Α Ρ Χ Α Ι Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Ο . Π . Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Σ Τ Ι Κ Ω Ν Σ Π Ο Υ Δ Ω Ν

 

 

Ε Ξ Ε Τ Α Ζ Ο Μ Ε Ν Ο Μ Α Θ Η Μ Α : Α Ρ Χ Α Ι Α Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Α Ο . Π . Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Σ Τ Ι Κ Ω Ν Σ Π Ο Υ Δ Ω Ν

 

Α . Δ Ι Δ Α Γ Μ Ε Ν Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο

 

 

Λυσίου, Ἐν βουλῇ Μαντιθέῳ δοκιμαζομένῳ ἀπολογία

 

Ἡμᾶς γὰρ ὁ πατὴρ πρὸ τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ συμφορᾶς ὡς Σάτυρον τὸν ἐν τῷ Πόντῳ διαιτησομένους ἐξέπεμψε͵ καὶ οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων <ἐπεδημοῦμεν> οὔτε μεθισταμένης τῆς πολιτείας͵ ἀλλ΄ ἤλθομεν πρὶν τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εἰς τὸν Πειραιᾶ κατελθεῖν πρότερον πένθ΄ ἡμέραις.

 

καίτοι οὔτε ἡμᾶς εἰκὸς ἦν εἰς τοιοῦτον καιρὸν ἀφιγμένους ἐπιθυμεῖν μετέχειν τῶν ἀλλοτρίων κινδύνων͵ οὔτ΄ ἐκεῖνοι φαίνονται τοιαύτην γνώμην ἔχοντες ὥστε καὶ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς μηδὲν ἐξαμαρτάνουσι μεταδιδόναι τῆς πολιτείας͵ ἀλλὰ μᾶλλον ἠτίμαζον καὶ τοὺς συγκαταλύσαντας τὸν δῆμον.

 

ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν· ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν͵ ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν. ἐκεῖνος δ΄ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος· ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε͵ ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς ἱππεύσαντας͵ ἵνα τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ΄ αὐτῶν.

 

ἐμέ τοίνυν οὐδεὶς ἂν ἀποδείξειεν οὔτ΄ ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων οὔτε παραδοθέντα τοῖς συνδίκοις οὔτε κατάστασιν καταβαλόντα. καίτοι πᾶσι ῥᾴδιον τοῦτο γνῶναι, ὅτι ἀναγκαῖον ἦν τοῖς φυλάρχοις, εἰ μὴ ἀποδείξειαν τοὺς ἔχοντας τὰς καταστάσεις, αὐτοῖς ζημιοῦσθαι. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ἐκείνοις τοῖς γράμμασιν ἢ τούτοις πιστεύοιτε· ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν ἐξαλειφθῆναι τῷ βουλομένῳ, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν ὑπὸ τῶν φυλάρχων ἀπενεχθῆναι.

 

ἔτι δέ, ὦ βουλή, εἴπερ ἵππευσα, οὐκ ἂν ἦ ἔξαρνος ὡς δεινόν τι πεποιηκώς, ἀλλ᾽ ἠξίουν, ἀποδείξας ὡς οὐδεὶς ὑπ᾽ ἐμοῦ τῶν πολιτῶν κακῶς πέπονθε, δοκιμάζεσθαι. ὁρῶ δὲ

καὶ ὑμᾶς ταύτῃ τῇ γνώμῃ χρωμένους, καὶ πολλοὺς μὲν τῶν τότε ἱππευσάντων βουλεύοντας, πολλοὺς δ᾽ αὐτῶν στρατηγοὺς καὶ ἱππάρχους κεχειροτονημένους. ὥστε μηδὲν δι᾽ ἄλλο με ἡγεῖσθε ταύτην ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν, ἢ ὅτι περιφανῶς ἐτόλμησάν μου καταψεύσασθαι. Ἀνάβηθι δέ μοι καὶ μαρτύρησον.

 

Περὶ μὲν τοίνυν αὐτῆς τῆς αἰτίας οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ πλείω λέγειν· δοκεῖ δέ μοι, ὦ βουλή, ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι, ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι. δέομαι οὖν ὑμῶν μετ᾽ εὐνοίας ἀκροάσασθαί μου. ποιήσομαι δὲ τὴν ἀπολογίαν ὡς ἂν δύνωμαι διὰ βραχυτάτων.

 

Ἐγώ γάρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διά τάς συμφοράς καί τάς τοῦ πατρός καί τάς τῆς πόλεως, δύο μέν ἀδελφάς ἐξέδωκα ἐπιδούς τριάκοντα

μνᾶς ἑκατέρᾳ, πρός τόν δ’ἀδελφόν οὕτως ἐνειμάμην ὥστ΄ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ  τῶν  πατρῴων, καί  πρός  τούς  ἄλλους  ἅπαντας  οὕτως  βεβίωκα  ὥστε μηδεπώποτε μοι μηδέν πρός ἕνα μηδέν ἔγκλημα γενέσθαι.

 

Καί   τά μέν   ἴδια   οὕτως   διῴκηκα∙ περί   δέ   τῶν   κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς ἐμῆς ἐπιεικείας, ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι περί κύβους ἤ πότους ἤ [περί]  τάς  τοιαύτας  ἀκολασίας  τυγχάνουσι    τάς  διατριβάς  ποιούμενοι,    πάντας αὐτούς ὄψεσθέ μοι διαφόρους ὄντας, καί πλεῖστα τούτους περί ἐμοῦ λογοποιοῦντας

καί ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ  τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν,  οὐκ  ἄν  τοιαύτην

γνώμην  εἶχον περί ἐμοῦ.

 

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

Α1. Να διορθώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων, ώστε να ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο του κειμένου που σας δίνεται, κάνοντας παραπομπές στο πρωτότυπο κείμενο.

 

1. Ο απολογούμενος βρισκόταν στην Αθήνα την εποχή που γκρεμίστηκαν τα μακρά τείχη.

 

2. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι σε κάθε δικαστική διαμάχη ο κατηγορούμενος οφείλει να λογοδοτεί για τη ζωή του.

 

3. Είναι λογικό να κρίνεται η συμμετοχή στο σώμα των ιππέων από την αναγραφή στο σανίδιο.

 

4.  Στο  παρελθόν  είχαν  διατυπωθεί  και  άλλες  κατηγορίες  για  το  πρόσωπο  του

Μαντίθεου.

 

5. Οι κατάλογοι των φυλάρχων είχαν αντίστοιχη αποδεικτική ισχύ με τα σανίδια.

 

6. Οι συνομήλικοι του αγορητή έτρεφαν αρνητικά αισθήματα για εκείνον επειδή διέφερε ως προς τον τρόπο που εκείνοι διασκέδαζαν. (μονάδες 6)

 

 

Α2. ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ, ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν, ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν, πλεῖστα τούτους περί ἐμοῦ λογοποιοῦντας: Να γράψετε τους όρους του κειμένου στους οποίους αναφέρονται οι υπογραμμισμένες δεικτικές αντωνυμίες. (μονάδες 4)

 

Μονάδες 10

 

Β1. Ποιο σχήμα λόγου κυριαρχεί στο απόσπασμα «Ἐγώ γάρ πρῶτον μέν, οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης …οὐκ   ἄν   τοιαύτην   γνώμην   εἶχον   περί   ἐμοῦ»; Να εξηγήσετε τι επιτυγχάνει  ως προς το περιεχόμενο αλλά και το ύφος του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για δοκιμασία.

 

Μονάδες 10

 

Β2. Αφού μελετήσετε το απόσπασμα από τον λόγο «Υπέρ Μαντιθέου» και το παρακάτω κείμενο:

α. να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους θεσπίστηκε η δοκιμασία ως δημοκρατικός θεσμός.

β.  να εντοπίσετε αν παρουσιάζονται ομοιότητες και διαφορές σε σχέση με  την αξιοπιστία   του   «σανιδίου»,   όπως   αυτή   περιγράφεται   στο   κείμενο   «Ὑπέρ  Μαντιθέου».

 

 

«Αυτά  κυρίως  να  εξετάσετε·  κι  εκείνο  να αναλογιστείτε, ότι  δηλαδή  αυτός  που θέσπισε το νόμο για τη «δοκιμασία», τον θέσπισε κατεξοχήν για όσους άσκησαν εξουσία  κατά  τη  διάρκεια της  ολιγαρχίας, πιστεύοντας  πως  είναι  παρανοϊκό  αν εκείνοι, εξαιτίας των οποίων καταλύθηκε η δημοκρατία, θα κυβερνήσουν πάλι στην ίδια την πόλη και θα γίνουν κυρίαρχοι, στους νόμους  και στην πόλη, την οποία διοικώντας λίγο νωρίτερα, τόσο αισχρά και βάναυσα την έβλαψαν. Ώστε πρέπει να μην «πάρετε στα αψήφιστα» τη διαδικασία της «δοκιμασίας» κι ούτε να υποβαθμίσετε την υπόθεση θεωρώντας την ασήμαντη, αλλά να έχετε τα μάτια σας ορθάνοιχτα· γιατί, από τη σωστή άσκηση της εξουσίας από τον κάθε άρχοντα χωριστά σώζεται το πολίτευμα και η πόλη. Και αν εξεταζόταν τώρα για να εγκριθεί η εκλογή του ως βουλευτή ή διότι, ανήκοντας αυτός στους ιππείς, την εποχή των τριάντα τυράννων είχε συμπεριληφθεί και γραφτεί το όνομά του στις ξύλινες πινακίδες, θα τον αποκλείατε (από το αξίωμα) χωρίς την ανάγκη παράστασης κατηγόρου. Τώρα, που αποδεικνύεται αναντίρρητα ότι όχι μόνο υπηρέτησε στην τάξη των ιππέων και όχι μόνο ότι διετέλεσε βουλευτής, αλλά ότι ήταν υπονομευτής της δημοκρατίας, δεν θα κάνατε ανοησία, αν δείξετε ότι δεν έχετε την ίδια γνώμη γι’ αυτόν;»

 

Λυσίας, Περὶ τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας, 9-10

 

 

Μονάδες 10

 

 

Β3. α. Να αντιστοιχίσετε τους όρους της στήλης Α με τους κατάλληλους όρους από τη στήλη Β.

 

 

 

1. ανάμνηση

 

2. ηθοποιία

 

3. γνώμες

 

4. σαφήνεια και πειστικότητα

 

5. εύνοια

 

6. διαθήκη

 

7. ιστορικό παράδειγμα

 

8. αποτροπή

 

9. κοινοί τόποι

 

10. πρόσεξις

 

Α. προοίμιον

 

Β. διήγησις

 

Γ. πίστις

 

Δ. επίλογος

(Μονάδες 5)

 

 

 

β. Να συμπληρώσετε τις κατάλληλες ημερομηνίες. (Μονάδες 5)

 

Κορινθιακοί Πόλεμοι:                     

 

 

Κατάλυση τυρρανίδων στη Σικελία: μετά το                     

 

 

Άφιξη Γοργία στην Αθήνα:                         

 

 

Περιορισμός αρμοδιοτήτων Αρείου Πάγου:                              

 

 

Γέννηση και θάνατος Λυσία:                                     

 

 

Μονάδες 10

 

 

 

 

Β4. […]ἀλλ΄ ἤλθομεν πρὶν τοὺς ἀπὸ Φυλῆς εἰς τὸν Πειραιᾶ κατελθεῖν πρότερον πένθ΄ ἡμέραις.    καίτοι  οὔτε  ἡμᾶς  εἰκὸς  ἦν εἰς  τοιοῦτον καιρὸν  ἀφιγμένους  ἐπιθυμεῖν μετέχειν τῶν ἀλλοτρίων κινδύνων͵ οὔτ΄ ἐκεῖνοι φαίνονται τοιαύτην γνώμην ἔχοντες ὥστε καὶ τοῖς ἀποδημοῦσι καὶ τοῖς μηδὲν ἐξαμαρτάνουσι μεταδιδόναι τῆς πολιτείας͵ ἀλλὰ μᾶλλον ἠτίμαζον καὶ τοὺς συγκαταλύσαντας τὸν δῆμον. […] ἐκεῖνος δ΄ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος· ἐπειδὴ γὰρ κατήλθετε͵ ἐψηφίσασθε τοὺς φυλάρχους ἀπενεγκεῖν τοὺς      ἱππεύσαντας͵      ἵνα      τὰς      καταστάσεις      ἀναπράξητε      παρ΄      αὐτῶν. Αφού εντοπίσετε τα απαρέμφατα του ανωτέρω χωρίου, να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό για το καθένα.

 

Μονάδες 10

 

Γ . Α Δ Ι Δ Α Κ Τ Ο Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ο Πολύβιος  Ἱστορίαι 1, 1, 1-4

Το   πρώτο   βιβλίο   των   Ἱστοριῶν   αποτελεί   το   προοίμιο   του   έργου   του   Πολύβιου.

 

Σκοπός του ιστορικού είναι να παρουσιάσει τον σκοπό της συγγραφής του έργου του, να  επισημάνει  τις  διαφορές  του  από  το  έργο  των  προκατόχων  του,  να  τονίσει  τη συνεισφορά του στον κλάδο της ιστοριογραφίας και να κεντρίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Στο παρακάτω απόσπασμα από το προοίμιο ο Πολύβιος αναφέρεται στη γενική ωφέλεια από τη γνώση της ιστορίας αλλά και την ιδιαίτερη σημασία των γεγονότων που πρόκειται να εξιστορήσει.

 

εἰ μὲν τοῖς πρὸ ἡμῶν ἀναγράφουσι τὰς πράξεις παραλελεῖφθαι συνέβαινε τὸν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς ἱστορίας ἔπαινον, ἴσως ἀναγκαῖον ἦν τὸ προτρέπεσθαι πάντας πρὸς τὴν αἵρεσιν καὶ παραδοχὴν τῶν τοιούτων ὑπομνημάτων διὰ τὸ μηδεμίαν ἑτοιμοτέραν εἶναι τοῖς ἀνθρώποις διόρθωσιν τῆς τῶν προγεγενημένων πράξεων ἐπιστήμης. ἐπεὶ δ᾽ οὔ τινες οὐδ᾽ ἐπὶ ποσόν, ἀλλὰ πάντες ὡς ἔπος εἰπεῖν ἀρχῇ καὶ τέλει κέχρηνται τούτῳ, φάσκοντες ἀληθινωτάτην μὲν εἶναι παιδείαν καὶ γυμνασίαν πρὸς τὰς πολιτικὰς πράξεις τὴν ἐκ τῆς ἱστορίας μάθησιν, ἐναργεστάτην δὲ καὶ μόνην διδάσκαλον τοῦ δύνασθαι τὰς τῆς τύχης μεταβολὰς γενναίως ὑποφέρειν τὴν τῶν ἀλλοτρίων περιπετειῶν ὑπόμνησιν, δῆλον ὡς οὐδενὶ μὲν ἂν δόξαι καθήκειν περὶ τῶν καλῶς καὶ πολλοῖς εἰρημένων ταυτολογεῖν, ἥκιστα δ᾽ ἡμῖν. αὐτὸ γὰρ τὸ παράδοξον τῶν πράξεων, ὑπὲρ ὧν προῃρήμεθα γράφειν, ἱκανόν ἐστι προκαλέσασθαι καὶ παρορμῆσαι πάντα καὶ νέον καὶ πρεσβύτερον πρὸς τὴν ἔντευξιν τῆς πραγματείας.

 

 

        ἑτοῖμος και ἕτοιμος: εύκολος, πρόθυμος

 

        ἐναργής: φανερός, σαφής

 

        καθήκει: είναι πρέπον

 

 

Γ1. Να αποδώσετε το απόσπασμα στα νέα ελληνικά: «εἰ μὲν τοῖς πρὸ ἡμῶν ἀναγράφουσι… καὶ πολλοῖς εἰρημένων ταυτολογεῖν».

 

Μονάδες 20

 

Γ2. Ποια είναι, σύμφωνα με τον Πολύβιο, η ωφέλεια από τη γνώση της ιστορίας ;

 

Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένα χωρία του αρχαίου κειμένου.

 

Μονάδες 10

 

 

 

Γ3.α. «ἴσως ἀναγκαῖον ἦν τὸ προτρέπεσθαι πάντας πρὸς τὴν αἵρεσιν καὶ παραδοχὴν τῶν τοιούτων ὑπομνημάτων διὰ τὸ μηδεμίαν  ἑτοιμοτέραν εἶναι  τοῖς  ἀνθρώποις διόρθωσιν τῆς τῶν προγεγενημένων πράξεων ἐπιστήμης»: Να εντοπίσετε στο παραπάνω απόσπασμα δύο ουσιαστικά τρίτης κλίσης και να γράψετε για το καθένα τη δοτική πτώση του πληθυντικού αριθμού. (μονάδες 2)

 

 

Γ3.β. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: (μονάδες 4)

 

ΘΕΤΙΚΟΣ	ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ	ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
καλῶς
πολλοῖς

 

 

 

 

Γ3.γ. «αὐτὸ γὰρ τὸ παράδοξον τῶν πράξεων, ὑπὲρ ὧν  πρ ο ῃρ ήμεθα  γράφειν»,

 

«πάντες ὡς ἔπος εἰπεῖν ἀρχῇ καὶ τέλει κέχ ρ ην τ α ι  τούτῳ»: Να γράψετε για το πρώτο υπογραμμισμένο ρήμα το ίδιο πρόσωπο στον παρατατικό και στην οριστική του αορίστου β΄ και για το δεύτερο ρήμα το δεύτερο πρόσωπο του ενικού αριθμού στην

οριστική και ευκτική του ενεστώτα. (μονάδες 4)

 

Μονάδες 10

 

 

 

Γ4.α.   «φάσκοντες ἀληθινωτάτην μὲν εἶναι παιδείαν καὶ γυμνασίαν πρὸς τὰς πολιτικὰς πράξεις τὴν ἐκ τῆς ἱστορίας μάθησιν»: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. (μονάδες 5)

 

Γ4.β.    Να  γράψετε  το  είδος  και  τον  συντακτικό  ρόλο  των  υπογραμμισμένων απαρέμφάτων. (μονάδες 3)

-     εἰ μὲν τοῖς πρὸ ἡμῶν ἀναγράφουσι τὰς πράξεις  πα ρ α λελε ῖφθα ι  συνέβαινε τὸν ὑπὲρ αὐτῆς τῆς ἱστορίας ἔπαινον, ἴσως ἀναγκαῖον ἦν τὸ προτρέπεσθαι πάντας

πρὸς τὴν αἵρεσιν καὶ παραδοχὴν τῶν τοιούτων ὑπομνημάτων

-     ἐναργεστάτην δὲ καὶ μόνην διδάσκαλον  τοῦ  δ ύν α σθα  ι τὰς τῆς τύχης μεταβολὰς γενναίως  ὑπο φέρ ειν  τὴν τῶν ἀλλοτρίων περιπετειῶν ὑπόμνησιν..

 

 

 

Γ4.γ.      «δῆλον  ὡς  οὐδενὶ  μὲν  ἂν  δόξαι  καθήκειν  περὶ  τῶν  καλῶς  καὶ  πολλοῖς εἰρημένων ταυτολογεῖν»: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης,

να αιτιολογήσετε την έγκλιση με την οποία εκφέρεται και να προσδιορίσετε τον

 

συντακτικό της ρόλο. (μονάδες 2)

 

 

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ Π Ρ Ο Τ Ε Ι Ν Ο Μ Ε Ν Ω Ν Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν

 

 

Α1.

 

1. Ο απολογούμενος δεν βρισκόταν στην Αθήνα την εποχή που γκρεμίστηκαν τα μακρά τείχη, καθώς ο πατέρας του τον είχε στείλει μαζί με τον αδελφό του στον Σάτυρο, που ήταν βασιλιάς του Πόντου, πριν από την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς και επέστρεψαν λίγο πριν την επανάσταση των δημοκρατικών Αθηναίων (καί οὔτε τῶν τειχῶν καθαιρουμένων ἐπεδημοῦμεν).

 

2. Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι στους άλλους δικαστικούς αγώνες αρμόζει να απολογείται κανείς μόνο για τις ίδιες τις κατηγορίες, στις δοκιμασίες ωστόσο είναι δίκαιο να λογοδοτεί για όλη του τη ζωή (δοκεῖ δέ μοι, ὦ βουλή, ἐν μὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι περὶ αὐτῶν μόνων τῶν κατηγορημένων προσήκειν ἀπολογεῖσθαι, ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι).

 

3. Δεν είναι λογικό να κρίνεται η συμμετοχή στο σώμα των ιππέων από την αναγραφή στο σανίδιο, μάλιστα ο ίδιος θεωρεί ανόητη την εν λόγω άποψη (ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν

τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν).

 

4. Ουδέποτε έχουν διατυπωθεί κατηγορίες για το πρόσωπο του Μαντίθεου, δεν είχε δώσει καμία αφορμή για παράπονα (καί πρός τούς ἄλλους ἅπαντας οὕτως βεβίωκα ὥστε μηδεπώποτε μοι μηδέν πρός ἕνα μηδέν ἔγκλημα γενέσθαι).

 

5. Οι κατάλογοι των φυλάρχων δεν είχαν αντίστοιχη αποδεικτική ισχύ με τα σανίδια, είχαν νομική υπόσταση και για αυτό έπρεπε να συντάσσονται με μεγάλη προσοχή, ενώ τα σανίδια βρίσκονταν σε δημόσιο χώρο με αποτέλεσμα η νόθευσή τους να είναι πιθανή (ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων…ἐκεῖνος δ΄ ἐστὶν ἔλεγχος μέγιστος…τὰς καταστάσεις ἀναπράξητε παρ΄ αὐτῶν).

 

6. Οι λόγοι για τους οποίους οι συνομήλικοι του αγορητή έτρεφαν αρνητικά αισθήματα για εκείνον δεν αφορούν μόνο τους τρόπους διασκέδασης, αλλά ευρύτερα την επιλογή του να διάγει έναν ενάρετο βίο (τῶν  νεωτέρων  ὅσοι περί κύβους  ἤ πότους  ἤ [περί] τάς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι   τάς διατριβάς ποιούμενοι,  πάντας  αὐτούς  ὄψεσθέ  μοι διαφόρους ὄντας, καί πλεῖστα τούτους

περί ἐμοῦ  λογοποιοῦντας καί ψευδομένους.  καίτοι  δῆλον  ὅτι,  εἰ    τῶν  αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ  ἄν τοιαύτην γνώμην εἶχον περί ἐμοῦ)

 

Α2.

 

ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ: το σανίδιον

 

ἐκ μὲν γὰρ τούτων ῥᾴδιον ἦν: τα σανίδια

 

ἐν ἐκείνοις δὲ τοὺς ἱππεύσαντας ἀναγκαῖον ἦν: τα γράμματα (=οι κατάλογοι) των φυλάρχων

 

πλεῖστα τούτους περί ἐμοῦ λογοποιοῦντας: οι νεώτεροι

 

Β1.

 

Στο δοθέν χωρίο ο Μαντίθεος επιλέγει, μέσα από το σχήμα λόγου της αντίθεσης, να κάνει μια παραστατική και άμεση αναφορά στην ιδιωτική του ζωή και πιο συγκεκριμένα στις σχέσεις του με την οικογένεια του και τους συνομήλικούς του, ώστε να ενισχύσει τη θετική εικόνα του στους δικαστές. Η εν λόγω επιλογή είναι κομβική, εφόσον στις δοκιμασίες όφειλε ο εκάστοτε αγορητής να αποδείξει -εκτός των άλλων- τις εξαίρετες οικογενειακές και διαπροσωπικές σχέσεις, προκειμένου να διεκδικήσει την εκλογή του στο επιθυμητό για εκείνον αξίωμα. Επίσης, αποφασίζει να αναφερθεί  στην  άποψη  των συνομηλίκων του  για εκείνον,  με  τους  οποίους διέφερε  αρκετά  ως  προς  τις  επιλογές  που  έκανε, με  αποτέλεσμα  αυτοί  να τον συκοφαντούν.

 

Ως αδελφός συμπεριφέρθηκε με απαράμιλλη αφιλοκέρδεια στα αδέλφια του, παρόλο  που  δεν  του  κληροδοτήθηκε  μεγάλη  περιουσία (οὐσίας  μοι  οὐ  πολλῆς καταλαφθείσης). Με την εναντιωματική μετοχή εξαίρει και υπογραμμίζει την άριστη συμπεριφορά του Μαντίθεου απέναντι στις αδελφές του και στον αδελφό του· αν και δεν υπήρξε κληρονόμος μεγάλης περιουσίας εξαιτίας των συμφορών της πατρίδας του και της οικογένειας του, ανέλαβε τις υποχρεώσεις του και συμπεριφέρθηκε σωστά και δίκαια. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρει πως «δύο ἀδελφάς ἐξέδωκα ἐπιδούς τριάκοντα μνᾶς ἑκατέρᾳ». Αν και δεν ήταν υποχρεωμένος από το νόμο να προικίσει τις αδελφές του, ωστόσο ανταποκρίθηκε με αξιοπρέπεια και επάρκεια στις υποχρεώσεις του και τις πάντρεψε δίνοντας σε κάθε μία προίκα 30 μνων, αρκετά καλή σε σχέση με την περιουσία που κληρονόμησε. Μία συνήθης προίκα ανερχόταν στο ποσό των 30-40 μνων. Αντίστοιχα, με τη συμπερασματική πρόταση «ὥστε ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων» ο Μαντίθεος δείχνει ότι ήταν ανώτερος χρημάτων και αγαπούσε τόσο πολύ τον μεγαλύτερο αδελφό του, ώστε να του παραχωρήσει  μερίδιο  από  την  πατρική  περιουσία  μεγαλύτερο  από  το προβλεπόμενο, αν και ο μεγαλύτερος γιος δεν είχε κανένα πλεονέκτημα απέναντι των άλλων.

 

Αντίστοιχα, συνεχίζει να δομεί τον λόγο του με αντιθέσεις, ώστε να παρουσιάσει εκτός της ιδιωτικής και τη δημόσια ζωή του, εφόσον σε μια δοκιμασία όφειλε να αναδειχθεί και η ηθική ακεραιότητα του δοκιμαζόμενου αναφορικά με την ιδιότητα του πολίτη. Η αντίθεση «καί τά μέν ἴδια ≠ περί τῶν κοινῶν» δείχνει το ισόρροπο ενδιαφέρον του Μαντίθεου τόσο για τον ιδιωτικό όσο και το δημόσιο βίο του. Στόχος του δοκιμαζόμενου είναι να αποδείξει ότι ο βίος του είναι ανεπίληπτος στο σύνολο του και ότι ισορροπεί με υπευθυνότητα και σοβαρότητα και στις δύο πλευρές της ζωής. Θεωρεί σκόπιμο να προσκομίσει αποδείξεις της σύνεσης και της μετριοπάθειας του (ἐπιεικείας) καθώς γνωρίζει πολύ καλά πόσο εκτιμούσαν οι Αθηναίοι αυτές τις αρετές και ο ίδιος έθεσε ως προϋπόθεση για την επικύρωση της εκλογής του το να αποδείξει ότι μετρίως βεβίωκε.

 

Ο Μαντίθεος υποστηρίζει ότι οι ακόλαστοι νέοι της εποχής του, που περνούσαν τον καιρό τους στα κυβευτήρια και στα καπηλειά πίνοντας ή παίζοντας διάφορα παιχνίδια (τῶν   νεωτέρων   ὅσοι περί κύβους ἤ πότους ἤ [περί] τάς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι  τάς διατριβάς ποιούμενοι), έδειχναν έχθρα απέναντι του και τον συκοφαντούσαν, επειδή ακριβώς τον φθονούσαν λόγω της εντιμότητας του και επειδή δεν ανέχονταν να είναι διαφορετικός από αυτούς (διαφόρους ὄντας, καί πλεῖστα τούτους περί ἐμοῦ λογοποιοῦντας καί ψευδομένους).   Η μη συμμετοχή δηλαδή του Μαντίθεου στις ασωτίες των συνομηλίκων του κινεί το φθόνο τους και προκαλεί τη διατύπωση ψευδών κατηγοριών εις βάρος του. Το επιχείρημα είναι ψυχολογικό και εύστοχο, εφόσον στηρίζεται σε μια πανθομολογούμενη αλήθεια: οι ενάρετοι προκαλούν το φθόνο, τη ζήλια και το μίσος των ακόλαστων.

 

Έτσι, μέσα από την αντιθετική παρουσίαση του εαυτού του σε σχέση με τους ακόλαστους συνομήλικούς του, ο Μαντίθεος παρουσιάζεται ως ένας τίμιος νέος, ηθικός με κόσμια κοινωνική συμπεριφορά, που μπορεί να διεκδικήσει το βουλευτικό αξίωμα.

 

Β2.

α. Η δοκιμασία αποτελούσε βασικό θεσμό του δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα των κλασικών χρόνων. Ήταν στην ουσία μια διαδικασία εξέτασης των αιρετών και κληρωτών αρχόντων που διαπίστωνε αν πληρούνταν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις για την ανάληψη των καθηκόντων τους και αν ήταν άξιοι για το αξίωμα που είχαν κληθεί να αναλάβουν. Η δοκιμασία ήταν υποχρεωτική για τους εκλεγμένους άρχοντες. Δεν μπορούσαν να ορκιστούν και να αναλάβουν τα καθήκοντά τους, αν προηγουμένως δεν είχαν υποβληθεί στη διαδικασία αυτή. Υποστηρίζεται ότι η δοκιμασία θεσπίστηκε από τον Σόλωνα με σκοπό τον παραμερισμό των αναξίων. Πειστικότερη όμως φαίνεται η άποψη του Hignett, ότι η δοκιμασία θεσπίστηκε από τον Κλεισθένη παράλληλα με τη δημιουργία της Βουλής των Πεντακοσίων.

 

 

Σκοπός της δοκιμασίας, λοιπόν, ήταν να ελεγχθεί -μέσα από ερωτήσεις- όλη η ζωή του δοκιμαζόμενου, όπως αναφέρει και ο Μαντίθεος στο απόσπασμα «ἐν δὲ ταῖς δοκιμασίαις δίκαιον εἶναι παντὸς τοῦ βίου λόγον διδόναι». Έτσι, θα μπορούσε να κριθεί άξιος ή όχι για την ανάληψη του αξιώματος που επιθυμούσε. Στο παράλληλο κείμενο τονίζεται πως η δοκιμασία θεσπίστηκε για να μην αναλάβουν ξανά καθήκοντα όσοι «άσκησαν εξουσία κατά τη διάρκεια της ολιγαρχίας», καθώς δεν είναι λογικό να κυβερνούν όσοι κατέλυσαν τη δημοκρατία (πιστεύοντας πως είναι παρανοϊκό αν εκείνοι, εξαιτίας των οποίων καταλύθηκε η δημοκρατία, θα κυβερνήσουν πάλι στην ίδια την πόλη και θα γίνουν κυρίαρχοι, στους νόμους και στην πόλη, την οποία διοικώντας λίγο νωρίτερα, τόσο αισχρά και βάναυσα την έβλαψαν). Ωστόσο, ο ισχυρισμός του Μαντίθεου αναφορικά με όσους είχαν διατελέσει ιππείς επί των Τριάκοντα και συνεχίζουν να υπηρετούν ως ίππαρχοι και στρατηγοί έρχεται σε πλήρη αντίστιξη με όσα αναφέρονται στο απόσπασμα από το «Περὶ τῆς Εὐάνδρου δοκιμασίας», εφόσον στο εν λόγω κείμενο υποστηρίζεται ότι όσοι είχαν αξιώματα την περίοδο της τυραννίας δεν μπορούν να αναλάβουν καθήκοντα στο δημοκρατικό καθεστώς.

Επιπρόσθετα, στο παράλληλο κείμενο τονίζεται και η αξία της δοκιμασίας εφόσον

αυτή συντελεί στην ενδυνάμωση του πολιτεύματος της δημοκρατίας, με τη σκέψη ότι προφυλάσσει  την  πόλη  από φαύλους  επίδοξους  άρχοντες  (γιατί, από  τη σωστή άσκηση της εξουσίας από τον κάθε άρχοντα χωριστά σώζεται το πολίτευμα και η πόλη). Αντίστοιχη άποψη εκφράζεται με έμμεσο τρόπο και στον λόγο Ὑπέρ Μαντιθέου.

 

 

β. Αναφορικά με τις ξύλινες πινακίδες, τα σανίδια, αμφότερα τα κείμενα δίνουν σημαντικές πληροφορίες. Το σανίδιον ήταν μια μικρή σανίδα που λεγόταν και λεύκωμα, γιατί ήταν αλειμμένη με γύψο. Πάνω σ' αυτήν έγραφαν τα ονόματα των ιππέων και την εξέθεταν σε κοινή θέα. Η αναγραφή του ονόματος του Μαντιθέου στο σανίδιο αποτελούσε για τους κατηγόρους του τη μοναδική απόδειξη ότι υπηρέτησε ως ιππέας επί των Τριάκοντα και ότι ως ολιγαρχικός ήταν εχθρός του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ωστόσο, ο Μαντίθεος αμφισβητεί την αξιοπιστία του σανιδίου, χαρακτηρίζοντας μάλιστα ανόητο να κρίνεται η συμμετοχή κάποιου στο σώμα των ιππέων από την αναγραφή του ονόματός του σε αυτό (ἔπειτα δὲ ἐκ μὲν τοῦ σανιδίου τοὺς ἱππεύσαντας σκοπεῖν εὔηθές ἐστιν). Συνεχίζει την επιχειρηματολογία του υποστηρίζοντας πως πολλοί που αναγράφονται στα σανίδια ως ιππείς απουσίαζαν από την Αθήνα την περίοδο των Τριάκοντα τυράννων, ενώ άλλοι που είχαν παραδεχτεί τη συμμετοχή τους στο καθεστώς απουσιάζουν (ἐν τούτῳ γὰρ πολλοὶ μὲν τῶν ὁμολογούντων ἱππεύειν οὐκ ἔνεισιν͵ ἔνιοι δὲ τῶν ἀποδημούντων ἐγγεγραμμένοι εἰσίν). Ως αιτία αυτού σημειώνεται ότι τα σανίδια βρίσκονταν σε κοινή θέα και συνακόλουθα η νόθευσή τους ήταν εύκολη. Έτσι, προτάσσει την αξιοπιστία του καταλόγου των φυλάρχων, από τον οποίο το όνομά του απουσιάζει.

 

Σε αντίθεση με όσα ο αγορητής Μαντίθεος υποστηρίζει, στο παράλληλο κείμενο σημειώνεται εμφατικά ότι η συμπερίληψη κάποιου σε σανίδιο συνεπαγόταν τον αμετάκλητο αποκλεισμό του από κάθε αξίωμα, χωρίς μάλιστα την ανάγκη στήριξης της κατηγορίας με συνήγορο (…ανήκοντας αυτός στους ιππείς, την εποχή των τριάντα τυράννων είχε συμπεριληφθεί και γραφτεί το όνομά του στις ξύλινες πινακίδες, θα τον αποκλείατε (από το αξίωμα) χωρίς την ανάγκη παράστασης κατηγόρου). Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, πως οι πληροφορίες που δίνουν τα κείμενα αναφορικά με την αξιοπιστία του σανιδίου είναι αντικρουόμενες. Αξίζει ωστόσο να λάβουμε υπόψη ότι τα επιχειρήματα του Μαντίθεου δεν είναι αδιάσειστα, εφόσον κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι δεν ήταν εύκολο να παραποιηθεί το σανίδιον γιατί βρισκόταν σε κοινή θέα. Η νόθευση χρειαζόταν ώρα και σίγουρα κάποιος θα έβλεπε το δράστη. Αντίστοιχα, ο κατάλογος ήταν δημόσιο φυλασσόμενο έγγραφο αλλά δεν αποτελούσε  αδιάσειστο  στοιχείο της  αθωότητας  του  Μαντίθεου  μόνο και  μόνο επειδή οι φύλαρχοι δεν ανέγραψαν το όνομά του. Μπορεί να τους ξέφυγε ή να το παρέλειψαν σκόπιμα και δε θα μπορούσε να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο δωροδοκίας ή πλαστογραφίας. Σε κάθε περίπτωση το όνομά του μπορεί να απουσιάζει από τους καταλόγους επειδή δεν πήρε την κατάστασιν ως εύπορος.

 

 

 

Β3. α.

Α: 5, 10

Β: 4

Γ: 2, 3, 6, 7, 9

Δ: 1, 8

 

 

β. Κορινθιακοί Πόλεμοι: 404 π.Χ. – 393 π.Χ. Κατάλυση τυρρανίδων στη Σικελία: μετά το 466 π.Χ. Άφιξη Γοργία στην Αθήνα: 427 π.Χ.

Περιορισμός αρμοδιοτήτων Αρείου Πάγου: 462 π.Χ. και εξής

 

Γέννηση και θάνατος Λυσία: 445 π.Χ. – μετά το 380 π.Χ.

 

 

 

Β4.

 

κατελθεῖν: προέλευση ἐπιθυμεῖν: προθυμία μετέχειν: σχέδιο μεταδιδόναι: αιμοδοσία ἀπενεγκεῖν: φωριαμός

 

 

Γ1.

 

 

Αν συνέβαινε  να  έχει  παραλειφθεί από τους προηγούμενους ιστοριογράφους  ο έπαινος της ιστορίας, θα ήταν ίσως αναγκαίο να παρακινώ όλους τους ανθρώπους να διαλέγουν και να επιδοκιμάζουν τέτοιου είδους πραγματείες, αφού τίποτε δεν διορθώνει ευκολότερα τους ανθρώπους από τη γνώση των πράξεων του παρελθόντος. Επειδή όμως   όχι κάποιοι ούτε μέχρι κάποιο σημείο αλλά   όλοι (οι ιστοριογράφοι), για να μιλήσω γενικά, αρχίζουν και τελειώνουν με αυτό, λέγοντας δηλαδή πως η γνώση της ιστορίας είναι η πιο σωστή παιδεία και προπόνηση για την πολιτική δράση και ότι η μνήμη των συμφορών, που βρήκαν τους άλλους ανθρώπους, μας διδάσκει με τρόπο μοναδικό και ξεκάθαρο να υποφέρουμε γενναία τις μεταβολές της τύχης, είναι φανερό πως κανένας δεν θα θεωρούσε πρέπον να λέει τα ίδια για πράγματα, που έχουν διατυπωθεί με ωραίο τρόπο και από πολλούς.

 

Γ2.

 

 

Κατά τον Πολύβιο, στόχος της ιστοριογραφίας είναι η ωφέλεια του αναγνώστη. Αναφέρει ότι τίποτα δε διορθώνει τους ανθρώπους ευκολότερα όσο η γνώση του παρελθόντος(διὰ τὸ μηδεμίαν ἑτοιμοτέραν εἶναι τοῖς ἀνθρώποις διόρθωσιν τῆς τῶν προγεγενημένων πράξεων ἐπιστήμης).Χαρακτηρίζει τη γνώση της ιστορίας ως προπόνηση για πολιτική δραστηριότητα (ἀληθινωτάτην μὲν εἶναι παιδείαν καὶ γυμνασίαν πρὸς τὰς πολιτικὰς πράξεις τὴν ἐκ τῆς ἱστορίας μάθησιν) . Πιστεύει ότι η μνήμη των συμφορών, που βρήκαν ξαφνικά τους άλλους, μας διδάσκει με τρόπο μοναδικά χειροπιαστό να υποφέρουμε γενναία τις μεταβολές της τύχης (ἐναργεστάτην δὲ καὶ μόνην διδάσκαλον τοῦ δύνασθαι τὰς τῆς τύχης μεταβολὰς γενναίως ὑποφέρειν τὴν τῶν ἀλλοτρίων περιπετειῶν ὑπόμνησιν).

 

 

 

Γ3.α. ὑπομνημάτων: τοῖς ὑπομνήμασι διόρθωσιν: ταῖς διορθώσεσι

Γ3.β. κάλλιον - κάλλιστα πλείοσι – πλείστοις

Γ3.γ. προῃρήμεθα:  προῃρούμεθα/προειλόμεθα κέχρηνται: χρῇ χρῷο

Γ4.α. ἀληθινωτάτη μὲν ἐστί  παιδεία καὶ γυμνασία πρὸς τὰς πολιτικὰς πράξεις ἡ ἐκ τῆς ἱστορίας μάθησις

 

 

 

Γ4.β. παραλελεῖφθαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα συνέβαινε

τοῦ δύνασθαι: έναρθρο απαρέμφατο, γενική αντικειμενική από το ουσιαστικό

 

διδάσκαλον

 

ὑποφέρειν: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο του απαρεμφάτου δύνασθαι

 

 

 

Γ4.γ.

 

ὡς οὐδενὶ μὲν ἂν δόξαι καθήκειν περὶ τῶν καλῶς καὶ πολλοῖς εἰρημένων ταυτολογεῖν: Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση, εκφέρεται με δυνητική ευκτική (ἂν δόξαι) γιατί εκφράζει γνώμη δυνατή ή πιθανή στο παρόν ή στο μέλλον και λειτουργεί ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση δῆλον ἐστι .