Ο ΚΑΙΡΟΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΓΩΝΙΑ –Νασιόπουλος Απόστολος

Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2023

Ποιος είσαι εσύ-ποιος είμαι εγώ

 

Ποιος είσαι εσύ-ποιος είμαι εγώ

 

Καθισμένος στο μπαλκόνι του χρόνου

Βλέπω ένα μικρό παιδί

φοβισμένο,

να δρασκελά με την άγουρη νιότη του

τα σκαλοπάτια της ζωής ένα- ένα

άλλοτε ακροβατώντας

άλλοτε στο πλατύσκαλο της καθημερινότητας

και να προσπερνά τα εμπόδια

άλλες φορές ανώδυνα

άλλες φορές ………

ακόμα προσπαθώ να κρύψω τις ουλές

και το μικρό παιδί μεγάλωσε

ανδρώθηκε άπλωσε τα φτερά του

δημιούργησε

και μπορεί τώρα με σιγουριά

να πορεύεται στη ζωή του

και οι ουλές του

στάθηκαν οδηγός  στη ζωή του

για να μπορεί τώρα βλέπει τα δημιουργήματα του

με υπερηφάνεια.

 

Σάββατο 23 Δεκεμβρίου 2023

Σάββατο 28 Οκτωβρίου 2023

28η Οκτώβρη 2023


 Ετούτος δω ο λαός

δεν γονατίζει παρά
μονάχα στους νεκρούς του..

Γ. Ρίτσος

Χρόνια πολλά Ελλάδα 🇬🇷 🇬🇷

Τρίτη 6 Ιουνίου 2023

Θέματα 2023 – Αρχαία Ελληνικά – Ημερήσιο Λύκειο – Εσπερινό Λύκειο

 Θέματα 2023 – Αρχαία Ελληνικά – Ημερήσιο Λύκειο – Εσπερινό Λύκειο

ΘΕΜΑΤΑ

 Αρχαία Ελληνικά Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού

 ……………………………………………………………..

 Σχολιασμός εκφωνήσεων

 Σαφείς και συνεπείς με τις αντιληπτικές και γνωσιακές δυνατότητες των επαρκώς προετοιμασμένων υποψηφίων υπήρξαν οι σημερινές εκφωνήσεις στο μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών Προσανατολισμού. Ειδικά η επιλογή του αδίδακτου κειμένου, για άλλη μια χρονιά, ευνόησε περισσότερο τους υποψηφίους που έχουν μάθει να διαχειρίζονται τον αρχαίο λόγο όχι μόνο γραμματικο-συντακτικά αλλά και, πρωτίστως, νοηματικά.

 ………………………………………………………………..

 Ενδεικτικές απαντήσεις

 Θέμα Α1α 

  1. Λάθος
  2. Λάθος
  3. Σωστό

 Θέμα Α1β 

α. 1

β. 3

 Θέμα Β1

 Η «πόλις» είναι μια μορφή ανώτερης κοινωνικής συνύπαρξης που εμπεριέχει όλες τις άλλες και αποβλέπει στο ανώτερο απ’ όλα τα αγαθά. Στον ορισμό αυτό μπορούμε να διακρίνουμε το προσεχές γένος της έννοιας «πόλις» και την ειδοποιό διαφορά της. Το προσεχές της γένος είναι ο όρος «κοινωνία», ενώ η ειδοποιός διαφορά της είναι το αγαθό στο οποίο αποβλέπει, που είναι η ευδαιμονία των πολιτών. Αντίθετα, οι άλλες μορφές κοινωνίας επιδιώκουν ένα επιμέρους αγαθό για το συμφέρον των μελών τους. Ο Αριστοτέλης επισφραγίζει τον ορισμό της έννοιας «πόλις» με τον χαρακτηρισμό πολιτική κοινωνία, δηλαδή την οργανωμένη πολιτειακά κοινωνία η οποία έχει αυτάρκεια, αυτονομία, ελευθερία, θεσμούς και πολίτευμα. Αφορά, λοιπόν, η πόλη τη γνωστή για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο πόλη-κράτος, όπως επικράτησε να αποδίδεται σήμερα ο όρος.

 Αναλυτικότερα, για το προσεχές γένος της έννοιας «πόλις», ο όρος «κοινωνία» προέρχεται από τη λέξη «κοινωνός» και είναι ομόρριζος με το ρήμα «κοινωνῶ» που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «μοιράζομαι ή κάνω κάτι μαζί με άλλους». Έτσι, με τον όρο αυτό νοείται μια ομάδα ανθρώπων που συνυπάρχουν και συνεργάζονται αποβλέποντας στην επίτευξη ενός κοινού για τα μέλη της σκοπού, ενός επιμέρους συμφέροντος («ἀγαθοῦ τινος ἕνεκεν συνεστηκυῖαν»). Αυτοί, για παράδειγμα, που πολεμούν μαζί επιδιώκουν τον πλούτο, τη νίκη ή την κατάκτηση μιας πόλης, οι ναυτικοί έχουν στόχο την απόκτηση χρημάτων, και κάτι ανάλογο συμβαίνει σε όσους ανήκουν σε μια φυλή ή σε ένα δήμο. Οι επιμέρους αυτές κοινωνίες αποτελούν, για τον Αριστοτέλη, μόρια της πολιτικής κοινωνίας, εμπεριέχονται δηλαδή σε αυτή, και τις τοποθετεί σε υποδεέστερη από αυτή θέση, αφού η πολιτική κοινωνία δεν στοχεύει στο ειδικό κατά περίπτωση συμφέρον, στο συμφέρον της στιγμής ή στο συμφέρον μιας ομάδας ανθρώπων, αλλά σ’ ένα ανώτερο αγαθό, δηλαδή στην ευδαιμονία του συνόλου των πολιτών, που αφορά «ἅπαντα τὸν βίον». Ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια είχε χαρακτηρίσει το υπέρτατο αυτό αγαθό με την έκφραση «τὸ ἀκρότατον πάντων τῶν πρακτῶν ἀγαθῶν».

 Όσον αφορά τώρα το ανώτερο αυτό αγαθό, στο οποίο στοχεύει η πόλη, αυτό δεν είναι άλλο από την ευδαιμονία, που αποτελεί και την ειδοποιό διαφορά της πόλης από όλες τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Αυτή η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις άλλες μορφές συμβίωσης και στην πόλη είναι ποιοτική («κυριωτάτη»), ποσοτική («περιέχουσα») και ανώτερου σκοπού, καθώς ο υπέρτατος σκοπός της πόλης υπερβαίνει τους επιμέρους σκοπούς των μορίων-υποσυνόλων της πολιτικής κοινωνίας. Με τη φράση «κυριωτάτου πάντων» ο Αριστοτέλης εννοεί το υπέρτατο αγαθό, στο οποίο αποβλέπει η πόλη, δηλαδή την ευδαιμονία του συνόλου των πολιτών. Η ανωτερότητα αυτού του αγαθού αποδεικνύει και την ανωτερότητα της ίδιας της πόλης έναντι των άλλων κοινωνιών. Με άλλα λόγια, εφόσον η πόλη είναι η «κυριωτάτη» όλων των κοινωνιών και το αγαθό στο οποίο στοχεύει είναι το «κυριώτατον» όλων των άλλων αγαθών, «τὸ ἀκρότατον πάντων τῶν πρακτῶν αγαθών», όπως αναφέρεται και στο πρώτο βιβλίο των «Ηθικών Νικομαχείων». Ο υπερθετικός και το «πᾶς» δείχνουν την ανωτερότητα της πόλης και του σκοπού που αποβλέπει.

 Μέσα στο διδαγμένο κείμενο επισημαίνεται ακόμα ότι η πόλη είναι μια κοινωνική οντότητα, δηλαδή μια μορφή κοινωνικής συμβίωσης, που προήλθε αθροιστικά από τη συνένωση περισσότερων χωριών (κωμών). Τη θεωρεί μία από τις κοινωνικές οντότητες. Η πρώτη ήταν, κατά τη διδασκαλία του Αριστοτέλη, η οικογένεια («οἶκος»), το αποτέλεσμα του φυσικού «συνδυασμού» άρρενος και θήλεος· σκοπός της ήταν η ικανοποίηση των καθημερινών αναγκών του ανθρώπου. Η δεύτερη ήταν η κώμη, δηλαδή μια μικρή κοινότητα ανθρώπων, η κοινωνία που σχηματίστηκε από «πλείονας οἰκίας» για την ικανοποίηση αναγκών εκτός των οικονομικών και ανώτερων από τις καθημερινές ανάγκες του ανθρώπου. Τέτοιες ήταν, βέβαια, οι πνευματικότερες ανάγκες του, π.χ. η ανάγκη για τη λατρεία του θείου ή για την απόδοση της δικαιοσύνης. Η οικογένεια δεν μπορούσε να έχει ούτε τυπικό λατρείας, λατρευτικές δηλαδή ιεροτελεστίες, ούτε μηχανισμό απόδοσης δικαιοσύνης. Η τρίτη κοινωνική οντότητα ήταν η πόλη. Ο Αριστοτέλης, χρησιμοποιώντας τον συγκριτικό βαθμό «πλειόνων» (= περισσότερων), δεν καθορίζει με ακρίβεια τον αριθμό των κωμών που απαιτούνται. Οπωσδήποτε, δεν θα πρέπει να είναι ούτε πολύ μικρός, ώστε να μην απειλείται η πόλη με αφανισμό εξαιτίας της έλλειψης πληθυσμού, αλλά ούτε και πολύ μεγάλος, ώστε να μπορεί αυτή να ανταποκριθεί στις ανάγκες που οφείλει να ικανοποιήσει. Δηλαδή, ο αριθμός των κωμών πρέπει να είναι τέτοιος, ώστε να εξασφαλίζεται η αυτάρκεια της πόλης-κράτους.

 Επιπλέον, χαρακτηρίζει την πόλη με το επίθετο «τέλειος» (τελεολογική αντίληψη). Μέσα στη λέξη αυτή ο αρχαίος Έλληνας άκουγε καθαρά τη λέξη τέλος, μια λέξη που δήλωνε τον σκοπό, για τον οποίο είναι πλασμένο το καθετί, τον προορισμό του. Είναι φανερό ότι με αυτή τη σημασία η λέξη δεν δήλωνε ό,τι η δική μας λέξη «τέλος». Ίσα ίσα δήλωνε τη στιγμή της τελείωσης, της ακμής, της ολοκλήρωσης. Στη συγκεκριμένη λοιπόν περίπτωση του κειμένου μας το επίθετο «τέλειος» λέγεται σε σχέση με την ολοκλήρωση του εξελικτικού κύκλου που παρακολουθούμε («οἶκος-κώμη-πόλις»)· με το νόημα αυτό η στιγμή της ολοκλήρωσης δηλώνει και το τέλος της εξέλιξης, η οποία όμως δεν οδηγεί σε μια τελική φθορά αλλά σε μια τελική ολοκλήρωση. Η πόλη είναι χρονικά υστερογενές δημιούργημα. Όμως οντολογικά και αξιολογικά έχει προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων.

 Εφόσον λοιπόν η πόλη αποτελεί κορύφωση του εξελικτικού κύκλου των κοινωνικών οντοτήτων, εύλογα αποβλέπει στο ανώτερο αξιολογικά αγαθό («μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ἡ πασῶν κυριωτάτη»), την ευδαιμονία, η οποία συμπίπτει με την ύψιστη αυτάρκεια, της απόλυτης μακάρι ανεξαρτησίας από οτιδήποτε βρίσκεται έξω από την πόλη. Η πολιτική κοινωνία εξασφαλίζει στον πολίτη το ουσιαστικό περιεχόμενο της ευδαιμονίας, την αυτάρκεια. Ο άνθρωπος που θέλει να είναι ευτυχισμένος ζει μέσα σε οργανωμένες κοινωνίες διαμορφώνοντας αρμονικές σχέσεις με τους συμπολίτες του. Ο μονωτής, δηλαδή ο ιδιώτης που συνειδητά ζει μόνος του, αδυνατεί να κατακτήσει την ανθρώπινη ευτυχία. Η λέξη «αυτάρκεια» είναι παράγωγη από το επίθετο «αὐτάρκης», το οποίο σχηματίζεται από το θέμα της αντωνυμίας «αὐτός» (= ο ίδιος, μόνος μου) και του ρήματος «ἀρκέω-ῶ» και δηλώνει αυτόν που αρκείται σε όσα έχει ο ίδιος, αυτόν που ζει άνετα από τη δική του μόνο περιουσία, επομένως αυτόν που έχει οικονομική ανεξαρτησία. Η αυτάρκεια αποτελεί θεμελιώδες γνώρισμα της πόλεως, πρωταρχική επιδίωξή της και ποιοτικό στοιχείο υπεροχής της πόλης συγκριτικά με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Με αυτήν δηλώνεται η επάρκεια των αγαθών που είναι απαραίτητα για την απόκτηση και διατήρηση της συλλογικής ευτυχίας (ευδαιμονίας). Η αυτάρκεια μιας πόλης εξαρτάται: α) από τη γεωγραφική της θέση, ώστε να εξασφαλίζονται υλικά αγαθά∙ β) από το έμψυχο, ανθρώπινο δυναμικό που διασφαλίζει την άμυνα της πόλης-κράτους∙ γ) από το σύστημα χρηστής διοίκησης και απονομής δικαιοσύνης, που εγγυάται την εσωτερική συνοχή της πόλης». Επιπλέον, η αυτάρκεια ως ηθική αρετή αποτελεί μεσότητα, διότι βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ακραίες καταστάσεις: α) την ένδεια, δηλαδή την ανεπάρκεια των αναγκαίων μέσων διαβίωσης (έλλειψη) και β) την υπερεπάρκεια, δηλαδή την υπεραφθονία, τον υπέρμετρο πλούτο (υπερβολή). Η τελευταία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, γιατί προκαλεί αντιθέσεις και ανταγωνισμούς. Συνεπώς, ο πλούτος πρέπει να έχει ένα όριο (πέρας)· διαφορετικά, η συνοχή της πολιτείας τίθεται σε κίνδυνο. Με αυτήν την έννοια, το επίπεδο αυτάρκειας που επιτυγχάνει η πόλη-κράτος είναι και το ανώτερο όριο κάθε αυτάρκειας («πέρας πάσης τῆς αὐταρκείας»).

 Η οικογένεια και η κώμη προηγούνται χρονικά από την πόλη, αλλά η πόλη είναι ανώτερη οντολογικά και αξιολογικά από αυτές, γιατί αποβλέπει στο ανώτερο αγαθό, την ευδαιμονία. Ενώ όμως οι προηγούμενες κοινωνικές οντότητες ικανοποιούσαν μόνο μερικές ανάγκες του ανθρώπου, η «πόλη» συγκροτείται μεν για τη διασφάλιση της ζωής, αλλά στην πραγματικότητα για να διασφαλίσει την καλή ζωή («εὖ ζῆν»). Αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά της πόλης από τις άλλες κοινωνικές οντότητες. Το «εὖ ζῆν» περιλαμβάνει κατά τον Αριστοτέλη δύο πράγματα: ηθική και πνευματική δραστηριότητα: α) Η πόλη προσφέρει καταλληλότερο έδαφος από τις άλλες μορφές κοινωνίας για την ανάπτυξη της ηθικής δραστηριότητας, ένα πλουσιότερο πλέγμα ανθρώπινων σχέσεων και καταστάσεων, όπου μπορεί κανείς να ασκήσει τις αρετές του. β) Η πόλη παρέχει μεγαλύτερες δυνατότητες για πνευματική δραστηριότητα, γιατί επιτρέπει πληρέστερο καταμερισμό της διανοητικής εργασίας και υπάρχει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση. Ως απαραίτητες προϋποθέσεις της καλής κοινωνικής ζωής ο Αριστοτέλης απαριθμεί τα εξής: επάρκεια τροφής, ποικιλία τεχνών και τεχνιτών, επαρκή οπλισμό, οικονομική ευπορία, θρησκευτικούς θεσμούς και θεσμούς δικαιοσύνης. Αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό της πόλης θεωρείται από τον φιλόσοφο ως το πιο σημαντικό. Η διάκριση ανάμεσα στο «ζῆν» και το «εὖ ζῆν» ήταν μία από τις θεμελιώδεις απόψεις της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη, η οποία φαίνεται ότι είχε αφομοιωθεί και από το Μέγα Αλέξανδρο, μαθητή του φιλοσόφου, ο οποίος τόνιζε ότι αγαπούσε τον πατέρα του που του είχε χαρίσει το «ζῆν», αλλά αγαπούσε εξίσου τον Αριστοτέλη, ο οποίος του είχε χαρίσει το «εὖ ζῆν», καθώς τον είχε διδάξει πολλά πράγματα, είχε καλλιεργήσει το πνεύμα του και έτσι είχε συμβάλει στην πνευματική του ανάπτυξη.

 Τελευταίο και εξίσου σημαντικό με όλα τα προηγούμενα γνωρίσματα της πόλης ο Αριστοτέλης αναφέρει τη φύσει καταγωγή της: η πόλη ανήκει στην κατηγορία των πραγμάτων που υπάρχουν εκ φύσεως. Αφού οι πρώτες κοινωνικές οντότητες υπάρχουν φύσει και εφόσον η πόλη προέρχεται από αυτές και αποτελεί την ολοκλήρωση της εξελικτικής τους διαδικασίας, είναι δηλαδή το τέλος εκείνων, είναι και αυτή φυσικό δημιούργημα («πᾶσα πόλις φύσει ἔστιν, εἴπερ καὶ αἱ πρῶται κοινωνίαι. Τέλος γὰρ αὕτη ἐκείνων, ἡ δὲ φύσις τέλος ἐστίν»). Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, τόσο η κοινωνικότητα του ανθρώπου όσο και η σύσταση της πόλεως ανάγονται στη φύση, είναι φυσικά φαινόμενα. Είναι πιθανό η συγκεκριμένη διδασκαλία του φιλοσόφου να αποτελεί απάντηση σε ορισμένους σοφιστές που υποστήριζαν ότι οι πολιτικοί θεσμοί και οι νόμοι αποτελούν προϊόντα ανθρώπινα, κοινωνικές συμβάσεις που έρχονται σε σύγκρουση με τις φυσικές διεργασίες. Συγκεκριμένα, η θέση του Αριστοτέλη ότι η πόλη ανήκει στην κατηγορία των πραγμάτων που υπάρχουν εκ φύσεως φαίνεται να αντιμάχεται τις απόψεις των σοφιστών (όπως ο Πρωταγόρας ή ο Θρασύμαχος στην πλατωνική «Πολιτεία» ή ο Καλλικλής στον διάλογο «Γοργίας»), καθώς και τις απόψεις των κυνικών. Κατά τον Αριστοτέλη, πράγματι η κοινωνική-πολιτική ζωή είναι κάτι το φυσικό για τον άνθρωπο, προάγει τον ανθρώπινο βίο και οδηγεί τον άνθρωπο στο υπέρτατο «ἀγαθόν», την ευδαιμονία. Όμως παράλληλα ο Αριστοτέλης, όπως έχουμε δει σε άλλα σημεία της αριστοτελικής διδασκαλίας, δεν αρνείται την αξία της ανθρώπινης συμμετοχής στη συγκρότηση της πόλης. Αντιθέτως, θεωρεί ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καθοριστικός για τη συγκρότηση των πολιτικών και πολιτειακών θεσμών που συναπαρτίζουν την πολιτική κοινωνία, ενώ προτάσσει τη δικαιοσύνη ως καθοριστική προϋπόθεση για την επιβίωση της κοινωνίας αυτής. Τη δικαιοσύνη τόσο ως στάση ζωής και συμπεριφοράς των πολιτών όσο και ως θεσμό που αξιολογεί τις πράξεις τους.

 Θέμα Β2 

Στο δεύτερο απόσπασμα του Αριστοτέλη αναφέρεται μεταξύ άλλων μια αναλογία, η οποία εισάγεται με το «ὥσπερ». Η αναλογία αντλείται από τον χώρο της μυθολογίας, όπου συναντάμε τερατόμορφα πλάσματα με πολλά χέρια και πόδια, όπως είναι οι Ερινύες, οι Εκατόγχειρες και άλλα. Ο Αριστοτέλης στο πλαίσιο της αθροιστικής του θεωρίας αναφέρει πως, καθώς ο καθένας διαθέτει ένα μόριο αρετής και φρόνησης, αν όλοι μαζί οι πολίτες ενώσουν τις δυνάμεις και τις ικανότητές τους, τότε θα ενεργούν σαν ένας άνθρωπος που έχει πολλά πόδια, χέρια και αισθητήρια όργανα, εξαιρετική αρετή και εξυπνάδα, δηλαδή διαθέτει πολλές σωματικές, ηθικές και πνευματικές ικανότητες συγκεντρωμένες («πολύποδα και πολύχειρα καὶ πολλὰς ἔχοντ’ αἰσθήσεις, οὕτω καὶ περὶ τὰ ἤθη καὶ τὴν διάνοιαν»). Υπέρμαχος της υπεροχής του πλήθους και όχι των λίγων και αρίστων ο Σταγειρίτης φιλόσοφος («δεῖ κύριον εἶναι μᾶλλον τὸ πλῆθος ἢ τοὺς ἀρίστους μὲν ὀλίγους δέ, δόξειεν ἂν λέγεσθαι καί τιν’ ἔχειν ἀπορίαν τάχα δὲ κἂν ἀλήθειαν») χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο παράδειγμα, ώστε να γίνει κατανοητός και πειστικός, ενώ το πολυσύνδετο σχήμα υπερτονίζει εμφατικά τις συγκεντρωμένες αρετές του μυθολογικού αυτού πλάσματος συγκρίνοντάς τες με τις αρετές που συγκεντρώνει το πλήθος.

 Στο απόσπασμα του Ανωνύμου του Ιαμβλίχου παρουσιάζεται υποθετικά ένας Υπεράνθρωπος, άτρωτος, απρόσβλητος από αρρώστιες, με υπερφυσικές σωματικές και ψυχικές δυνάμεις, ένα πλάσμα με πλεονεκτήματα ανυπέρβλητα και μοναδικά. Ακόμη και αν δεχτούμε, υποστηρίζει ο φιλόσοφος, ότι υπάρχει ένας τέτοιος άνθρωπος, κάτι που είναι αδύνατο βέβαια, θα μπορούσε να είναι αξιόλογος και αποτελεσματικότερος από το πλήθος μόνο αν υπηρετούσε τον νόμο και την δικαιοσύνη με απόλυτη αφοσίωση. Διαφορετικά, το πλήθος, το οποίο θα συγκέντρωνε αθροιστικά περισσότερη δύναμη, φρόνηση, αρετή και αριθμητική υπεροχή, θα υπερτερούσε και θα εκτόπιζε τον Υπεράνθρωπο αυτό.

 Και οι δυο φιλόσοφοι αποδέχονται πως οι πολλοί ως σύνολο, ως οργανική ολότητα, αποκτώντας συλλογική συνείδηση υπερτερούν από τα άτομα. Η υπεροχή του συνόλου έγκειται ακριβώς στο ότι συγκεντρώνει τις αρετές των μελών του, οι οποίες χαρακτηρίζονται από συμπληρωματικότητα. Ανάλογα με τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη (αρετή, φρόνηση, πλούτος) η υπεροχή αυτή είναι ηθική, διανοητική και υλική. Η αθροιστική θεωρία αποτελεί ακόμη και σήμερα βασικό επιχείρημα υπέρ της αρχής της πλειοψηφίας και της δημοκρατίας.

 Θέμα Β3

 οπτική: ὁρῶμεν              σύσταση: συνεστηκυῖαν     λάθος: ἀλήθειαν   δοχείο: ένδέχεται

ποδήλατο: πολύποδα

 Θέμα Β4

 1β  2β  3α  4α  

 Θέμα Γ1

 Σωκράτη, όλα τα ζωντανά είδη διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο, και όσα γεννιούνται από τη γη και τα άλλα ζωικά είδη και κυρίως ο άνθρωπος. Διότι για όσα φυτρώνουν στη γη, αυτό μας είναι το πιο εύκολο, όσοι τουλάχιστον καλλιεργούμε τη γη, το να προετοιμάσουμε όλα όσα χρειάζονται πριν το φύτεμα αλλά και το ίδιο το φύτεμα. Όταν όμως πιάσει αυτό που έχει φυτευτεί, αμέσως μετά η φροντίδα του βλασταριού είναι και διαρκής και επίπονη και δύσκολη. Φαίνεται ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Με βάση τη δική μου εμπειρία συμπεραίνω και για τα άλλα. Διότι και για μένα αυτού εδώ του γιου μου είτε πρέπει να την ονομάσουμε εμφύτευση είτε γέννηση αποδείχθηκε το ευκολότερο απ’ όλα, όμως η ανατροφή του (αποδείχτηκε) και δύσκολη και διαρκώς μέσα στην ανασφάλεια για μένα που φοβάμαι γι’ αυτόν.

 Θέμα Γ2

 Ο γαιοκτήμονας Δημόδοκος, συνομιλώντας με τον Σωκράτη, ανησυχεί για την έντονη επιθυμία του γιου του να παρακολουθήσει τις διδασκαλίες κάποιου σοφιστή. Κατά την άποψή του, ο γιος του επηρεάζεται από συνομηλίκους και συνδημότες του, με τους οποίους συναναστρέφεται στο «ἄστυ», οι οποίοι τον επηρεάζουν με τις ρητορικές τους δεξιότητες («λόγους τινὰς ἀπομνημονεύοντες»). Πιο συγκεκριμένα, ο γιος του Δημόδοκου αξιώνει από τον πατέρα του α) να αναλάβει την επιμέλεια των καθημερινών του αναγκών («ἐπιμεληθῆναί με ἑαυτοῦ») και β) να πληρώνει τα δίδακτρα για την παρακολούθηση των μαθημάτων κάποιου εκ των σοφιστών («χρήματα τελέσαι τινὶ τῶν σοφιστῶν»). Αυτή η αξίωση του Θεάγη αιτιολογείται από την πεποίθησή του ότι ο σοφιστής, του οποίου τα μαθήματα θα παρακολουθήσει, θα τον κάνει σοφό («ὅστις αὐτὸν σοφὸν ποιήσει»). Απέναντι σε αυτή την πεποίθηση του Θεάγη ο πατέρας Δημόδοκος φαίνεται να εκφράζει τις επιφυλάξεις και τις ανησυχίες του. Θεωρεί μεν αρχοντική την επιθυμία του γιου του, όμως από την άλλη τη θεωρεί και εσφαλμένη («ἔστι μὲν γὰρ οὐκ ἀγεννής, σφαλερὰ δέ») και γι’ αυτό απευθύνεται στον Σωκράτη για βοήθεια.

 Θέμα Γ3

 ἔχειν : σχές      ῥᾷστον : ῥᾴδιον, ῥᾷον    ἀγεννής : ἀγεννοῦς

ἐπιθυμεῖ : ἐπιθυμεῖν       τὸ ἄστυ : τὰ ἄστη     καταβαίνοντες : καταβησόμενοι

πάλαι : παλαίτερον    ἐπιμεληθῆναι : ἐπιμεληθέντων     ὅστις : οἵτινες

 Θέμα Γ4α

 τὸν αὐτὸν: ονοματικός ομοιόπτωτος επιθετικός προσδιορισμός στο «τρόπον»

τοῦτο: υποκείμενο στο «γίγνεται»

ὀνομάζειν: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «δεῖ» και τελικό απαρέμφατο

πάντων: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός, γενική διαιρετική στο «ῥᾴστη»

εἰς τὸ ἄστυ: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατεύθυνσης σε τόπο στη μετοχή «καταβαίνοντες»

μοι: έμμεσο αντικείμενο στο «παρέχει»

σοφὸν: κατηγορούμενο στο «αὐτόν» από το συνδετικό μεταποιητικό ρήμα «ποιήσει»

 Θέμα Γ4β

 Δημόδοκος ἔλεγεν ὅτι ἡ δὲ τότε παροῦσα ἐπιθυμία τούτῳ πάνυ ἕ/ἐκεῖνον/τοῦτον φοβοῖ/φοβοίη.

………………………………………………………………..

 Καλή δύναμη και καλή συνέχεια σε όλα τα παιδιά που διαγωνίζονται στον επίπονο στίβο των εξετάσεων.

 

Βασιλική Ανάγνου | Δημήτρης Περβολιανάκης

Παρασκευή 2 Ιουνίου 2023

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 2023

 

 

 

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ 2023

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

 

 

Ημέρα καταδίκης της βίας εναντίον των γυναικών

 

Δεν υπάρχει στην ιστορία της ανθρωπότητας διαρκέστερη και διαστροφικότερη καθυπόταξη ανθρώπων από αυτή που υπέστησαν οι γυναίκες από τους άντρες. Αρχίζοντας από τον Αριστοτέλη αναρίθμητα ήταν τα μεγάλα πνεύματα που αρνιούνταν σε αυτές την ανθρώπινη αξία. Μέχρι τον 20ό αιώνα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όλες οι συζητήσεις για την ισότητα θεωρούσαν ως δεδομένο ότι αυτή δεν περιλαμβάνει τις γυναίκες.

Η αντίληψη ότι είναι κατώτερα πλάσματα, φτιαγμένα για να εξυπηρετήσουν την αναπαραγωγή του κόσμου των ανδρών, είχε ως συνέπεια μια τέτοια κακομεταχείριση, βία και εκμετάλλευση, που όμοιά της δεν έχει υποστεί καμία άλλη ομάδα ανθρώπων (ούτε οι μαύροι ούτε η εργατική τάξη, κανείς).

Σε πολλά μέρη του κόσμου ακόμα και σήμερα η ωμή βία εναντίον των γυναικών είναι καθημερινή πρακτική. Στις δικές μας κοινωνίες οι ωμότητες είναι παράνομες. Τα φαινόμενα, όμως, βιασμού, οικογενειακής βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης και ποικίλων άλλων προσβολών των γυναικών κάθε άλλο παρά σπάνια είναι.

Ξέρω ότι οι καθιερωμένες ημέρες μνήμης δεν συγκινούν. Σήμερα, όμως, ημέρα κατά της βίας εναντίον των γυναικών, δεν μπορεί παρά να αναλογιζόμαστε με ενοχή τη μεγαλύτερη αδικία που υπήρξε από καταβολής κόσμου, να συμπονούμε τις αμέτρητες γυναίκες θύματα, και να προσπαθούμε να οραματιζόμαστε δικαιοσύνη.

 

[Σταύρος Τσακυράκης, Δικαιοσύνη: η ουσία της πολιτικής, εκδ. Μεταίχμιο, 2019, σ. 202].

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

 

[Φεμινισμός και Νεοφεμινισμός]

 

Τον εικοστό πρώτο αιώνα η μάχη της ισότητας μεταξύ των φύλων λαμβάνει νέα χαρακτηριστικά. Ο «νεοφεμινισμός», η «τοξική αρρενωπότητα», η «πατριαρχία», η «ταυτότητα φύλου» είναι όροι που πρωταγωνιστούν στον δημόσιο διάλογο περί της ισότητας των φύλων. Στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ Φιλοσοφίας, στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας, με τίτλο «Μεταμορφώσεις του αρσενικού και του θηλυκού», αναπτύχθηκε ένας ενδιαφέρων διάλογος για το πού βρίσκονται σήμερα οι σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η Μπελίντα Κανόν, συγγραφέας και δόκτωρ Συγκριτικής Λογοτεχνίας, μίλησε στο «Βήμα».

 

 

Για την Μπελίντα Κανόν ο νεοφεμινισμός οδηγεί σε σύγκρουση ανδρών και γυναικών, γεγονός καταστροφικό. «Ο κλασικός φεμινισμός του 20ού αιώνα, τον οποίο εξέφρασε η Σιμόν


 

 

ντε Μποβουάρ, μαχόταν για την ισότητα ανδρών και γυναικών αντιμετωπίζοντάς τους ως άτομα, ως ανθρώπους. Στον 21ο αιώνα, και κυρίως μετά το 2010, βλέπουμε την ανάδειξη του φεμινισμού της διαφοροποίησης”, ενός ρεύματος που επιμένει στις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, τις οποίες θεωρεί αγεφύρωτες. Προφανώς και υπάρχουν διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, όμως στις περισσότερες εκφάνσεις της ζωής μας είμαστε άτομα, άνθρωποι που δρούμε: είμαι συγγραφέας, είμαι εκπαιδευτικός, είμαι ορειβάτης, είμαι κηπουρός. Είμαι δηλαδή ένας άνθρωπος που ασχολείται με αυτές τις δραστηριότητες, όχι πρωτίστως μια γυναίκα που ασχολείται με όλα αυτά. Σήμερα, οι νεοφεμινίστριες προτάσσουν διαρκώς ότι οι γυναίκες είναι μια ομάδα θυμάτων, η οποία διατρέχει μονίμως τον κίνδυνο να υποστεί βία κάθε μορφής, όχι διακρίσεις εις βάρος τους αλλά βία, επειδή είναι γυναίκες. Αυτό το νέο ρεύμα εγγράφεται στον δημόσιο διάλογο περί ταυτοτήτων: είμαι γυναίκα, αυτή είναι η ταυτότητά μου. Και αυτομάτως, είμαι θύμα. Είναι τόσο έντονος αυτός ο διάλογος περί θύματος ώστε  ενίοτε το να είσαι θύμα γίνεται εύσημο*, πρόκειται για ιδεολογία που εκφράζεται ως “πάθος για θυματοποίηση”».

Για την Κανόν, αντιθέτως, ο φεμινισμός είναι ένα κίνημα χαρούμενο, «ένα κίνημα που ωθεί τις γυναίκες να αποκτήσουν περισσότερη ισχύ, να διεκδικούν την ισότητα με τους άνδρες. Όταν προτάσσουμε το φύλο ή το χρώμα του δέρματος ως ταυτότητα, επί της ουσίας επιμένουμε σε χαρακτηριστικά μας τα οποία δεν μπορούμε να αλλάξουμε. Οι “κλασικές” φεμινίστριες επιμένουμε στα χαρακτηριστικά που μπορούμε να αλλάξουμε, επιμένουμε στην ελευθερία, στη δυνατότητα να αλλάξουμε τα πράγματα. Αντιθέτως, ο νεοφεμινισμός και οι θεωρίες ταυτότητας φύλου επιμένουν σε ένα είδος ντετερμινισμού**, τον οποίο εμείς επιδιώκουμε να ξεπεράσουμε».

 

* εύσημο: διάκριση

** ντετερμινισμός: αιτιοκρατία, (στο κείμενο) το φύλο προκαθορίζει τον κοινωνικό ρόλο του ατόμου

 

[Μαρίλια Παπαθανασίου, εφ. Το Βήμα 28-05-2023].

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

 

«Μια φοβερή παρηγοριά»

(απόσπασμα διηγήματος)

 

Πριν από τρεις εβδομάδες με σούταραν από τη δουλειά και τώρα οι σταγόνες έσκαγαν με δύναμη στο παρμπρίζ σαν αλεξιπτωτιστές που τους πρόδωσε το αλεξίπτωτό τους.

Παρασκευή απόγευμα, διαδήλωση στα Προπύλαια, η Πανεπιστημίου κλειστή. Μπλοκαρισμένος στο φανάρι του Attica, κοίταζα τον κόσμο στα πεζοδρόμια και στ άλλα αυτοκίνητα κι αναρωτιόμουν πώς πέρασε κιόλας η βδομάδα και πώς θα περνούσε εκείνη που ερχόταν, αν θα τα κατάφερνα, από Δευτέρα τουλάχιστον, να φανώ άντρας και να πω την αλήθεια στην Αντριάνα μα είναι τώρα όνομα αυτό για γυναίκα; , να φανώ άντρας, να πάψω να κρύβομαι, να τη βάλω να καθίσει απέναντί μου, να την κοιτάξω στα μάτια και να της πω το και το. Γιατί πάνε κιόλας τρεις βδομάδες που με έδιωξαν από τη δουλειά κι ακόμα κρύβομαι, τρεις βδομάδες τώρα φεύγω κάθε πρωί κανονικά από το σπίτι, αλλά δεν πάω στη δουλειά, αφού δεν έχω πια δουλειά, μόνο γυροφέρνω με το Micra ώρες ολόκληρες από τη


 

 

μια άκρη της Αθήνας στην άλλη κι ακόμα παραπέρα Λαύριο, Πέραμα, Ραφήνα, και ξέρω βέβαια πως δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ ακόμα αυτό. Τι σόι άντρας είναι αυτός που κρύβεται από τη γυναίκα του, που της λέει ψέματα, που αρνείται να αντιμετωπίσει στα ίσα την πραγματικότητα, να πει πως ό,τι έγινε έγινε και να προχωρήσει παρακάτω ‒ άσε κιόλας που δεν συμφέρει καθόλου αυτή η ιστορία, γιατί ήδη έχω χαλάσει ένα κάρο λεφτά στις βενζίνες.

Κοίταζα τον κόσμο γύρω μου και τα κόκκινα φώτα των αυτοκινήτων που αναβόσβηναν μπροστά μου κι άκουγα τις σφυρίχτρες των τροχονόμων και τις φωνές από τη διαδήλωση στο βάθος. Οι αληθινοί άντρες, οι άντρες οι σωστοί, δεν αναχαράζουν* τα περασμένα, δεν κολλάνε στο παρελθόν. Οι αληθινοί άντρες έχουν κοντή μνήμη και ψηλά ποδάρια, ξεχνούν και τρέχουν, ξεχνούν και τρέχουν μπροστά. Οι αληθινοί άντρες προχωράνε μπροστά, δεν κάνουν κύκλους. Οι αληθινοί άντρες είναι πραχτικοί, έχουν τετράγωνο μυαλό και τρίγωνη καρδιά. Οι αληθινοί άντρες σκέφτονται πρακτικά, αντιδρούν πρακτικά, πονάνε πρακτικά. Οι αληθινοί άντρες πράττουν πρακτικά. […]

 

 

* αναχαράζουν: σκαλίζουν

 

 

[Χρήστος Οικονόμου, Οι κόρες του Ηφαιστείου. Διηγήματα, εκδ. Πόλις, 2017, σσ. 163-164].

 

 

 

Θέμα Α

 

Α1.     Να  αποδώσετε  συνοπτικά  σε  μία  παράγραφο  60-70  λέξεων  τις  απόψεις  του συγγραφέα του Κειμένου 1 για την κοινωνική θέση της γυναίκας.

Μονάδες 20

 

Θέμα Β

 

Β1.     Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση με βάση το περιεχόμενο των αντίστοιχων κειμένων (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων):

 

1.     Στην    πρώτη    παράγραφο    του

Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι

α. η υποταγή των γυναικών στους άντρες παρουσιάζεται  περιστασιακά στην ιστορία της ανθρωπότητας.

β.    τ ο    ζ ήτ ημα    τ ης    ισότητας   των γυναικών διαχρονικά κυριαρχούσε στις δημόσιες συζητήσεις.

γ. μέχρι τον 20ό αιώνα ο δημόσιος λόγος δεν αναδείκνυε το ζήτημα της ισότητας των γυναικών.

 

 
Σ τ ήλ η Α                                            Σ τ ήλ η Β

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

2.  Στη  δεύτερη παράγραφο  του Κειμένου 1 υποστηρίζεται ότι η αντίληψη για την κατωτερότητα της γυναίκας

α. είναι ανώδυνη.

β.  αφορά εξίσου και άλλες κοινωνικές ομάδες.

γ. προκαλεί βίαιες συμπεριφορές.


 

 

3.     Στην    τρίτη    παράγραφο    του

Κειμένου 1 η βία στον δυτικό κόσμο

α. απουσιάζει παντελώς.

β. διώκεται από τον νόμο.

γ.  εκδηλώνεται  μόνο  ως  σεξουαλική παρενόχληση.

 

4. Στ η ν τ ε λ ε υ τ αί α π α ρ ά γ ρ α φο τ ο υ

Κ ε ι μέ νο υ 1 ο σ υ γ γ ρ αφέ α ς

α. αδιαφορεί για την αξία των ημερών μνήμης.

β.    προτρέπει   τον   αναγνώστη   να αναστοχαστεί.

γ.    απαξιώνει    τον   προβληματισμό σχετικά με τη βία κατά των γυναικών.

 

5.  Στ η ν  π ρ ώτ η  π αρ άγ ρ αφ ο  τ ο υ Κ ε ι μέ νο υ   2   υ π οσ τ η ρ ί ζετ α ι    ότ ι σ ήμ ερ α

α.   ο  νεοφεμινισμός  παρουσιάζει  τη γυναίκα ως θύμα.

β. έχουν εξαλειφθεί οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών.

γ.   ο  νεοφεμινισμός  και  ο  κλασικός φεμινισμός ταυτίζονται.

 

Μονάδες 15

 

Β2.     Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2 Για την Μπελίντα…θυματοποίηση»), η συνοχή εξασφαλίζεται με τις εξής διαρθρωτικές λέξεις: Προφανώς, όμως, δηλαδή, επειδή, ώστε. Να εξηγήσετε τι δηλώνουν οι παραπάνω λέξεις (μονάδες 5), κάνοντας αναφορά στα νοήματα που αυτές συνδέουν στην κάθε περίπτωση. (μονάδες 5)

Μονάδες 10

 

 

Β3.     α. Πρόθεση του συγγραφέα στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1 («Ξέρω… δικαιοσύνη») είναι να ευαισθητοποιήσει τον   αναγνώστη / την αναγνώστρια για τις αδικίες σε βάρος των γυναικών. Να αναφέρετε δύο (2) διαφορετικές μεταξύ τους γλωσσικές επιλογές / εκφραστικά μέσα με τα οποία υπηρετείται η πρόθεσή του (μονάδες 2) και να εξηγήσετε σύντομα τη λειτουργία καθενός από αυτά. ονάδες 4)

 

β.  Η  δεύτερη  παράγραφος  του  Κειμένου  2  («Για  την  Κανόν…ξεπεράσουμε»)

οργανώνεται στη βάση της αντίθεσης. Να βρείτε τα δύο μέρη της αντίθεσης (μονάδες

2) και να εξηγήσετε πώς αυτή η επιλογή εξυπηρετεί τον σκοπό της Μπελίντα Κανόν. (μονάδες 2)

Μονάδες 10

 

 

Θέμα Γ

 

Γ1.   Στο Κείμενο 3, να παρουσιάσετε και να ερμηνεύσετε τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο πρωταγωνιστής αξιοποιώντας τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Πώς κρίνετε την αντίδρασή του; (150-200 λέξεις)

 

Μονάδες 15


 

 

Θέμα Δ

 

Δ1.     Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως εκπρόσωπος της μαθητικής σας κοινότητας, εκφωνείτε ομιλία (350-400 λέξεις) στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου της περιοχής σας.

α) Να αναφέρετε φαινόμενα παραβίασης των δικαιωμάτων της γυναίκας στη σύγχρονη εποχή στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο

β) εσείς, ως νέα γενιά, μπορείτε να συμβάλλετε έμπρακτα στην επίτευξη της ισότητας των φύλων;

Όποια κι αν είναι η άποψή σας, να την υποστηρίξετε τεκμηριωμένα αξιοποιώντας δημιουργικά και τα κείμενα αναφοράς (Κείμενα 1, 2, 3).

 

Μονάδες 30



  ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ

Α Α1.

 

Ο συγγραφέας αναφέρεται στη βία κατά των γυναικών. Συγκεκριμένα, η καταπίεση των γυναικών από τους άνδρες διατρέχει όλη σχεδόν την ανθρώπινη ιστορία ως τον 20ό αιώνα. Η άποψη ότι οι γυναίκες αποτελούν υποδεέστερα, από τους άνδρες, όντα, οδήγησε στην  κατάφωρη εκμετάλλευσή τους. Η βία κατά των γυναικών αφορά και τις δυτικές κοινωνίες, με πολλές απεχθείς   εκφάνσεις. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, με αφορμή τη σχετική επέτειο, να προβληματιστούμε γι αυτά τα φαινόμενα και να διεκδικήσουμε την ισότητα.

 

 

 

ΘΕΜΑ Β

 

B1.

 

 

 

1.     γ 2. Γ 3. Β  4. β  5. α

 

 

 

B2.

 

 

 

-    Προφανώς = βεβαιότητα, έμφαση

 

Επιβεβαιώνεται εμφατικά η ύπαρξη διαφορών ανάμεσα στα δύο φύλα.

 

 

 

-    Όμως = αντίθεση

 

Υπογραμμίζονται  οι  διαφορές  μεταξύ  των  δύο  φύλων,  σε  αντιδιαστολή  με  τις  γενικότερες  διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, βάσει ποικίλων δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζουν την προσωπικότητά τους.

 

 

-    Δηλαδή = επεξήγηση

 

Επεξηγείται  ότι  οι  προαναφερθείσες  επαγγελματικές  ιδιότητες  και  προσωπικές  ενασχολήσεις  («είμαι συγγραφέας, είμαι εκπαιδευτικός») δεν αφορούν αποκλειστικά στις γυναίκες.

 

 

-    Επειδή = αιτιολόγηση

 

Αιτιολογείται το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται, όχι μόνον διακρίσεις, αλλά και βία γενικώς, γεγονός που αποδίδεται στην ταυτότητα του φύλου τους.


 

-    Ώστε = αποτέλεσμα, συμπέρασμα

 

Αποτυπώνεται το αποτέλεσμα του έντονου διαλόγου περί θυματοποίησης των γυναικών λόγω της ταυτότητάς τους, δηλαδή ότι διακρίνονται εύκολα ως θύματα στο πλαίσιο της ιδεολογίας που εκφράζεται ως «πάθος για θυματοποίηση».

 

 

Β3.

 

 

 

α.

 

Χρήση α πληθυντικού ρηματικού προσώπου («να αναλογιζόμαστε», «να συμπονούμε»). Ο συγγραφέας υπογραμμίζει τη συλλογική ευθύνη για έναν βαθύτερο αναστοχασμό και συνειδητοποίηση της υπαιτιότητας όλων μας σε σχέση με τη διαχρονική αδικία κατά των γυναικών. Συμμετέχοντας και ο ίδιος στο πρόβλημα, επισημαίνει την ανάγκη να δρούμε συλλογικά, συμπονώντας τις αναρίθμητες γυναίκες θύματα της βίας. Το απληθυντικό πρόσωπο προσδίδει στον λόγο οικειότητα και λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας του συγγραφέα με τον αναγνώστη.

 

 

Χρήση υποτακτικής έγκλισης («να προσπαθούμε», «να οραματιζόμαστε»). Ο συγγραφέας επιδιώκει να εκφράσει την επιθυμία του και να προτρέψει τους αναγνώστες να μην εγκαταλείψουν την προσπάθεια οραματισμού ενός δίκαιου κόσμου που διασφαλίζει τα δικαιώματα των γυναικών.

 

 

β.  Μέλη  της  αντίθεσης:  αντιτίθενται  τα  χαρακτηριστικά  του  «φεμινισμού»,  σε  σχέση  με  εκείνα  του

 

«νεοφεμινισμού». Ο παραδοσιακός φεμινισμός εστιάζει στα χαρακτηριστικά που μπορούν να αλλάξουν, όπως η ελευθερία και η ισότητα, ενώ ο νεοφεμινισμός και οι θεωρίες  ταυτότητας υπογραμμίζουν  τη νομοτελειακή σχέση που οι γυναίκες επιδιώκουν να ξεπεράσουν, το ότι, δηλαδή, το φύλο προκαθορίζει τον κοινωνικό ρόλο του ατόμου.

 

 

Η αντίθεση επικυρώνεται με το «αντιθέτως» ως διαρθρωτική λέξη.

 

 

 

Πρόθεση συγγραφέως:

 

-    Να αποσαφηνίσει τα συγκρινόμενα μέλη, ώστε να αποφευχθεί πιθανή σύγχυση ανάμεσα στις δύο έννοιες


 
-    Να προβληματίσει τον αναγνώστη αναφορικά με τη σημασία του «κλασικού φεμινισμού» στην κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών.


 

ΘΕΜΑ Γ

 

 

 

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας άντρας που βρίσκεται σε απόγνωση και βασανίζεται, εξαιτίας των κοινωνικών  στερεοτύπων.  Από  τη  μία  πλευρά,  όπως  εξομολογείται  σε  α΄  ενικό  πρόσωπο,  ο  ήρωας ντρέπεται να αποκαλύψει στη γυναίκα του ότι έχει χάσει τη δουλειά του, πιστεύοντας ότι έτσι χάνει και τον στερεοτυπικό του ρόλο. Από την άλλη, νιώθει άσχημα που αρνείται την πραγματικότητα και φαίνεται να βιώνει αρνητικά συναισθήματα που αποφεύγει να αντιμετωπίσει, γιατί, επηρεασμένος από ένα παρωχημένο κοινωνικό πρότυπο, θεωρεί ότι ένας «αληθινός» άντρας πρέπει να είναι πάντοτε πρακτικός, όπως δείχνουν οι σχετικές επαναλήψεις στο κείμενο («αληθινοί άντρες»/ «πρακτικά»), και να μη δρα συναισθηματικά. Να έχει «τρίγωνη καρδιά»,  όπως   μεταφορικά και πικρά αναφέρει ο  ήρωας, αναδεικνύοντας  πόσο  βαθιά ριζωμένες  στη  συνείδησή  του  είναι  οι  αντιλήψεις  αυτές,  αν  και  του  προκαλούν  ενοχές  και  αγωνία. Μάλιστα, λέει συστηματικά ψέματα στη γυναίκα του και διακινδυνεύει ίσως έτσι και την ποιότητα της σχέσης τους, ενώ, ταυτόχρονα, ταλαιπωρείται ο ίδιος, γυροφέρνοντας στους δρόμους, προκειμένου να αποφύγει την αλήθεια.

Κατά τη γνώμη μου, ο ήρωας είναι στην πραγματικότητα ένας βαθιά φοβισμένος κι εγκλωβισμένος άνθρωπος. Τα στερεότυπα με τα οποία έχει «γαλουχηθεί», δυσχεραίνουν την καθημερινότητά του, την επικοινωνία και τις σχέσεις του ακόμα και με αγαπημένα πρόσωπα, υπονομεύοντας πρώτιστα τη σχέση με τον εαυτό του. Η αντίδρασή του, λοιπόν, προέρχεται από αυτές τις αντιλήψεις, από τις οποίες θα μπορούσε να απαλλαγεί με κριτική σκέψη, θάρρος και δημιουργώντας ειλικρινείς σχέσεις εμπιστοσύνης.

 

 

* Άλλοι δείκτες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν: πρωτοπρόσωπη αφήγηση, αυτοδιηγητικός αφηγητής, εσωτερικός μονόλογος, παρομοίωση, εικόνα, περιγραφή κ.λπ.

 

 

ΘΕΜΑ Δ

 

 

 

Επικοινωνιακό πλαίσιο: ομιλία στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου / προσφώνηση, αποφώνηση, αφόρμηση / α και β πρόσωπο για αμεσότητα και γ’ πρόσωπο για αντικειμενικότητα / ιδιότητα ομιλητή

 

 

 

 

Προσφώνηση: Αγαπητοί συνδημότες,

 

 

 

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:  αφόρμηση  (Παγκόσμια  Ημέρα  Προστασίας  των  Ανθρώπινων  Δικαιωμάτων), ιδιότητα (εκπρόσωπος μαθητικής κοινότητας), αναφορά στα ζητούμενα.


 

Α’ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Παρουσίαση φαινομένων παραβίασης των δικαιωμάτων της γυναίκας σήμερα στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο

 

-    Ενδοοικογενειακή βία: εκφοβισμός, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση.

-    Στερεότυπα για τον ρόλο της γυναίκας στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής: αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τις οικιακές εργασίες, την ανατροφή των παιδιών.

-    Διαπροσωπικές σχέσεις: αποδέκτης υποτιμητικών σχολίων, αμφισβήτησης της αξίας της ως

προσωπικότητας

-    Εκπαίδευση: ανισότητες, μη ολοκλήρωση στοιχειώδους εκπαίδευσης

-    Εργασιακό  περιβάλλον:  ανεργία,  περιορισμένη πρόσβαση  σε  θέσεις  ευθύνης,  λιγότερες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης, οικονομικές ανισότητες, αποκλεισμός γυναικών από συγκεκριμένους  επαγγελματικούς  χώρους  (διάκριση  ανδρικών   γυναικείων επαγγελμάτων), θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης

-    Πολιτική:  περιορισμένη  παρουσία  γυναικών  στα  κοινοβούλια  και  σε  υψηλές  πολιτικές θέσεις, καχυποψία απέναντι στις ηγετικές ικανότητες των γυναικών

-    ΜΜΕ διαφήμιση: αναπαραγωγή των κοινωνικών στερεοτύπων για τη γυναίκα, προβολή

του γυναικείου σώματος ως ερωτικού αντικειμένου

 

 

 

 

Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Τρόποι με τους οποίους μπορούν να συμβάλλουν οι νέοι στην επίτευξη της ισότητας των φύλων

 

 

 

 

-    Αναγνώριση   της   ισότητας   των   δύο   φύλων   και   αποδοχή   της   διαφορετικότητας, αλληλοσεβασμός, αλληλεγγύη, ενσυναίσθηση.

-    Καταδίκη των έμφυλων ανισοτήτων και των φαινομένων βίαιης συμπεριφοράς

-    Αξιοποίηση του διαδικτύου μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, για την υπεράσπιση των θυμάτων και τη συμμετοχή σε κινήματα διαμαρτυρίας για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των φύλων

-    Υποστήριξη γυναικών που διεκδικούν θέσεις στα δημόσια αξιώματα (κοινοβούλιο, τοπική

αυτοδιοίκηση)

 

 

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ανακεφαλαιωτικός συμπερασματικός

 

 

 

 

Επισήμανση της συλλογικής ευθύνης για την αποδυνάμωση των περιστατικών καταπάτησης των δικαιωμάτων των φύλων ζήτημα παιδείας