ΕΚΘΕΣΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ- ΟΙ ΝΕΟΙ

Οι νέοι του καιρού μας

Οι έρευνες για τη νεολαία μας θυμίζουν αυτό που ήδη κατά Βάθος γνωρίζου­με. Όσο κι αν φαινόμαστε έκπληκτοι κάθε φορά που βρισκόμαστε σε αυτή την «άγνωστη χώρα» της σύγχρονης νεολαίας που η αμηχανία μας βάφτισε «γενιά Χ» ή «γενιά Ω», ξέρουμε ότι κάθε γενιά είναι παιδί της εποχής της και γι' αυτό δεν κρίνεται με τα δικά μας μέτρα.

Πίσω από τα απρόσωπα ποσοστά και τα τεχνικά διαγράμματα των ερευνών, βρίσκονται οι νέοι της πατρίδας μας, τα αγόρια και τα κορίτσια της διπλανής πόρ­τας, με τις προσδοκίες, τις απαιτήσεις, τις ελπίδες και τους φόβους τους. Τι προ­σπαθούν να μας πουν; Υπάρχουν τρία Βασικά συμπεράσματα που αξίζει να υπο­γραμμιστούν:

Πρώτο, η μεγάλη πλειοψηφία των νέων (σχεδόν 80%) απορρίπτει την ελληνική κοινωνία, πιστεύει ότι χρειάζονται μεγάλες αλλαγές. Η γενικευμένη αυτή επικριτι­κή στάση δεν σχετίζεται μόνο με συγκεκριμένα προβλήματα των νέων, αλλά με ένα γενικό αίσθημα ανικανοποίητου, ένα αίσθημα κενού. Βασικό ίσως ρόλο σε αυτή τη στάση διαδραματίζει η νεύρωση του μέλλοντος, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια που κάνει τη νέα γενιά να αυτοχαρακτηρίζεται κυρίως «αγχωμένη».

Δεύτερο, υπάρχει μια ιδεολογία που κυριαρχεί, αυτή που θα μπορούσε να χα­ρακτηριστεί «νέος ανθρωπισμός». Οι έννοιες της αριστεράς, της δεξιάς, του καπι­ταλισμού, του σοσιαλισμού δεν σημαίνουν τίποτε πια για τους νέους, αφού τους προκαλούν αρνητική ή καμία εντύπωση σε ποσοστό που προσεγγίζει κατά περί­πτωση το 80%. Αποτελούν στερεότυπα χωρίς αξία, λέξεις χωρίς αντίκρισμα. Αντί­θετα, έννοιες στις οποίες οι νέοι προσδίδουν ιδιαίτερο νόημα είναι: η ελευθερία, η δημοκρατία, η κοινωνική ισότητα, η εθνική ανεξαρτησία, η οικολογία, ο εκσυγ­χρονισμός, ο φιλελευθερισμός, έννοιες που μαζί συγκροτούν ένα σύστημα αξιών με επίκεντρο τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο σύγχρονο κόσμο.

Τρίτο, σημειώνεται μια μεγάλη στροφή στο πρόσωπο και στην προσωπικότη­τα. Οι νέοι πιστεύουν ακόμη στις συλλογικές προσπάθειες, αναζητούν όμως την εξισορρόπηση με την ατομική ελευθερία και προτάσσουν τον προσωπικό τους ρόλο και λόγο.

Το καλό με τις έρευνες για τη νεολαία είναι ότι, μέσα από αυτές, μπορούμε να υποθέσουμε τι λένε οι νέοι. Το κακό είναι ότι στη συνέχεια αναλαμβάνουν κάθε λογής αναλυτές να συσκοτίσουν τα πράγματα. Ας προσπαθήσουμε, έστω για μια φορά, μόνο ν΄ ακούσουμε αυτό που θέλει να μας πει η νέα γενιά, χωρίς την παρεμ­βολή των δικών μας στερεοτύπων που, σαν παραμορφωτικοί καθρέφτες, αλλοιώ­νουν τα μηνύματα των νέων.

Οι νέοι του καιρού μας, Αξίες στάσεις και αντιλήψεις της Ελληνικής νεολαίας (1997-1999),

Θέματα

1. Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περί­ληψη του σε 100-120 λέξεις. (μονάδες 25)

2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου («Πρώτο, η μεγάλη πλειο­ψηφία των νέων ... κυρίως "αγχωμένη"») του κειμένου; (μονάδες 15)

3. Τι σημαίνει στην κυριολεξία η λέξη λόγος στα παρακάτω παραδείγματα;
α) Εγώ έχω το λόγο {=................. ) εδώ μέσα.

β) Είναι άτακτο παιδί και δεν παίρνει από λόγια (=……………….. }.

γ) Αυτά είναι λόγια (=............... ) του κόσμου! Μην τα ακούς.

δ) Ο Γιώργος και η Μαρίνα χθες έδωσαν λόγο (= ).

ε) Ο λόγος (=....................... ) λέει: «Ο καλός καραβοκύρης στη φουρ­τούνα φαίνεται».

(μονάδες 10)

4. Για καθένα από τα επίθετα που δίνονται ως χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων
συμπλήρωσε το αντίθετο ως χαρακτηριστικό των νέων.

Οι ηλικιωμένοι είναι: Οι νέοι είναι:

συντηρητικοί .........................

έμπειροι .......................

δύσπιστοι .......................

επιεικείς .......................

εγκρατείς ....................... (μονάδες 5)

5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις: έκπληκτοι, αβεβαιότητα, συλλογικές, συσκοτίσουν, παρεμ­βολή (μονάδες 5)

6. Ποια, κατά τη γνώμη σου, είναι τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί νέοι; Να εκθέσεις αιτιολογημένα τις απόψεις σου σε ένα κείμενο 400 περίπου λέξεων. Υπόθεσε ότι το κείμενο σου θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα. (μονάδες 40)

απαντησεις

Οι νέοι του καιρού μας

1. Στο κείμενο γίνεται λόγος για τις έρευνες που γίνονται για τη νεολαία και για τα συμπεράσματα που υπογραμμίζονται απ΄αυτές. Πρώτο συμπέρασμα είναι η απόρριψη από μεγάλο αριθμό νέων της ελληνικής κοινωνίας και η διαπίστωση τους ότι αυτή χρήζει μεγάλων αλλαγών. Αυτό μάλλον έχει σχέση με το ανικανοποίητο και το κενό που αισθάνεται ο νέος σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον. Δεύτερο συμπέρασμα των ερευνών η αντικατάσταση παλαιών εννοιών με ένα καινούριο σύστημα αξιών που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «νέος ανθρωπισμός». Τρίτο, η μεγάλη στροφή των νέων προς τη συλλογικότητα με ενεργό προσωπικό ρόλο ο καθένας. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι οι έρευνες θα πρέπει να λειτουργούν βοηθητικα για να αφησουμε τους νέους λενε αυτό που πιστευουν.

2. θεματική περίοδος: «Πρώτο, η μεγάλη ... με­γάλες αλλαγές».

Λεπτομέρειες: «Η γενικευμένη ... "αγχωμένη"».

Πρόταση κατακλείδα: Δεν υπάρχει.

3. α) διευθύνω ή εξουσιάζω,

β) δεν ακούει τις συμβουλές,

γ) διαδόσεις ή φήμες.

δ) υπόσχεση,

ε) παροιμία.

4. προοδευτικοί, άπειροι, εύπιστοι ή ευκολόπιστοι, αυστηροί ,ασυγκρατητοι-αυθόρμητοι.

5. Έκπληκτοι-σαστισμενοι, αβεβαιότητα-ανασφάλεια, συλλογικές-ομαδικές, συσκοτίσουν-μπερδέψουν, παρεμ­βολή-παρεμποδιση

6. Ποια από τα προβλήματα των σημερινών νέων είναι, κατά τη γνώμη σας, τα σοβαρότερα;

Οι νέοι είναι οργανικό μέλος του κοινωνικού σώματος. Όταν ασθενεί το σώμα, ασθενεί και το μέλος. Η σχέση ισχύει, ασφαλώς, και αντίστροφα. Όντας, λοιπόν, τό­σο άρρηκτη η σχέση κοινωνίας και νεολαίας, δύσκολα μπορούμε να διακρίνουμε ποια από τα προβλήματα είναι της κοινωνίας και ποια των νέων. Όχι μόνο δεν μπορεί να γί­νει τέτοια διάκριση, αλλά αναμφισβήτητα μπορούμε να ισχυριστούμε πως τα προβλή­ματα της κοινωνίας είναι και προβλήματα των νέων. Επομένως, όταν γίνεται λόγος για προβλήματα των νέων, στην ουσία αναφερόμαστε σε κοινωνικά προβλήματα που οι επιπτώσεις τους είναι ιδιαίτερα σοβαρές για τους νέους.

Αν παραβλέψουμε τα γενικότερα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, εθνικά, οικονομικά, πολιτικά, περιβαλλοντικά, θα θεωρήσουμε ως πιο σοβαρό το πρόβλημα της παιδείας που παρέχεται στους νέους, επειδή αυτή, κατά κοινή ομολογίa, είναι ελλιπής. Το πρόβλημα αυτό είναι το σημαντικότερο, γιατί η προσφορά της παιδείας είναι ανεκτίμητη και πολύ περισσότερο στην εποχή μας. Σήμερα η γνώση δεν μόνο ένα εφόδιο, για να αποκατασταθούν επαγγελματικά οι νέοι' είναι βασική υπόθεση για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά κάθε πρόβλημα που θα παρουσιαστεί στη ζωή τους, να προστατέψουν τα δικαιώματα τους, να ολοκληρώσουν την προσωπικότητά τους και να ευτυχήσουν.

Εξίσου σημαντικό, αφού έχει άμεση σχέση με την παιδεία, είναι και το πρόβλημα σωστού προσανατολισμού των νέων. Το πρόβλημα αυτό, αν και υπήρχε για τους νέους όλων των εποχών, στις μέρες μας εμφανίζεται οξύτερο. Σ' αυτό συνέβαλαν από μια οι γρήγορες εξελίξεις που άλλαξαν ριζικά τις συνθήκες της ζωής, και από την αλλη η ανεπάρκεια πολλών παραδοσιακών αξιών και προτύπων ζωής να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος τις αμφισβη­τεί και τις απορρίπτει. Υπάρχει, λοιπόν, ένα ιδεολογικό κενό και μια σύγχυση. Και οι νέ­οι, όσο ενηλικιώνονται, βλέπουν τα πρότυπα τους να ξεθωριάζουν, βλέπουν να επι­κρατεί η αδικία, η εκμετάλλευση, η βία και η ανηθικότητα. Πού να στηριχτούν, σε τι να πιστέψουν και τι να ελπίζουν;

Προβληματική έχει γίνει και η ένταξη και η προσαρμογή των νέων στην κοινωνική ζωή, αν κρίνουμε από τις αντιδράσεις ενός όχι ευκαταφρόνητου μέρους της νεολαίας. Τις δυσκολίες αυτές θα πρέπει να τις αναζητήσουμε κυρίως στη δομή και την οργάνωση της κοινωνίας μας. Τυπικά, βέβαια, όλα είναι δημοκρατικά. Η ουσία, όμως, είναι πολύ διαφορετική. Οι σύγχρονες συνθήκες αφήνουν ελάχιστα περιθώρια στους νέους να πα­ρεμβαίνουν και να διαμορφώνουν τη ζωή τους, όπως θα ήθελαν. Το γιγάντωμα και η πο­λιτιστική ομοιομορφία των σύγχρονων κοινωνιών συνθλίβουν την προσωπικότητα, την ιδιαιτερότητα της. Αποφάσεις, καθήκοντα, νόμοι επιβάλλονται από τις ανάγκες εκτέλε­σης προγραμμάτων και εξυπηρέτησης συμφερόντων. Οι πολίτες πρέπει να εκτελούν υποχρεωτικά αποφάσεις που άλλοι παίρνουν για λογαριασμό τους. Γι' αυτό οι νέοι, που θέλουν να έχουν λόγο για όσα γίνονται και τους αφορούν, δυσκολεύονται να συμβιβα­στούν με μια τέτοια κατάσταση.

Η επαγγελματική αποκατάσταση, η σωστή, δηλαδή, επιλογή επαγγέλματος και η εύ­ρεση εργασίας, προβληματίζει έντονα τους νέους, αφού είναι καθοριστική για τη μετέ­πειτα ζωή τους. Σ' αυτήν εναποθέτουν, και δικαιολογημένα, πολλές από τις προσδοκίες τους, απ' αυτήν εξαρτούν την ανεξαρτησία τους, την ψυχαγωγία τους, την άνεση και την κοινωνική καταξίωση τους. Κι όσο μεγαλύτερα είναι τα προβλήματα της σύγχρονης οικονομικής κρίσης, όσο αυξάνονται τα ποσοστά ανεργίας σε όλα τα επαγγέλματα, τό­σο εντείνεται η αγωνία, η ανασφάλεια και το άγχος τους.

Η δημιουργία οικογένειας, κι αν ακόμα έχουν δημιουργήσει τις οικονομικές προϋπο­θέσεις, παραμένει, ωστόσο, ένα σημαντικό πρόβλημα. Όχι πως η δημιουργία οικογένει­ας είναι, για τους σημερινούς νέους, σκοπός της ζωής του ανθρώπου, όπως παλιότερα τη θεωρούσαν' δεν παύει, όμως, να τους απασχολεί σαν μελλοντική προοπτική, πολύ περισσότερο, επειδή ξέρουν πως οι συνέπειες ενός αποτυχημένου γάμου, μιας διαλυμέ­νης οικογένειας μπορεί να τους συνοδεύουν σ' όλη τους τη ζωή.

Υπάρχουν, ασφαλώς, και άλλα προβλήματα που απασχολούν τους νέους στην επο­χή μας: οι σχέσεις τους με τους μεγαλύτερους, η εγκληματικότητα και η διαφθορά, που βρίσκονται τόσο κοντά τους και απροκάλυπτα, τα ναρκωτικά, που θανατώνουν δεκάδες νέους κάθε χρόνο. Κανείς δεν αμφισβητεί τη σοβαρότητα τους, παρόλο που τα προβλή­ματα αυτά εμφανίζονται ως αποτέλεσμα όσων προηγουμένως αναφέρθηκαν.

Προβλήματα του σύγχρονου νέου

Εισαγωγή

Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί νέοι είναι έντονα και ανη­συχητικά. Οι εξελίξεις που σημειώθηκαν στην εποχή μας, σε όλους τους τομείς -κοινωνικό, οικονομικό, τεχνολογικό- έκαναν τη ζωή μας πολυδιά­στατη και εκτεθειμένη σε περισσότερους κινδύνους. Έτσι, η στάση ζωής του νέου και οι επιλογές του επηρεάζονται από αυτά.

Τα προβλήματα του νέου

>· Τα προβλήματα είναι πολυδιάστατα και αρχικά αφορούν το χώρο της οικογέ­νειας. Το νεαρό άτομο νιώθει μόνο του, αφού οι γονείς επιφορτισμένοι από πλήθος οικογενειακών, κοινωνικών, επαγγελματικών υποχρεώσεων νιώθουν εξουθενωμένοι και δεν ασχολούνται με τα παιδιά τους όσο πρέπει. Έτσι το νεαρό άτομο, στην τόσο καθοριστική για τη ζωή του ηλικία, νιώθει μόνο. Ταυτόχρονα όμως αυτή η αποξένωση οδηγεί και στην όξυνση του χάσματος των γενεών.

>· Το οξυμμένο στην εποχή μας πρόβλημα ανεργίας απασχολεί το νέο. Πολλές φορές αναγκάζεται να στραφεί προς επαγγέλματα τα οποία δεν επιθυμεί, με μοναδικό κίνητρο την επαγγελματική του αποκατάσταση. Το άγχος του βιο­πορισμού οδηγεί το νέο σε ψυχολογική καταρράκωση.

>· Προβλήματα αντιμετωπίζει και στο χώρο της εκπαίδευσης. Συχνά η χρησιμο­θηρία, ο παρωχημένος τρόπος διδασκαλίας, η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδο­μής, τα προγράμματα σπουδών που επιβάλλονται δεν ικανοποιούν το νέο και δεν τον ωθούν στη μάθηση.

>· Στην εποχή μας, «εποχή οξυμμένων κοινωνικών προβλημάτων», υπάρχει ι­διαίτερη ένταση σε όλους τους τομείς δραστηριότητας του νέου. Όπου όμως κι αν αυτός στραφεί, δεν μπορεί να εντοπίσει παρά μόνο κίβδηλα πρότυπα. Το πρότυπο του πολιτικού ηγέτη είναι πλέον σαθρό, ο πνευματικός ηγέτης είναι αποστασιοποιημένος και η κρίση των αξιών είναι πλέον αισθητή. Χω­ρίς, λοιπόν, ηθικά ερείσματα ο νέος νιώθει ανερμάτιστος.

Συνέπειες

Ø Αφού οι νέοι δεν μπορούν να διοχετεύσουν δημιουργικά το δυναμισμό τους συχνά οδηγούνται σε έκρυθμη συμπεριφορά, στα ναρκωτικά ή σε περιθω­ριοποίηση.

Ø Το υπαρξιακό αδιέξοδο οδηγεί μια μερίδα νέων σε αντικοινωνική συμπεριφορά, στη βία και την εγκληματικότητα, με τα γνωστά δυσάρεστα αποτε­λέσματα.

Ø Γίνονται νευρικοί, αδιάφοροι και εσωστρεφείς.

Ø Τέλος, κλονίζονται οι κοινωνικοί θεσμοί και δυσχεραίνεται η κοινωνική ευρυθμία, αφού η οικογένεια, η εκπαίδευση αλλά και το δημοκρατικό πολί­τευμα δυσλειτουργούν.

Μέτρα - προτάσεις

Ø Λήψη κατάλληλων μέτρων από την πολιτεία, για την αντιμετώπιση των προ­βλημάτων ανεργίας, υποδομή για τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου κ.ά.

Ø Ίσες ευκαιρίες σε όλους τους νέους ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση και αξιοκρατία.

Ø Προβολή σωστών προτύπων και καταπολέμηση των ευτελών που προβάλ­λονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, με στόχο την ηθικοποίηση του νέου.

Ø Συμμετοχή του νέου σε όλα τα επίπεδα ζωής και κοινωνικής δραστηριότητας που τον αφορούν.

Ø Παροχή σωστής ανθρωπιστικής παιδείας.

Ø Κατανόηση και διάλογος με την οικογένεια.