Οι προϋποθέσεις

1. Ο άνθρωπος είναι ευτυχισμένος, εφόσον:
α) είναι σωματικά και ψυχικά υγιής,
β) αγαπάει και τον αγαπούν,
γ) είναι ανεξάρτητος, ελεύθερος,
δ) εκπληρώνει τους δημιουργικούς σκοπούς που θέτει (ηθική ικανοποίηση),
ε) έχει ήσυχη τη συνείδηση του,
στ) μπορεί να νιώθει τη συγκίνηση που προσφέρει η Αλήθεια και το Ωραίο,
ζ) έχει τη δυνατότητα να ικανοποιεί τις βιοτικές του ανάγκες.
Ο άνθρωπος δεν είναι ευτυχισμένος, εφόσον:
δεν πληρούνται όλες ή, έστω, ορισμένες από τις παραπάνω προϋποθέσεις. (Το ότι κάποιος δεν είναι ευτυχισμένος δε σημαίνει πως είναι και δυστυχισμένος.)
Ο άνθρωπος είναι δυστυχισμένος, εφόσον:
α) πονάει,
β) νιώθει μοναξιά, ανασφάλεια, άγχεται,
γ) δεν μπορεί να ενεργήσει και να εκφραστεί ελεύθερα,
δ) νιώθει ενοχές, τύψεις,
ε) γενικότερα, βρίσκεται σε δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση (αγωνία, φόβο, απελπισία, απόγνωση, θλίψη),
στ) πεινάει, κρυώνει.
2. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος, αν:
έχει το δικαίωμα αλλά και την ικανότητα να οργανώνει τη ζωή του σύμφωνα με τη δική του κρίση και βούληση ή αλλιώς, αν δεν υπόκειται σε περιορισμούς:
α) φυσικούς: φυσικά καταστρεπτικά φαινόμενα (σεισμοί, πλημμύρες, καύσωνες, πα-γετοί), αντιξοότητες, κακουχίες, αρρώστιες,
β) κοινωνικούς: Κράτος, Δίκαιο, Ηθική, έθιμο, αρχές, αλλοτρίωση, κοινή γνώμη,
γ) πνευματικούς: προπαγάνδα, προκαταλήψεις, προλήψεις, δεισιδαιμονίες, σύγχυση,
δ) ψυχικούς: φόβοι, ανασφάλειες, πάθη, αδυναμίες, ένστικτα, παρορμήσεις, απορήσεις.
3. Προϋποθέσεις της δημοκρατίας είναι:
α) καθολική συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες,
β) κράτος δικαίου, ισονομία,
γ) ελευθερία (σκέψης, έκφρασης, του "συνέρχεσθαι"),
δ) αξιοκρατία,
ε) παιδεία (ίσες ευκαιρίες στη μόρφωση), κριτική ικανότητα,
στ)υπευθυνότητα,
ζ) ανεκτικότητα, επιείκεια,
η) πρόνοια,
θ) διάκριση εξουσιών,
ι) θεσμοί (Σύνταγμα),
ία) πολυκομματισμός,
ιβ) κοινωνικός έλεγχος της εξουσίας.
4. Ο ανθρωπισμός προϋποθέτει:
α) σεβασμό προς την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια,
β) προστασία υγείας,
γ) αγάπη,
δ) ειρήνη,
ε)ελευθερία,
στ) δικαιοσύνη,
ζ) αξιοκρατία,
η) πνευματική αυτάρκεια (γνώσεις, κρίση),
θ) ισότητα (όχι διακρίσεις φυλετικές, κοινωνικές),
ι) σεβασμό των δικαιωμάτων του άλλου,
ία) σεβασμό της φύσης,
ιβ) σεβασμό της ανθρώπινης δημιουργίας,
ιγ) υπευθυνότητα,
ιδ) αλληλεγγύη,
ιέ) προτεραιότητα στο κοινό καλό,
ιστ) ικανοποίηση των υλικών αναγκών του ανθρώπου.
5. Υπάρχει ηθική ζωή, αν τις σχέσεις των ανθρώπων διέπει:
α) αγάπη,
β) δικαιοσύνη,
γ) ισότητα,
δ) ελευθερία,
ε) ειλικρίνεια,
στ) αμοιβαίος σεβασμός,
ζ) εμπιστοσύνη,
η) αλληλεγγύη.
6. Δικαιοσύνη υπάρχει, εφόσον:
α) αποδίδεται στον καθένα το προσήκον (αυτό που του ταιριάζει),
β) τα κριτήρια επιλογής των προσώπων στα διάφορα αξιώματα είναι αξιοκρατικά,
γ) όλοι οι πολίτες έχουν ίσα δικαιώματα,
δ) όλοι οι πολίτες έχουν ίδιες υποχρεώσεις,
ε) επικρατεί ευνομία.
στ) τιμωρούνται όσοι παραβαίνουν τους κανόνες Δικαίου.
7. Μορφωμένος είναι ο άνθρωπος, εφόσον:
α) κατέχει γνώσεις,
β) μπορεί να κρίνει και να εξηγεί λογικά όσα συμβαίνουν,
γ) αισθάνεται το Ωραίο,
δ) είναι ενάρετος, "αγαθός",
ε) σέβεται τα δικαιώματα των άλλων,
στ) έχει αυτοσυνείδηση,
ζ) αγαπά τη ζωή και φροντίζει τη σωματική και ψυχική του ευεξία,
η) προστατεύει το περιβάλλον,
θ) ενδιαφέρεται και αγωνίζεται για το καλό όλων των ανθρώπων,
ι) είναι υπεύθυνος,
ία) εκφράζει με σαφήνεια τις απόψεις του.
8. Γλωσσικά ενδεής είναι κάποιος, εφόσον:
α) δε γνωρίζει επαρκώς το λεκτικό πλούτο της γλώσσας του,
β) δε γνωρίζει ακριβώς τη σημασία των λέξεων,
γ) αγνοεί τους γραμματικούς κανόνες,
δ) αγνοεί τους συντακτικούς κανόνες,
ε) δεν είναι σε θέση να οργανώσει και να εκφράσει τις σκέψεις του,
στ) δεν μπορεί να διατυπώσει γραπτώς τις σκέψεις του.
9. Ένα παιδί δεν έχει ίσες ευκαιρίες μόρφωσης, εφόσον:
α) προέρχεται από φτωχή οικογένεια,
β) ζει σε περιβάλλον μη ευνοϊκό για τη γλωσσική και πνευματική του ανάπτυξη,
γ) οι αξίες της οικογένειας ή του περιβάλλοντος του είναι πολύ διαφορετικές από τις σχολικές αξίες,
δ) ανήκει σε εθνική μειονότητα ή σε περιθωριακή ομάδα,
ε) η οικογένεια του μετακινείται συνεχώς από τόπο σε τόπο,
στ) η γλώσσα της διδασκαλίας δεν είναι η μητρική του γλώσσα,
ζ) ζει σε απομονωμένη περιοχή,
η) είναι θηλυκού γένους (σε σχέση με το αρσενικό),
θ) ανήκει σε κάποια ιδιαίτερη θρησκευτική ομάδα,
ι) έχει ν' αντιμετωπίσει ποικίλα προβλήματα οφειλόμενα στο ίδιο το σχολείο (π.χ. έλλειψη κατάλληλου διδακτικού προσωπικού, απώλεια διδακτικών ωρών).
10. Μια κοινωνία προοδεύει, εφόσον:
α) αναπτύσσεται η επιστήμη και εξελίσσεται η τεχνολογία προς όφελος του ανθρώ-που,
β) καλλιεργούνται οι Τέχνες και τα Γράμματα (Παιδεία),
γ) αναπτύσσεται η οικονομία,
δ) υπάρχει σεβασμός των ηθικών αξιών, ε) το πολίτευμα είναι δημοκρατικό,
στ) συνεργάζονται και ομονοούν τα μέλη της,
ζ) οι πολίτες είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους προς την Πολιτεία,
η) υπάρχει ευνομία,
θ) υπάρχει άξια ηγεσία (πολιτική, πνευματική, θρησκευτική),
ι) αξιοποιεί δημιουργικά την πολιτιστική της κληρονομιά,
ία) προστατεύει το φυσικό της περιβάλλον.
11. Η οικονομική ανάπτυξη προϋποθέτει:
α) αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού (Εκπαίδευση),
β) εξέλιξη των τεχνικών μέσων,
γ) χρήση νέων μεθόδων οργάνωσης της παραγωγής,
δ) εκμετάλλευση των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πηγών,
ε) καταμερισμό εργασίας, εξειδίκευση,
στ) προγραμματισμό,
ζ) ευέλικτες και καλά οργανωμένες υπηρεσίες (χρηματοπιστωτικό σύστημα),
η) κεφάλαια,
θ) μείωση του κόστους παραγωγής των προϊόντων,
ι) έργα υποδομής,
ία) σύγχρονα μέσα μεταφοράς και επικοινωνίας,
ιβ) επιχειρηματικότητα.
12. Η προστασία του περιβάλλοντος προϋποθέτει:
α) πολιτική βούληση,
β) γνώσεις,
γ) περιβαλλοντική αγωγή, διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης,
δ) αλλαγή της νοοτροπίας που διέπει τις σχέσεις άνθρωποι' - περιβάλλοντος,
ε) αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η τεχνολογία (π.χ. βιολογικός κα-θαρισμός, ανακύκλωση),
στ) αξιοποίηση των εναλλακτικών μορφών ενέργειας (ηλιακής, αιολικής κ.ά.).
13. Η ολοκλήρωση της προσωπικότητας προϋποθέτει:
α) γνώσεις,
β) ενάρετο ήθος,
γ) ελεύθερη διάνοια,
δ) ευαισθησία, καλαισθησία,
ε) εκτίμηση και σεβασμό των άλλων,
στ) αυτογνωσία, αυτοσεβασμό,
ζ) δημιουργία,
η) κοινωνική προσφορά.
14. Τα Μ.Μ.Ε. λειτουργούν σωστά, αν:
α) ενημερώνουν αντικειμενικά,
β) ενημερώνουν έγκαιρα,
γ) είναι αδέσμευτα, αμερόληπτα,
δ)ελέγχουν,
ε) υπερασπίζονται τα δικαιώματα των πολιτών,
στ) στηρίζουν το δημοκρατικό πολίτευμα,
ζ) τηρούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία,
η) μορφώνουν,
θ) ψυχαγωγούν,
ι) συντελούν στη γλωσσική παιδεία των θεατών, ακροατών, αναγνωστών.
15. Η επιτυχής αντιμετώπιση των προβλημάτων προϋποθέτει:
α) γνώσεις (για τη φύση του προβλήματος, τα αίτια του),
β) σχέδιο, προσεκτικές και ακριβείς κινήσεις,
γ) κατάλληλα μέσα,
δ) νηφάλια σκέψη,
ε) ισχυρή θέληση, θάρρος, επιμονή, υπομονή,
στ) σαφή επίγνωση των δυνατοτήτων μας,
ζ) συνεργασία.
16.Ο άνθρωπος εργάζεται αποδοτικά, αν:
α) του αρέσει η εργασία που κάνει,
β) έχει κατάλληλη επαγγελματική κατάρτιση
γ) αμείβεται ικανοποιητικά,
δ) οι συνθήκες εργασίας είναι υγιεινές και ευχάριστες,
ε) υπάρχουν αρμονικές σχέσεις με τους συναδέλφους, συνεργάτες του,
στ) αναγνωρίζεται το έργο και η προσφορά του (επαγγελματική εξέλιξη),
ζ) υπάρχει ικανός ελεύθερος χρόνος για ξεκούραση και αναψυχή,
η) προσφέρονται κίνητρα, υλικά και ηθικά,
θ) έχει τη δυνατότητα να επινοεί, να οργανώνει τη δουλειά του και να αναλάμβανα πρωτοβουλίες,
ι) προστατεύονται τα δικαιώματα που έχει ως εργαζόμενος και δε νιώθει αδικημένος,
ία) με το έργο του εκφράζει την προσωπικότητα του, την ευαισθησία, το μεράκι, τις γνώσεις, τις ικανότητες του.
17. Τα πρότυπα ασκούν θετική επίδραση, εφόσον:
α) ενσαρκώνουν αξίες, ιδανικά,
β) προκαλούν γόνιμη αμφισβήτηση και προβληματισμό,
γ) δίνουν έμπρακτα δείγματα ενάρετης ζωής και διδάσκουν,
δ) προβάλλουν οράματα και αγωνίζονται για την πραγματοποίηση τους,
ε) συντελούν στην απελευθέρωση του ανθρώπου από κάθε μορφή δουλείας,
στ) παρακινούν και βοηθούν τον άνθρωπο να ξεφύγει από τον πνευματικό λήθαργο και το τέλμα.
Ασκούν αρνητική επίδραση, εφόσον:
α) προβάλλουν την επιθετικότητα, τη βία, την εγκληματικότητα και τη διαφθορά,
β) αναιρούν τον προσωπικό τρόπο σκέψης και έκφρασης,
γ) οδηγούν σε ρήξη με το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον και σε περιθωριο-ποίηση,
δ) αποπροσανατολίζουν,
ε) καλλιεργούν ψευδαισθήσεις και χιμαιρικά όνειρα,
στ) οδηγούν σε αναζήτηση "τεχνητών παραδείσων".
18. Ο άνθρωπος αλλοτριώνεται, εφόσον:
α) δεν είναι σε θέση να ασκεί ορθολογική κρίση,
β) αποξενώνεται από το κοινωνικό του περιβάλλον,
γ) αποξενώνεται από το φυσικό του περιβάλλον,
δ) υποτάσσεται σε μια αναγκαιότητα που εκφράζεται από αντικειμενικές και αλλό-τριες (ξένες) αξιώσεις και όχι τόσο από προσωπικές επιθυμίες (άλλα κάνα και άλλα θέλει).
19. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργεί σωστά, εφόσον:
α) υπάρχει το κατάλληλο εκπαιδευτικό προσωπικό,
β) οι παρεχόμενες γνώσεις είναι σύγχρονες, για τον άνθρωπο και τη ζωή,
γ) παρέχει σ' όλους ίσες ευκαιρίες μόρφωσης,
δ) διάθετα την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή,
ε) υπάρχουν κατάλληλα σχολικά βιβλία,
στ) επικρατεί αλληλοσεβασμός στις σχέσεις διδασκόντων και διδασκομένων,
ζ) το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας είναι δημοκρατικό.
20. Πνευματικοί άνθρωποι είναι:
α) Οι επιστήμονες, εφόσον έχουν εξειδικευτεί σ' έναν τομέα επιστημονικής δραστηριότητας και εργάζονται ερευνητικά σε εργαστήρια ή σε σπουδαστήρια, για τη προώθηση των επιστημονικών δεδομένων.
β) Οι πτυχιούχοι ανώτερων και ανώτατων σχολών, εφόσον δεν περιορίζονται στη απλή εφαρμογή αποκτημένων γνώσεων, αλλά έχουν προωθητικές εμπνεύσεις,
γ) Οι καλλιτέχνες, εφόσον παράγουν καλλιτεχνικό έργο επενδύοντας σ' αυτό τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους ή συναιρώντας σ' αυτό αντίστοιχα συλλογικά στοιχεία.
δ) Οι κριτικοί, εφόσον ανυψώνουν τα κριτήρια των ανθρώπων.
ε) Οι συντελεστές του θεάτρου, του κινηματογράφου, της τηλεόρασης, εφόσον ωφελούν αισθητικά και πνευματικά τους θεατές.
στ) Οι δημοσιογράφοι, εφόσον δεν περιορίζονται στην καταγραφή της επικαιρότη¬τας, αλλά προχωρούν στην ανάλυση της και διαφωτίζουν για τα αίτια, τις συσχε¬τίσεις και τα αποτελέσματα των κοινωνικών γεγονότων.
ζ) Οι κληρικοί, εφόσον δεν περιορίζονται στα θρησκευτικά τους καθήκοντα, αλλά με ευρύτερη δραστηριότητα ερεθίζουν θετικά την ηθική ευαισθησία των ανθρώ¬πων.
η) Οι πολιτικοί, εφόσον κινούνται από τη φιλοδοξία να υπηρετήσουν την κοινωνία τους με τις παραμέτρους που προσδιορίζει η ιδεολογική ένταξη τους σε διαμορ-φωμένους ή σε διαμορφούμενους πολιτικούς σχηματισμούς.
θ) Οι φιλοσοφούντες, εφόσον διατυπώνουν στοχαστικές θεωρήσεις των δεδομένων της ανθρώπινης ζωής, αναζητώντας καθολικές απαντήσεις στα προβλήματα του ανθρώπου ως πνευματικού και ψυχικού όντος.