ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΓΕΝΕΩΝ

1. ΟΡΙΣΜΟΣ - ΕΝΝΟΙΑ

Διάσταση των γενεών είναι η συναισθηματική και πνευματική αποξένωση των ανθρώπων που ανήκουν σε διαφορετικές γενεές. Εκδηλώνεται με μία αδυναμία επικοινωνίας και συνεννόησης, μ’ ένα χάσμα αγεφύρωτο πολλές φορές, ακόμα και με μια σύγκρουση και αμοιβαία επίκριση ανάμεσα στη γενιά που βρίσκεται στο προσκήνιο της κοινωνικής δραστηριότητας, και τη νέα γενιά που ετοιμάζεται να την διαδεχθεί. Οι διαφορές ανάμεσα στις γενιές συνήθως αφορούν στην αντίληψη του κόσμου, στο νόημα της ζωής, στο κύρος των αξιών στους τρόπους της καθημερινής συμπεριφοράς.

2. ΑΙΤΙΑ

Ø Το φαινόμενο ως ένα βαθμό θεωρείται φυσιολογική κατάσταση, στο μέτρο που αποτελεί προϊόν της κοινωνικής εξέλιξης της ανθρωπότητας. Εφ’ όσον κάθε εποχή έχει τη δική της φυσιογνωμία, επόμενο είναι και σι άνθρωποι κάθε εποχής να έχουν τα δικά τους γνωρίσματα που δεν ταυτίζονται μ’ εκείνα των ανθρώπων άλλων εποχών. Έτσι το διαφορετικό κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι εκπρόσωποι των γενεών, θεωρείται το πρώτο αίτιο του φαινομένου της διάστασης των γενεών.

Ø Η ταχύτητα με την οποία συντελούνται οι μεταβολές στο κοινωνικό περιβάλλον συντελεί στην μεγέθυνση της απόστασης που χωρίζει δύο γενεές.

Ø Γνωρίσματα της εποχής μας, όπως η παράταση του χρόνου σπουδών με την συνακόλουθη οικονομική εξάρτηση των νέων, η πλατύτερη επικοινωνία μεταξύ των δύο φύλλων η επικοινωνία ανάμεσα στους λαούς, η οικονομική εκμετάλλευση των νέων από την παραγωγή με την διαφήμιση και η απόλαυση αγαθών χωρίς να προηγηθεί δημιουργική προσπάθεια για την απόκτηση τους, επιτείνουν το φαινόμενο.

Ø Η εμμονή των προγενέστερων σε μια στείρα παράδοση, την πολεμική τους εμπειρία και τις δυσχέρειες κάθε είδους που συνεπάγεται αυτή, καθώς και το χαμηλό συνήθως μορφωτικό επίπεδό τους έκαναν το χάσμα ακόμα μεγαλύτερο.

Ø Η ηλικία παίζει σημαντικότατο ρόλο στην ύπαρξη του φαινομένου, μια και κάθε ηλικία έχει δικά της γνωρίσματα. Η νεανική χαρακτηρίζέται από σοβαρές βιολογικές και ψυχολογικές αναστατώσεις και μεταπτώσεις, από επαναστατικότητα, ροπή προς το νέο, τάση για διάκριση και μίμηση. Η ώριμη ηλικία χαρακτηρίζεται από συντηρητικότητα, συναισθηματική σταθερότητα και αυτοκυριαρχία, αποτέλεσμα της πείρας που έχει αποκτήσει.

Ø Η ίδια η εποχή μας με το ασταθές και συγκεχυμένο πνεύμα που επικρατεί ·σε όλους τους τομείς της λόγω των συνεχώς διαφοροποιούμενων συνθηκών της ενισχύει ακόμη την αντίθεση μεταξύ των γενεών.

Ø Η πρώίμη ωρίμανση των νέων στο βιολογικό, πνευματικό και συναισθηματικό τομέα σε συνδυασμό με την παράταση της ακμής των μεγάλων διευρύνει το χάσμα περισσότερό, γιατί οι μεν νέοι επιθυμούν να παραλάβουν τη σκυτάλη από τους ώριμους και σι δεύτεροι αντιδρούν σ’ αυτήν την επιδίωξη, αισθανόμενοι ότι μπαίνουν στο περιθώριο.

Ø Η έκρηξη γνώσεων που σημειώθηκε ιδιαίτερα στις μέρες μας αφ’ ενός μεν δημιούργησε την δυνατότητα πρόσληψης πολύ περισσοτέρων παραστάσεων από την πλευρά των νέων με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο σκεπτικιστές απέναντι σ’ αυτά που θεωρούνται δεδομένα από τις μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ ταυτόχρονα να συλλαμβάνουν καλύτερα τον παλμό της εποχής.

3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ø Στην οικογένεια οι απλές προστριβές αλλά και οι έντονες εκρήξεις μπορεί να οδηγήσουν στην διατάραξη της ηρεμίας και σε ακραίες περιπτώσεις στην εγκατάλειψη της οικογενειακής στέγης από την πλευρά των νέων.

Ø Στο σχολείο εμφανίζονται ανάλογα περίπου φαινόμενα καθώς οι διδάσκοντες απέχουν ηλικιακά κατά μία γενιά περίπου και περισσότερο από τους διδασκόμενους και η ύπαρξη του διδάσκοντα ως καθοδηγητή δημιουργεί αρνητική στάση από τους νέους.

Ø Το χάσμα εμφανίζεται πολύ συχνά και στις σχέσεις νέων - πολιτείας, γιατί η δεύτερη είναι συνήθως φορέας του κατεστημένου, και αντιμετωπίζει τα πράγματα ορθολογιστικά και τα μέσα ψυχρά.

Ø Δευτερογενές φαινόμενο που συχνά πηγάζει από την διάσταση των γενεών είναι και η περιθωριοποίηση των νέων που οδηγεί σε ακρότητες, βία, ναρκωτικά αυτοκαταστροφή. Αυτό συμβαίνει γιατί συνήθως η οικογένεια το σχολείο και η κοινωνία αποτελούν τα τρία βασικά μέσα κοινωνικοποίησης του νέου ανθρώπου. Αν λοιπόν τα τρία αυτά απορρίψουν το νέο, τον θέτουν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής.

4. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Ø Στο μέτρο που η διάσταση των γενεών εμφανίζεται σαν φυσιολογικό φαινόμενο, αποτέλεσμα της εξέλιξης μέσα στο χρόνο, πρέπει να είναι και οι δύο γενιές διαλεκτικές ή ώριμοι ως προς τη νέα πνοή και οι νέοι ως προς την πείρα και την γνώση των μεγαλυτέρων. Αυτό συνιστά:

- Αποβολή της συντηρητικότητας των μεγαλυτέρων.

- Μετριοπάθεια της διδακτικής αυθεντίας στον τρόπο που καθοδηγεί τους νεώτερους ανθρώπους.

- Να σκέφτονται πάντοτε πως ο κόσμος που παραλαμβάνουν οι νέοι είναι δημιούργημα των προηγούμενων γενεών γι’ αυτό και δεν πρέπει να καταφεύγουν σε αφορισμούς αλλά ν’ αντιμετωπίζουν κριτικά τα δημιουργήματά τους.

- Αντίστοιχα οι νέοι να παραλαμβάνουν τα ηνία με υπευθυνότητα, χωρίς άρνηση για ό,τι παλιό μια και τα όσα “πέρασαν” και διασώθηκαν μέσα στο χρόνο συνήθως έχουν κάποια διαχρονική αξία.

- Αμφότεροι να αντιμετωπίζουν τον εκπρόσωπο της άλλης γενιάς σαν άνθρωπο με δικαίωμα λόγου και σκέψης, σαν προσωπικότητα που έχει άποψη και πρέπει να είμαστε πρόθυμοι στο να την ακούσουμε και να κρίνουμε.

- Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού και του σχολείου στην κατεύθυνση της γεφύρωσης του χάσματος ανάμεσα στις γενιές. Αγωγή με μέσο το διάλογο ως θεωρητική βάση αλλά και ως παράδειγμα προς μίμηση.