Ο ΚΑΙΡΟΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΓΩΝΙΑ –Νασιόπουλος Απόστολος

Τρίτη 23 Μαρτίου 2010

Bασικά στοιχεία της Θεωρίας της Λογοτεχνίας (για το Λύκειο)

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
Δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους γίνεται η αφήγηση :
1) ΔΙΗΓΗΣΗ : Ο πεζογράφος διηγείται σε γ’ ενικό και παραθέτει τα λόγια των ηρώων σε πλάγιο λόγο : έμμεση αφήγηση
2) ΜΙΜΗΣΗ : Αφηγείται ένα από τα πρόσωπα του έργου σε α’ ενικό (χωρίς να αποκλείεται και το γ’ ενικό) : άμεση αφήγηση
3) ΜΕΙΚΤΟΣ ΤΡΟΠΟΣ : Έχουμε συνδυασμό των δυο πιο πάνω τρόπων. Είναι ο πιο συνηθισμένος αφηγηματικός τρόπος (ΔΟΥΚΑΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ, ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ)

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Ως προς την χρονική ακολουθία :
1) ΣΥΓΧΡΟΝΙΑ (σπάνια) : Όταν ακολουθείται η φυσική σειρά των γεγονότων στην αφήγηση. Τότε λέμε πως έχουμε ομαλή γραμμική χρονική σειρά των γεγονότων (ΔΟΥΚΑΣ)
2) ΑΝΑΧΡΟΝΙΕΣ : Όταν παραβιάζεται η φυσική σειρά των γεγονότων στην αφήγηση.
Διακρίνεται σε δύο είδη :
Α) ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ή ΑΝΑΛΗΨΗ ή ΑΝΑΔΡΟΜΗ ή flash back : Αφήγηση που περιλαμβάνει γεγονότα προγενέστερα από το σημείο που βρίσκεται ο αφηγητής. Έχει σκοπό να φωτίσει σκοτεινές πτυχές της ιστορίας και να «παγώσει» τον χρόνο (επιβράδυνση), εντείνοντας πιθανόν την αγωνία του αναγνώστη.
Β) ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ή ΠΡΟΛΗΨΗ : Αφήγηση που αναφέρεται εκ των προτέρων σε γεγονότα που θα ακολουθήσουν.

Ως προς την ταχύτητα της αφήγησης :
1) ΕΛΛΕΙΨΗ ή ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΟ : παραλείπονται γεγονότα που προφανώς θεωρούνται ήσσονος σημασίας.
2) ΣΥΝΟΨΗ ή ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ ή ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ
3) ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ
4) ΠΑΥΣΗ

Ως προς το είδος του αφηγητή :
1) ΕΞΩΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΕΤΕΡΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Δε μετέχει στο έργο και αφηγείται την ιστορία άλλων π.χ. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα
2) ΕΞΩΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΟΜΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Δε μετέχει στο έργο αλλά αφηγείται την ιστορία του π.χ. αυτοβιογραφικές διηγήσεις
3) ΕΝΔΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΕΤΕΡΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Μετέχει στο έργο αλλά αφηγείται την ιστορία άλλων π.χ. Χίλιες και μια νύχτες και στον ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ (στον εγκιβωτισμό)
4) ΕΝΔΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ - ΟΜΟΔΙΗΓΗΤΙΚΟΣ : Μετέχει στο έργο και αφηγείται την ιστορία του π.χ. ο Οδυσσέας στον Όμηρο και ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ, ΣΟΛΩΜΟΣ, ΔΟΥΚΑΣ (αν και στον τελευταίο αποκαλύπτεται ότι δε διηγείται την ιστορία του)

Ως προς την οπτική γωνία του αφηγητή :
1) ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν ο αφηγητής ξέρει περισσότερα από όσα γνωρίζουν οι ήρωες του έργου
2) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν αφηγητής ξέρει όσα γνωρίζουν και οι ήρωες του έργου π.χ. ΔΟΥΚΑΣ, ΒΙΖΥΗΝΟΣ (όταν έχουμε τον αφηγητή – ενήλικο)
3) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΣΤΙΑΣΗ : Όταν ο αφηγητής ξέρει λιγότερα από όσα γνωρίζουν οι ήρωες του έργου π.χ. ΒΙΖΥΗΝΟΣ (όταν έχουμε τον αφηγητή – παιδί)

ΣΧΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ (για την ποίηση)
1) Αλληγορία : «Ένας αητός περήφανος, ένας αητός λεβέντης»
2) Αναδίπλωση : «Φεύγει, φεύγει ο προδότης»
3) Ειρωνεία : ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ, ΚΑΒΑΦΗΣ
4) Έλλειψη ή βραχυλογία : «Ολημερίς στον πόλεμο» (εννοείται : βρισκόμαστε)
5) Επαναφορά : «Μαύρος ήταν, μαύρα φορεί, μαύρο το άλογό του»
6) Ευφημισμός : λέξεις με καλή σημασία αντί για λέξεις με κακή π.χ. Εύξεινος Πόντος
7) Λιτότητα : «Δεν έχει άδικο» αντί για «Έχει δίκιο»
8) Μεταφορά .
9) Μετωνυμία ή Υπαλλαγή : Τα Γιάνεννα αντί οι Γιαννιώτες
10) Ομοιοκατάληκτο ή ομοιοτέλευτο.
11) Παρήχηση : «Το τραγούδι του τράγου με φωνή φονική»
12) Παρομοίωση.
13) Περίφραση : «Της αυγής το δροσάτο ύστερο αστέρι» αντί «ο Αυγερινός»
14) Πλεονασμός : «Ακούω φωνή. Ακούω λαλιά»
15) Προσωποποίηση.
16) Πρωθύστερο : «Ξεντύθη ο νιος, ξεζώθηκε και στο πηγάδι επήγε»
17) Συνεκδοχή : Κλαδιά (αντί για δέντρα) δηλαδή ένα αντί για πολλά , το μέρος αντί για το όλο
18) Υποφορά / Ανθυποφορά : «Δύνεσαι μαύρο μ’δύνεσαι;» «Δύνομαι αφέντη, δύνομαι…»
19) Χιαστό.
20) Υπερβατό : «Πλατιά του ονείρου μας η γη»
Πηγή:siamantoura.blogspot.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου