι αιτιατική της αιτίας

γ. κρατήσαντες: είναι τροπική μετοχή

δ. πολιορκίᾳ: είναι δοτική του χρόνου

ε. τὴν πόλιν: είναι αντικείμενο στο παρασκευάζειν

(μονάδες 5)

􀂪 Λ ε ξ ι λ ο γ ι κ έ ς ε ρ ω τ ή σ ε ι ς

12. ἀφικομένης, παραγγέλων, κρατήσαντες, ἐποίησαν, ἐφιστάναι.

Να βρείτε ένα παράγωγο όνομα (ουσιαστικό, επίθετο) απλό ή σύνθετο της νέας ελληνικής.

(μονάδες 5)

13. Με ποιες λέξεις του κειμένου είναι ετυμολογικά συγγενείς οι παρακάτω λέξεις: καθεστώς, επάγγελμα, ικανότητα, ρήμα, παθητικός, αστάθμητος, απροσδόκητος, όλεθρος, περίσταση, απόρρητος.

(μονάδες 10)

Καλή επιτυχία

Απαντήσεις στα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ λυκείου

􀂪 Μ ε τ ά φ ρ α σ η

1. Και όταν έφτασε η Πάραλος τη νύχτα στην Αθήνα ανακοινώνονταν η συμφορά και ο θρήνος έφτανε διαμέσου των μακρών τειχών στην Αθήνα καθώς ο ένας το έλεγε στον άλλο˙ εκείνη λοιπόν τη νύχτα κανείς δεν κοιμήθηκε, όχι μόνο επειδή πενθούσαν εκείνους που είχαν χαθεί αλλά πολύ περισσότερο ακόμη (επειδή πενθούσαν) οι ίδιοι τον εαυτό τους γιατί νόμιζαν ότι θα πάθουν τα ίδια που έκαναν και στους Μηλίους που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων όταν τους υπέταξαν με πολιορκία, και στους κατοίκους της Ιστιαίας και της Σκιώνης και της Τορώνης και της Αίγινας και σε άλλους πολλούς από τους Έλληνες.

2. 􀂾 το ευγενές ήθος και η ανθρωπιά

􀂾 η εντιμότητα και η ειλικρίνεια

􀂾 η πίστη και ο σεβασμός στο Θείο

􀂾 οι Θεοί ως εγγυητές της ηθικής τάξης

􀂾 η τήρηση των λόγων και των όρκων

􀂾 η αναγκαιότητα της πειθαρχίας

􀂾 η αρετή της ανάληψης πρωτοβουλιών

􀂾 το πρότυπο του ιδανικού ηγέτη

Βλ. σελ. 32-33, Η πίστη του σε αξίες.

Ε ρ μ η ν ε υ τ ι κ ά

3. α. Οι Αθηναίοι πληροφορήθηκαν για την καταστροφή που υπέστησαν στη Λάμψακο από την Πάραλο. Αμέσως ξεσπούν σε θρήνους που γενικεύονται από τον Πειραιά έως την Αθήνα καθώς ο ένας μεταδίδει την είδηση στον άλλο. Οι αντιδράσεις τους μαρτυρούν το φόβο και την ανησυχία τους για τη μελλοντική πορεία της ζωής τους.

β. Ο λόγος που τους έκανε να φοβούνται ήταν η πολιτική που η Αθήνα είχε ακολουθήσει στο παρελθόν. Οι Αθηναίοι επειδή ένιωθαν δυνατοί ακολούθησαν ιμπεριαλιστική πολιτική επιδιώκοντας να επεκτείνουν τα σύνορα τους. Πολλές δεν δίστασαν να επιβάλουν την εξουσία τους σε πόλεις που ανήκαν στην Πελοποννησιακή συμμαχία ή που προσπαθούσαν να κρατήσουν ουδέτερη στάση. Επιβάλλοντας μ’ αυτό τον τρόπο την εξουσία τους προκάλεσαν πολλές συμφορές σε κάποιες πόλεις και τώρα που καταλαβαίνουν πως χάνουν σιγά-σιγά τη δύναμή τους φοβούνται μήπως πάθουν τις ίδιες καταστροφές που οι ίδιοι είχαν προκαλέσει στο παρελθόν.

4. α. Την επόμενη μέρα οι Αθηναίοι συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου που ήταν το κυριότερο όργανο της δημοκρατικής Αθήνας για να αποφασίσουν τον τρόπο που u952 θα αντιμετώπιζαν τη δύσκολη κατάσταση στην οποία είχαν βρεθεί. Στην εκκλησία του δήμου αποφάσισαν να προετοιμάσουν την πόλη τους σαν να περίμεναν ότι θα βρεθούν σε κατάσταση πολιορκίας κλείνοντας τα λιμάνια τους εκτός από ένα, επισκευάζοντας τα κατεστραμμένα τείχη και εγκαθιστώντας φρουρές.

β. Μόλις οι Αθηναίοι μαθαίνουν τη δυσάρεστη είδηση πανικοβάλλονται γιατί φοβούνται την εκδίκηση κάποιων πόλεων στις οποίες είχαν επιβάλει την κυριαρχία τους. Την επόμενη όμως μέρα όταν συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου αντιμετώπισαν με ψυχραιμία τα γεγονότα αφού εγκατέλειψαν τους θρήνους και αποφάσισαν με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα γεγονότα που τους συνέβησαν.

5. α. Λ β. Λ γ. Σ δ. Λ

Γ ρ α μ μ α τ ι κ ά

6. α. λέγεται ἡ συμφορά

ἐλέγετο ἡ συμφορά

ῥηθήσεται/λεχθήσεται ἡ συμφορά

ἐρρήθη/ἐλέχθη ἡ συμφορά

εἴρηται ἡ συμφορά

εἴρητο ἡ συμφορά

β. οἷα ποιοῦσι

οἷα ἐποίουν

οἷα ποιήσουσι

οἷα ἐποίησαν

οἷα πεποιήκασι

οἷα ἐπεποιήκεσαν

7.

Ονομ. νὺξ ἄστυ

Γεν. νυκτὸς ἄστεως

Δοτ. νυκτί ἄστει

Αιτ. νύκτα ἄστυ

Γεν. λιμένων φυλακῶν

Δοτ. λιμέσι φυλακαῖς

Αιτ. λιμένας φυλακὰς

Κλητ. λιμένες φυλακαὶ

8. α.

Οριστική ἐκοιμήθη

Υποτακτική κοιμηθῇ

Ευκτική κοιμηθείη

Προστακτική κοιμηθήτω

β.

Ενεστώτας πάσχειν

Μέλλοντας πείσεσθαι

Αόριστος παθεῖν

Παρακείμενος πεπονθέναι

􀂪 Σ υ ν τ α κ τ ι κ ά

9. α. Κύρια πρόταση.

ἐλέγετο: ρήμα, ἡ συμφορά: υποκείμενο

ἀφικομένης: γενική απόλυτη χρονική μετοχή

τῆς Παράλου: υποκείμενο στη μετοχή

ἐν ταῖς Ἀθήναις: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου

νυκτός: γενική χρόνου

β. Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο ἐκκλησίαν

ἔδοξε: απρόσωπο ρήμα

ἀποχῶσαι, εὐτρεπίζειν: υποκείμενα στο ἔδοξε, τελικά απαρέμφατα

τούς λιμένας και τά τείχη: αντικείμενα στα απαρέμφατα ἀποχῶσαι και εὐτρεπίζειν αντίστοιχα

ἐν ᾗ: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου

πλήν ἑνός: εμπρόθετος προσδιορισμός της εξαίρεσης

10. πενθοῦντες: αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο οὐδείς

νομίζοντες: αιτιολογική μετοχή συνημμένη στο οὐδείς

πείσεσθαι: αντικείμενο στη μετοχή νομίζοντες και ειδικό απαρέμφατο

τῇ ὑστεραίᾳ: δοτική του χρόνου

ἐκκλησίαν: αντικείμενο στο ἐποίησαν

11. α. Σ β. Λ γ. Λ δ. Λ ε. Σ

Λ ε ξ ι λ ο γ ι κ ά

12. ἀφικομένης 􀂌 άφιξη

παραγγέλων 􀂌 παραγγελία

κρατήσαντες 􀂌 κράτος

ἐποίησαν 􀂌 ποίημα

ἐφιστάναι 􀂌 επιστάτης

13. καθεστώς 􀂌 ἐφιστάναι

επάγγελμα 􀂌 παραγγέλλων

ικανότητα 􀂌 αφικομένης

ρήμα 􀂌 ἐλέγετο

παθητικός 􀂌 πείσεσθαι

αστάθμητος 􀂌 ἐφιστάναι

απροσδόκητος 􀂌 ἔδοξε

όλεθρος 􀂌 ἀπολωλότας

περίσταση 􀂌 ἐφιστάναι

απόρρητος 􀂌 ἐλέγετο