Ο ΚΑΙΡΟΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΓΩΝΙΑ –Νασιόπουλος Απόστολος

Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2015

3000 χρόνια... τα κάλαντα των αρχαίων Ελλήνων (έθιμο «Ειρεσιώνη»):

http://wi-fi-votaniki.net/sites/default/files/field/image/%CE%A6%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1%2021_0.jpg 
Το έθιμο
Η Ειρεσιώνη (από το είρος, έριον= μαλλί προβάτου) ήταν ένα κλαδί ελιάς στολισμένο με γιρλάντες από μαλλί λευκό και κόκκινο και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά), ως σύμβολα γονιμότητας της γης. Την εβδόμη ημέρα του μηνός Πυανεψιώνος (22 Σεπτεμβρίου – 20 Οκτωβρίου), παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς ζούσαν,περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της πόλης των Αθηνών τραγουδώντας από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας το φιλοδώρημά τους από το νοικοκύρη και όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν. Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνα.
Η σχέχη του, με τη γη και την καρποφορία
Το έθιμο απηχούσε την ευχή των ανθρώπων για την ευφορία της γης, τις ευχαριστίες τους για την καρποφόρα χρονιά που πέρασε και τον εξευμενισμό των θεών για μια ακόμα πιο αποδοτική σε γεννήματα χρονιά, αυτή που ερχόταν. Η γονιμότητα της γης ήταν, αυτονοήτως, πολύ σημαντική για την επιβίωση των πληθυσμών και την ευζωία τους. Το τραγουδάκι που διασώζει ο Πλούταρχος («Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς 22″) είναι χαρακτηριστικό:
«Ειρεσιώνη σύκα φέρει και πίονας άρτους
και μέλι εν κοτύλη και έλαιον αναψήσασθαι
και κύλικ” εύζωρον, ως αν μεθύουσα καθεύδη»
δηλαδή: «Η Ειρεσιώνη σου φέρνει σύκα και αφράτα ψωμιά
και μέλι μέσα στο ποτήρι και λάδι για να ψήσεις
και μπουκάλι γεμάτο για να μεθύσεις και να κοιμηθείς γλυκά»  (απόδοση: Ανδρέα Πουρναρά)
Η σχέση της "Ειρεσιώνης" με τα έθιμα των Χριστουγέννων
Το έθιμο έσβησε σαν ειδωλολατρικό αποκύημα κατά τα βυζαντινά χρόνια. Από τα στολισμένα κλαδιά… πιθανότατα προέρχεται και το έθιμο του στολισμού των δέντρων! Πολύ αργότερα, οι Βαυαροί του Όθωνα έφεραν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα, που σταδιακά αντικατέστησε το παραδοσιακό καραβάκι που στόλιζαν οι Έλληνες. Από την άλλη, το έθιμο με τα παιδιά να τραγουδούν και να παίρνουν φιλοδώρημα ήταν τα σημερινά κάλαντα...
Φυσικά η λέξη για τα «κάλαντα» είναι δανεισμένη από τη ρωμαϊκή γιορτή των καλένδων, που με τη σειρά της όμως απηχεί ένα ακόμα πιο αρχαίο, ελληνικό έθιμο, αυτό της Ειρεσιώνης.

Πηγές - Άρθρα - Πληροφορίες
http://www.meganisitimes.gr/ [Πρόσβαση 21/7/2015]
http://rodosreport.gr/ [Πρόσβαση 21/7/2015]
www.greekteachers.gr [Πρόσβαση 21/7/2015]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου