ΜΑΘΗΜΑ XX
«cui nomen est Hermaeum»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο diaetam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ιστορικό ενεστώτα, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο μιας συνεχιζόμενης πράξης (χρονικής), στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη (κύρια) στο παρελθόν. Λατινισμός του dum.
«quasi moriturum» = «quasi moriturus esset»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική-υποθετική πρόταση «quasi moriturus esset» ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (miseratur οριστική ιστορικού ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXI
«pro quo immensam pecuniam acceperunt»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Capitolium.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Camillus.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.
«quod illic aurum pensatum est»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«unde tamen rogatus reversus est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο exilium.
ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα unde.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
ΜΑΘΗΜΑ XXII
«qui hanc rem publicam stabiliverunt»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στα Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiones, alios.
ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ME: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ME: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«quod est rectissimum»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο id.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae volumus»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quod acciderit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο id.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: συντελεσμένο μέλλοντα.
ΜΑΘΗΜΑ XXIIΙ
«ut ignoraretur a marito»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική. Προηγείται το δεικτικής σημασίας ita.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (paravit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum illa cubiculum mariti intraverat»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό επαναληπτικό cum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει την προτερόχρονη και αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
«quid ageret puer»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο interroganti.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interroganti μετοχή ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το respondebat οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«(cum) prorumperentque»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εννοούμενο χρονικό ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut simul imponeretur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο orabat.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (orabat οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXIV
«cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«(cum) eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quid postea Nasica fecerit»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο accipe.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (accipe προστακτική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
«paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους. Υπάρχει πρόταξη του επιρρηματικού προσδιορισμού.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«et (cum is) eum a ianua quareret»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«etsi domi erat»
Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο είναι πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«quod Nasica tam aperte mentiebatur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση ως αντικείμενο στη μετοχή (ψυχικού πάθους) indignatus.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«quid Nasica responderit»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο scire.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quid, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (scire απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το vis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
«cum te quarerem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXV
«quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο interrogo.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό χρονικό επίρρημα quando, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (interrogo οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«cum omnes recentem esse dixissent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quae nimia vobis est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο fiduciam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«nisi vos ipsi patriae consulueritis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με την απαρεμφατική φράση neminem consulturum esse, που λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται σε χρόνο μέλλοντα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον. Στον ευθύ λόγο υπάρχει στην υπόθεση οριστική συντ. μέλλοντα και στην απόδοση οριστική απλού μέλλοντα.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
Υπόθεση: nisi + οριστική συντ. μέλλοντα (consulueritis) Απόδοση: οριστική απλού μέλλοντα (consulet)
«quo Carthago deleta est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο bellum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
ΜΑΘΗΜΑ XXVII
«cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Tarentum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα ubi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.
«qui multo minor natu erat»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Accius.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«cui "Atreus" nomen est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο tragoediam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae (Accius) scripsisset»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λογού.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (esse απαρέμφατο ενεστώτα πού χρωματίζεται χρονικά από το dixit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«ut (tu) dicis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα ita.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae deinceps (ego) scribam»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: μέλλοντα
«quod in pomis est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο idem.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός, αντί υποτακτικής πλαγίου λόγου (η πρόταση θεωρείται ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae dura et acerba nascuntur»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae gignuntur statim vieta et mollia»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
ΜΑΘΗΜΑ XXVIII
«cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quanti homo sit»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο spectare.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanti, γιατί είναι πρόταση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση Θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (spectare απαρέμφατο ενεστώτα, που χρωματίζεται χρονικά από το noli προστακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«qui tam nihili est»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-υποθετική πρόταση.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική ενεστώτα, γιατί υπολανθάνει υποθετικός λόγος με υπόθεση qui tam nihili est και απόδοση parvi enim preti est (οριστική ενεστώτα), και δηλώνει ανοιχτή υπόθεση για το παρόν.
Υπόθεση: qui (si quis) + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα.
«ut «nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αρνητική έκφραση ut nihil, γιατί η πρόταση είναι αποφατική. Προηγείται το ποσοτικής σημασίας tanto.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (est adfectus οριστική κυρίως παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXIX
«Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut (sutor) parem salutationem corvum doceret»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο incitavit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (incitavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quotiescumque avis non respondebat»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό επαναληπτικό σύνδεσμο quotiescumque.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει τη σύγχρονη και αόριστη επανάληψη γεγονότος στο παρελθόν.
«quanti (idem) nullam adhuc emerat»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β΄ όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quanti, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση ποσότητας προηγείται το ποσοτικό tanti,
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.
ΜΑΘΗΜΑ XXX
«et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική ενεστώτα, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (debemus), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.
Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα
«quod Asiam vidit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«sed (quod) in Asia continenter vixit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον (εννοούμενο) αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Asiae.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία (ex) qua.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
ΜΑΘΗΜΑ XXXI
«cum (is) aliquando castris abiret»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό /διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut omnes pugna abstinerent»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στο ρήμα edixit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut singularis proelii eventu cernatur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (congrediamur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quanto miles Latinus Romano virtule antecellat»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο cernatur.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanto, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (congrediamur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«cum (is) in castra revertisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«cuius opera hostes fugati erant»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο adulescentem.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία cuius.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
ΜΑΘΗΜΑ XXXII
«nisi litterarum lumen accederet»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (iacerent) σχηματίζουν υποθετικό λόγο που δηλώνει το μη πραγματικό στο παρόν.
Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού Απόδοση: υποτακτική παρατατικού
ΜΑΘΗΜΑ XXXIII
«quae tu iacere sentis perculsa atque prostrata impetu belli ipsius»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο omnia.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quod necesse fuit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο belli.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«quae dilapsa iam diffluxerunt»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο omnia.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«quae idem togatus fieri prohibuissent»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο multa.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί υπολανθάνει υποθετικός λόγος με υπόθεση si togatus fuisset και απόδοση fieri prohibuisset, και δηλώνει το μη πραγματικό στο παρελθόν.
Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου
«quibus praeter te mederi nemo potest»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο vulnera.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quibus.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
ΜΑΘΗΜΑ XXXIV
«cum Africanus in Literno esset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum (Scipio) se ipsum captum venisse eos existimasset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η αιτία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (conlocavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quod ut praedones animadverterunt»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ut. Υπάρχει πρόταξη του αντικειμένου quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.
«haec postquam domestici Scipioni retullerunt»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο postquam. Υπάρχει πρόταξη του αντικειμένου haec.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.
«tamquam sanctum templum» = «tamquam sanctum templum postes essent»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική-υποθετική πρόταση «tamquam sanctum templum postes essent» ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο tamquam.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (venerati
sunt οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum (praedones) ante vestibulum dona posuissent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quae homines deis immortalibus consecrare solent»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο dona.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
ΜΑΘΗΜΑ XXXV
«quod infeliciter vixerint»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει υποκειμενική αιτιολογία.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (miseretur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
«qui inter patres ac plebem publicae gratiae sequester fuit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Menenius Agrippa.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«cum Poenos in Africa funderet»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κυρία, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quoniam Regulus aberat»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quoniam.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«quia nihil illis reliquerat pater»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.
«cum a Carthagine semper tributum ipse exigeret»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η αιτία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (conferre απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται από το aequum erat οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quibus populus Romanus loco soceri fuit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας. Προηγείται η επιφωνηματική φράση: «O felices viros puellarum...!»
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quibus.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
ΜΑΘΗΜΑ XXXVI
«quo facilius divitias contemnere posset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο quo, γιατί ακολουθεί επίρρημα συγκριτικού βαθμού (facilius).
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (utebatur οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«ut eo uteretur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (attulissent υποτακτική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ne dicam»
Δευτερεύουσα παρενθετική τελική πρόταση.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ne, γιατί η πρόταση είναι αποφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (εννοούμενο dico οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXXVII
«ut salvi esse nequeamus»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική. Προηγείται το δεικτικής σημασίας eum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (deducta est οριστική κυρίως παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με τη δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση «ut salvi esse nequeamus», που λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον . Στον ευθύ λόγο υπάρχει στην υπόθεση οριστική σ. μέλλοντα και στην απόδοση οριστική ενεστώτα.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
Υπόθεση: nisi + οριστική σ. μέλλοντα (subvenerit)
Απόδοση,: οριστική ενεστώτα σε αναπλήρωση της οριστικής μέλλοντα που
δεν απαντάται (salvi esse nequimus ).
«ut veni ad urbem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕIΣΑΓEΤΑI ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο ut.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο γεγονότος που έγινε μια φορά στο παρελθόν.
«quae ad concordiam pertinerent»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο
omnia.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (sentire, dicere, facere, απαρέμφατα ενεστώτα που χρωματίζονται χρονικά από το destiti οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut pugnare cuperent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ; παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου. (invaserat οριστική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«etsi ego clamabam nihil esse hello civili miserius»
Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο θεωρείται πραγματικό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«ut necessitate esse cogantur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (reddit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«etiamsi natura tales non sunt»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο etiamsi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το περιεχόμενο της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου της προσδιοριζόμενης πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (esse απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το cogantur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut non solum ea fiant»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Προηγείται το δεκτικής σημασίας επίρρημα tales.
«quae velit victor»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (fiant).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fiant υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«sed etiam ut victor obsequatur iis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Προηγείται το δεικτικής σημασίας επίρρημα tales.
«quorum auxilio victoria parta sit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quorum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (obsequatur).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο, (obsequatur υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXXVIII
«dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ιστορικό ενεστώτα, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο μιας συνεχιζόμενης πράξης (χρονικής), στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη κύρια) στο παρελθόν. Λατινισμός του dum.
«dum aliqua vox congruens proposito audiretur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει προσδοκία.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το υστερόχρονο επιδιωκόμενης πράξης στο παρελθόν.
«ut sibi paulisper loco cederet»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο rogavit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (rogavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quam Metellus mullum amavit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο Caecilia.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quam.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«dum vixit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο dum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο δύο πράξεων παράλληλης διάρκειας, χρονικής και κύριας, στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XXXIX
«quae imperitos avertunt»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο res.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«(quae) praecipites agunt»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο res.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την εννοούμενη αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«si marmor illi obtulisses»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό στο παρελθόν.
Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου
«si viliorem materiam (obtulisses)»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό στο παρελθόν.
Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου
«quale ex ilia fieri optimum posset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quale, γιατί η πρόταση είναι σύγκριση ποιότητας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (fecisset).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (fecisset υποτακτική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«si licebit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική μέλλοντα, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Υπόθεση: si + οριστική μέλλοντα Απόδοση: οριστική μέλλοντα
«si minus»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αρνητική ελλειπτική υποθετική πρόταση με άρνηση που αντιπαρατίθεται σε καταφατική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης. Ισοδυναμεί με υποθετική αρνητική πρόταση: si non licebit sapienti in divitiis virtutem explicare».
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ME: το si non, γιατί η άρνηση ανήκει σε έναν μόνο όρο της πρότασης.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική μέλλοντα, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Υπόθεση: si + οριστική μέλλοντα Απόδοση: οριστική μέλλοντα
«si poterit (sapiens virtutem explicare)»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική συντελεσμένου μέλλοντα, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική απλού μέλλοντα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Υπόθεση: si + οριστική συντελεσμένου μέλλοντα Απόδοση: οριστική μέλλοντα
«si minus»
Ισοδυναμεί με την υποθετική πρόταση «si non in patria sapiens virtutem explicare poterit»
Για την αιτιολόγηση, βλέπε προηγούμενη πρόταση: «si minus»
«si poterit (sapiens virtutem explicare)»
Για την αιτιολόγηση, βλέπε προηγούμενη πρόταση: «si poterit (sapiens virtutem explicare)»
«si minus»
Ισοδυναμεί με την υποθετική πρόταση «si non sapiens imperator virtutem explicare poterit»
Για την αιτιολόγηση, βλέπε προηγούμενη πρόταση: «si minus»
«si poterit (sapiens virtutem explicare)»
Για την αιτιολόγηση, βλέπε προηγούμενη πρόταση: «si poterit (sapiens virtutem explicare)»
«si minus»
Ισοδυναμεί με την υποθετική πρόταση «si non sapiens integer virtutem explicare poterit»
Για την αιτιολόγηση, βλέπε προηγούμενη πρόταση: «si minus»
«quamcumque fortunam acceperit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-υποθετική πρόταση.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αοριστολογική αντωνυμία quamcumque.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική συντελεσμένου μέλλοντα, γιατί υπολανθάνει υποθετικός λόγος με απόδοση την κύρια πρόταση, η οποία εκφέρεται με οριστική απλού μέλλοντα (efficiet), και εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
ΜΑΘΗΜΑ XL
«ut C. Marius quam celerrime hostis iudicaretur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (coegerat οριστική υπερσυντελίκου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum Sulla minitans ei instaret»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό σύνδεσμο cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«licet (tu) mihi ostendas agmina militum»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί το περιεχόμενο της διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου της προσδιοριζόμενης πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo οριστική μέλλοντα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quibus curiam circumsedisti»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο militum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quibus.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«licet mortem miniteris»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet, Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί to περιεχόμενο της πρότασης διατυπώνεται ως γνώμη του υποκειμένου του ρήματος της προσδιοριζόμενης πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo οριστική μέλλοντα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«etsi (ego) senex et corpore infirmo sum»
Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ; οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
ΜΑΘΗΜΑ XLI
«qui primi coluisse Italiam dicuntur»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στα Sicanorum ac Pelasgorum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός,
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική υποθετική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το παραβολικό ζεύγος proinde quasi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (uteris οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quod (tu) neminem scire atque intellegere vis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae dicas»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στα scire, intellegere.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (intellegere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το vis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut (tu) consequaris»
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση ως προσδιορισμός του σκοπού
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι τελικές προτάσεις, γιατί ο σκοπός είναι στα πλαίσια μιας υποκειμενικής κατάστασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (taces οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quod (ea) honesta et bona et modesta sit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα εξάρτησης dicis.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (dicis οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut viri antiqui (vivebant)»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα sic.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«ut viri aetatis noslrae (loquuntur)»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου― προηγείται το τροπικό επίρρημα sic.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quod a Caesare scriptum est»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο id.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο.
«tamquam scopulum» = «tamquam verbum insolens atque inauditum scopulus sit»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική-υποθετική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο tamquam.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fugias υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLII
«qui aut ea non videant» = «ut ii out ea non videant»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προηγείται η καταφατική γενική και αόριστη φράση «nonnulli sunt».
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (sum οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
(qui) aut ea dissimulent» = «ut ii aut ea dissimulent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προηγείται η καταφατική γενική και αόριστη φράση «nonnulli sum».
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (sunt οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quae imminent»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quae (ii) vident»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο ea.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«si (ego) in hunc animadvertissem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, σχηματίζει υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό με υπόθεση στο παρελθόν και απόδοση στο παρόν.
Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου (παρελθόν) Απόδοση: υποτακτική παρατατικού (παρόν)
«si iste in Manliana castra pervenerit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρακειμένου, γιατί με την απαρεμφατική φράση neminem ... fore η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται σε χρόνο ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
Υπόθεση: si + οριστική σ. μέλλοντα (pervenerit) Απόδοση: οριστική απλού μέλλοντα (erit)
«quo (iste) intendit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο castra.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το αναφορικό τοπικό επίρρημα quo.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός, αντί υποτακτικής πλαγίου λόγου (η πρόταση θεωρείται ότι λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο, παρενθετικά).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«qui non videat coniurationem esse factam» = «ut is non videat coniurationem esse factam»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προηγείται η δεικτική λέξη tam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui (non).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fore απαρέμφατο μέλλοντα που χρωματίζεται χρονικά από το ρήμα intellego οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«qui non fateatur»=«ut is non fateatur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική-συμπερασματική πρόταση. Προηγείται η δεικτική λέξη tam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui (non).
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί εκφράζει γεγονός ενδεχόμενο.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (fore απαρέμφατο μέλλοντα που χρωματίζεται χρονικά από το ρήμα intellego οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLIII
«ut (ego) primum exsulem deinde hostem te viderem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική. Προηγείται η δεικτική φράση in hoc.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (traxit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quae te genuit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο terram.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«atque (quae) aluit»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο terram.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quamvis (tu) infesto et minaci animo perveneras»
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης. Εκφράζει μια υποθετική κατάσταση που, και αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραχωρητικό σύνδεσμο quamvis, γιατί ακολουθούν τα επίθετα infesto και minaci.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική αντί υποτακτικής, γιατί το κείμενο είναι μετακλασικό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο.
«cum in conspectu Roma fuit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum, γιατί προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κυρία υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ego nisi peperissem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (oppugnaretur), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό με υπόθεση στο παρελθόν και απόδοση στο παρόν.
Υπόθεση: nisi + υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική παρατατικού
«nisi (ego) filium haberem»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο nisi, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση ανήκει σε ολόκληρη την πρόταση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική παρατατικού, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (essem), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το μη πραγματικό στο παρόν.
Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού Απόδοση: υποτακτική παρατατικού
«si (tu) pergis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (manet), σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρόν.
Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα Απόδοση: οριστική ενεστώτα
ΜΑΘΗΜΑ XLIV
«in qua nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο vita.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία (in) qua.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quis possit diligere eum»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο nescio.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quis, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (nescio οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quem metuat»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο eum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quem.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (diligere απαρέμφατο ενεστώτα πού χρωματίζεται χρονικά από το possit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«aut (quis possit dilligere) eum»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο
στο ρήμα εξάρτησης nescio.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quis, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (nescio οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«a quo se metui putet»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο eum.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (diligere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το possit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quodsi forte ceciderunt»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο quodsi, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική παρακειμένου, γιατί με την κύρια πρόταση, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση για το παρελθόν.
Υπόθεση: (quod) si + οριστική παρακειμένου (ceciderunt)
Απόδοση: οριστική ιστορικού ενεστώτα (intellegitur).
«ut fit plerumque»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δύο καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quam (tyrrani) fuerint inopes amicorum»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο intellegitur.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό ποσοτικό επίρρημα quam, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (intellegitur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν.
«quod (homines) Tarquinium dixisse ferunt exulantem»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο εννοούμενο id.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«quos fidos amicos habuissem»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο intellexi.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quos, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (intellexi οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quos infidos (amicos habuissem)»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο intellexi.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quos, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου
(intellexi οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«cum iam neutris gratiam referre poteram»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum, γιατί προσδιορίζεται απλώς ο χρόνος. Στην κύρια πρόταση υπάρχει το χρονικό επίρρημα tum.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική αντί υποτακτικής πλαγίου λογού, γιατί λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLV
«quae apud Ciceronem gerantur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο cognoscit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (cognoscit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quantoque in periculo res sit»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο cognoscit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quanto, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cognoscit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut ad Ciceronem epislulam deferat»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως άμεσο αντικείμενο στο persuadet.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (persuadet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ne intercepta epistula nostra consilia ab hostibus cognoscantur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στα ρήματα curat και providet.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ne, γιατί η πρόταση είναι αποφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (curat providet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut (is) epistulam ad amentum tragulae adliget»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο monet.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (monet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«(ut) intra castra abiciat»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο monet.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (monet οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«si adire non possit»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο, ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την υποθετική φράση si non, γιατί η πρόταση είναι αποφατική και η άρνηση βρίσκεται σε όρο της πρότασης.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική ενεστώτα, γιατί με τις βουλητικές προτάσεις, οι οποίες λειτουργούν ως αποδόσεις και εκφέρονται με υποτακτική ενεστώτα, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει το δυνατό στο παρόν-μέλλον. Στον ευθύ λόγο έχουμε στην υπόθεση οριστική μέλλοντα και στην απόδοση προστακτική ενεστώτα.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
Υπόθεση: si non + οριστική μέλλοντα (poteris) Απόδοση: προστακτική ενεστώτα (adliga, abice)
«ut (Callus) tragulam mitleret»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως αντικείμενο στο constituit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό,
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (constituit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«ut salutem sperent»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως έμμεσο αντικείμενο στο adhortatur.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (adhortatur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLVI
«quasi» = «quasi mundus tiros et civitas sit»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα επιρρηματική παραβολική-υποθετική πρόταση«quasi mundus urbs et civitas sit».
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ME: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ME: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (putant οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut (nos) communem utilitatem nostrae anteponamus»
Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως επεξήγηση στο
illud.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί to αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (consequitur οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«ut leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt»
Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο ut, γιατί η σύγκριση είναι σύγκριση τρόπου· στην κύρια υπάρχει το τροπικό επίρρημα sic.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί η σύγκριση αφορά δυο καταστάσεις που θεωρούνται πραγματικά γεγονότα, αντικειμενική πραγματικότητα.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«ut laudandus is sit»
Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο fit που σημαίνει «συμβαίνει» και εκφράζει γεγονός-συμβάν.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fit οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«qui pro re publica cadat»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο is.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία qui.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική καθ' έλξη από την προηγούμενη υποτακτική (sit).
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sit υποτακτική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
«quod decet cariorem nobis esse patriam quam nosmet ipsos»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
ΜΑΘΗΜΑ XLVII
«quos legere secrete solebat»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο
canos.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quos.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό.
«quominus id faceret»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quominus ως έμμεσο αντικείμενο στο απαρέμφατο deterrere.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το σύνδεσμο quominus, γιατί δεν ενδιαφέρει το ρήμα εξάρτησης αν είναι καταφατικό ή αποφατικό.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quominus, γιατί το περιεχόμενό της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της πρότασης εξάρτησης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (deterrere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το voluit οριστική
ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«etsi (Augustus) super vestem earum deprehendit canos»
Δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης. Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi. Στην κύρια υπάρχει ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί το περιεχόμενο είναι πραγματικό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«donec induxit mentionem aetatis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το χρονικό σύνδεσμο donec.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματικό γεγονός.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρακείμενο, στην κύρια υπάρχει παρακείμενος, και δηλώνει το υστερόχρονο γεγονότος στο παρελθόν.
«utrum post aliquot cana esse mallet an calva»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο interrogavit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το utrum... an, γιατί είναι ερώτηση ολικής άγνοιας, διμελής.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interrogavit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum illa respondisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quin calva esse nolis»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πρόταση του quin ως αντικείμενο στο non dubito που δηλώνει αμφιβολία.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το σύνδεσμο quin, γιατί το ρήμα που προηγείται συνοδεύεται από άρνηση.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι προτάσεις του quin, γιατί το περιεχόμενο της εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου της πρότασης του ρήματος εξάρτησης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (non dubito οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ne istae te calvam faciant»
Δευτερεύουσα ουσιαστική ενδοιαστική πρόταση ως αντικείμενο στο times που δηλώνει αμφιβολία.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne, γιατί υπάρχει φόβος μήπως γίνει κάτι το δυσάρεστο και ανεπιθύμητο.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι ενδοιαστικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο της αφορά κάτι το ενδεχόμενο και πιθανό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (times οριστική ενεστώτα), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLVIII
«quae utilia factu essent»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο docere.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (docere απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από to persuasit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«si quid durius ei videbatur»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική παρατατικού, γιατί με την κύρια, η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με οριστική παρατατικού, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρελθόν.
Υπόθεση: si + οριστική παρατατικού Απόδοση: οριστική παρατατικού
«quod imperandum militibus esset
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο quid.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (videbatur οριστική παρατατικού) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό \διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κυρία δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«ut eam postero die repente in eum locum emitteret»
Δευτερεύουσα ουσιαστική βουλητική πρόταση ως άμεσο αντικείμενο στο praecepit.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (praecepit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«in quo ipse cum amicis futurus esset»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο (in) locum.
ΕΙΣΑΓΈΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quo.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (emitteret: υποτακτική παρατατικού), και δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.
«quae perisset»
Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική πρόταση ως προσδιοριστική στο cervam.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την αναφορική αντωνυμία quae.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (reverti-visum esse-dixit), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«cum cerva emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
ΜΑΘΗΜΑ XLIX
«cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό/διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, στην κύρια υπάρχει ιστορικός παρακείμενος, και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quasi unquium resecandorum causa» = «quasi Porcia cultellum tonsorium unquium resecandorum causa posceret»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα παραβολική-υποθετική επιρρηματική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο quasi.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (poposcit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«velut forte»=«velut si Porcia forte vulneraret»
Βραχυλογική φράση παραβολής που ισοδυναμεί με δευτερεύουσα παραβολική-υποθετική επιρρηματική πρόταση ως β' όρος σύγκρισης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον παραβολικό σύνδεσμο velut (si).
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική, ενδεχόμενη πράξη.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (vulneravit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν,
«quod tonsoris praeripuisset officium»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική πλαγίου λόγου.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: υπερσυντέλικο, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (venit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
«quam aequo animo me ferro essem inleremptura»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο experiri.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το ερωτηματικό ποσοτικό επίρρημα quam, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (experiri απαρέμφατο ενεστώτα που χρωματίζεται χρονικά από το volui οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν.
«si tibi consilium non ex senlentia cessisset»
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση σε πλάγιο λόγο ως επιρρηματικός προσδιορισμός της προϋπόθεσης.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον υποθετικό σύνδεσμο si, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί με τη δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση (quam... essem interemptura), η οποία λειτουργεί ως απόδοση και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, σχηματίζουν υποθετικό λόγο που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
Υπόθεση: si + υποτακτική παρακειμένου (cesserit) Απόδοση: οριστική συντελεσμένου μέλλοντα (interimam)
ΜΑΘΗΜΑ L
«cum Servius Sulpicius Galba et Aurelius Cotta consules in senatu contederent»
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον ιστορικό\διηγηματικό cum, γιατί υπογραμμίζεται η βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσα τους.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, γιατί είναι φανερός ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου στην πρόταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, στην κύρια υπάρχει παρατατικός, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«uter adversus Viriathum in Hispaniam mitteretur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση ως αντικείμενο στο contederet.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: την ερωτηματική αντωνυμία uter, γιατί είναι ερώτηση μερικής άγνοιας.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (erat οριστική παρατατικού), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
«quia alter nihil habet»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον αιτιολογικό σύνδεσμο quia.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«(quia) alter nihil est satis»
Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: τον εννοούμενο αιτιολογικό σύνδεσμο quia.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: οριστική, γιατί εκφράζει πραγματική αιτία, αντικειμενικά αποδεκτή.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: ενεστώτα.
«ut neuter in provinciam mitteretur»
Δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως αντικείμενο στο obtinuit, που σημαίνει «κατορθώνω»,
ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΜΕ: το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, γιατί η πρόταση είναι καταφατική.
ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ ΜΕ: υποτακτική, όπως όλες οι συμπερασματικές προτάσεις, γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται υποκειμενική κατάσταση.
ΣΕ ΧΡΟΝΟ: παρατατικό, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (obtinuit οριστική ιστορικού παρακειμένου), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου