Ζητούνται αξίες...

Οι αξίες μιας εποχής, τα πρότυπα βάσει, των οποίων πορεύεται η νέα γενιά, απο­τελούν σημείο αιχμής και προβληματισμού. Σχετικά είναι τα κείμενα που ακολουθούν:

1 Κείμενο    : Χωρίς πυξίδα

Τα παιδιά του σημερινού κόσμου είναι παιδιά αβεβαιότητας. Καθώς δεν έχουν σταθερό και μόνιμα διαμορφωμένο εσωτερικό κόσμο, ο κόσμος ο εξωτερικός εισχω-ρεί μέσα τους και τα πλημμυρίζει. Από αυτόν θα πάρουν ολικά, τις εμπνεύσεις, τα υ­ποδείγματα, για να πλάσουν με αγωνία. πόνο κι επιμονή την εσωτερική τους φυσιο­γνωμία. Κι αυτός ο εξωτερικός κόσμος, σήμερα, σημαίνει αβεβαιότητα, ρευστότητα, έλλειψη σταθερών χαρακτηριστικών, ηθική αναρχία και αδιέξοδο.

Μια κρίση τρομερή έχει συνταράξει κάθε κοινωνικό θεσμό κι έχει παραβιάσει με βλάσφημη ορμή κάθε άδυτο της ζωής. Στην οικογένεια είπαμε πως έχει καταλυθεί η παλιά αρραγής ενότητα. Τα σημερινά παιδιά είναι μάρτυρες μιας αδιαφορία που σπάζει κόκαλα, ενός εγωισμού επίμονου που την αποδιοργανώνει. Ο σημερινός τρό­πος ζωής δεν την ευνοεί κι ακόμη. της λείπουν τα ιδανικά. Γιατί συντίθεται σήμερα μια οικογένεια και φέρνει στον κόσμο παιδιά; Σε τι αποβλέπει: Ποιους υψηλούς σκο­πούς υπηρετεί συνειδητά; Αυτή η ασάφεια που απλώνεται μέσα στους κόλπους της μεταγγίζεται και στα παιδιά, για να κάμει την οικογένεια στα μάτια τους ένα θεσμό ανυπόληπτο. χωρίς βάρος, χωρίς τη δύναμη να συνθέσει τη σημερινή ζωή. 

   Η ίδια τραγική αβεβαιότητα έχει διαποτίσει από άκρη σ' άκρη την κοινωνική ζωή. |Δε σελαγίζουν πια στο στερέωμα της ιδανικά που θα έδιναν νόημα στη ζωή και αντι κείμενο στους αγώνες του ανθρώπου. Αφαιρέθηκε από τη ζωή το αντικείμενό της, η ηθική αρτίωση του ανθρώπου, κι αμέσως έγινε παράλογη, αίνιγμα που μας σκοτίζει και μας απελπίζει. Η ειλικρίνεια, η υψηλοφροσόνη η συνέπεια, η δικαιοσύνη, η χρι-ιανική αλληλεγγύη καθημερινά κατατεμαχίζονται, προσβάλλονται, απωθούνται από τη ζωή. Η γλώσσα, από όργανο ελευθερίας του ανθρώπου και συγκεκριμενοποίησης της ζωής του, έγινε όργανο σκοτισμού, καπηλείας της αλήθειας, απάτης.

  Η πνευματική ζωή δεν είναι πια το φρούριο εκείνο όπου πολλοί κατέφευγαν για να σώσουν. όχι μόνο τον εαυτό τους. μα και τους άλλους. Είναι ένα αμπέλι ξέφραγο, χωρίς νόμους  συναλλαγής, κακότητας, φθόνου και συστηματικού ψεύδους. Η Τέχνη έγινε η πιο τρανταχτή αβεβαιότητα της εποχής μας. Τα κριτήρια που το παρελθόν είχε ορθώσει καταλύθηκαν. Η Τέχνη απόστρεψε το πρόσωπο της από το παρελθόν  κι ας γράφει ο Ουναμούνο πως «το παρελθόν είναι το θησαυροφυλάκιο των δυνατών». Οι άνθρωποι δεν είχαν τη δύναμη να υποταχθούν σε νόμους. Τους κατέλυσαν λοιπόν, κι έκαμαν μοναδικό τους νόμο την ανομία, τον κίβδηλο αυτοσχεδιασμό, την υποκριτική πρωτοτυπία. Οι αγύρτες όρμησαν μέσα στο ναό της και αναμίχθηκαν με τους πρίγκιπές της, φωνακλάδες, θορυβοποιοί, αυτοδιαφημιζόμενοι., σκέπασαν τημουσική της Τέχνης με το βλάσφημο θόρυβο τους και μεγάλωσαν την αβεβαιότη­τα. Γιατί, όπου υπάρχει νόμος, υπάρχουν και κριτήρια. Κι όπου υπάρχουν κριτήρια, η ζωή γίνεται καθαρή, διαυγής. Το Καλό ξεχωρίζει από το Κακό και ο άνθρωπος μπο­ρεί ν’ ασκήσει υπεύθυνα την ελευθερία του. Λυτά όλα καταλύθηκαν στην εποχή μας και δέσμιοι πια της αναρχίας, δεν ξέρουμε.πού βρισκόμαστε και πού πάμε.

Η δηλητηριώδης ετούτη, ανασχετική κάθε ηθικής δράσης, αβεβαιότητα έχει εκταθεί και στη διεθνή ζωή. Είκοσι χρόνια σχεδόν μετά το τέλος του πολέμου, περνούμε τις μέρες μας περπατώντας στην κόψη του ξυραφιού. Δεν ξέρουμε αν έχουμε ακόμη  πόλεμο ή ειρήνη ή ανακωχή. Σύγχυση επικρατεί ,σ΄όλους τους τομείς. Οι ομολογημέ­νοι, θέσει και φύσει κήρυκες του πολέμου μας παρουσιάζονται σαν ιδανικοί απόστο­λοι της ειρήνης και η ελευθερία από την επίθεση, που είναι η σωστή της θέση πέρασε στην άμυνα, σε μια άμυνα απεγνωσμένη εναντίον της ψευτιάς, της καπηλείας των ι­δανικών, της προπαγάνδας που αποβλακώνει κι ακινητοποιεί ουσιαστικά τον άνθρω­πο. Ο αγώνας της πια είναι αγώνας υπέρ πάντων.

Οι πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου, αυτές που χαρακτηρίζουν τον αληθινό άνθρωπο, αναστέλλονται έτσι κι αφήνεται ελεύθερο το πεδίο για το κρυμμένο ζώο. Πολεμάμε σήμερα ο ένας τον άλλο. για ν΄αποσπάσουμε τα πιο ταπεινά, τα πιο αι­σχρά οφέλη, όχι για ιδανικά. Καταβροχθίζουμε ο ένας τον άλλο και το θεωρούμε φρό­νιμο, ηθικό: σε τρώγω πριν προλάβεις να με φας εσύ. Κερδίζω την «ευκαιρία», γιατί εσύ έχεις ηθικούς δισταγμούς, ενώ εγώ είμαι «αποφασισμένος». Μέσα σ αυτή την πηχτή, αβέβαιη νύχτα που σπαράζεται από βογγητά και μυκηθμούς. τα παιδιά είναι αδέσποτα, στο σκοτάδι, σε απόγνωση. Μοιάζουν σαν ταξιδιώτες που βίαια τους στρί­μωξαν σ' ένα βαγόνι, κι ενώ τους έδωκαν πλούσιες τροφές, κι ενώ φρόντισαν για την υλική τους ευμάρεια, «να μην τους λείπει τίποτα», δεν τους είπαν πού κατευθύνο­νται, πού πηγαίνουν, ποιο θα είναι το τέρμα. Ταξιδεύουν νύχτες και μέρες, μέρες και νύχτες, εγκαταλειμμένα, κι όλα είναι αβέβαια, όλα ενδεχόμενα, τίποτα σταθερό, ούτε έξω, ούτε μέσα στον άνθρωπο. Η ζωή έμεινε χωρίς ειδικό βάρος.

(...) Αυτής της καταλυτικής αγωνίας παιδιά είναι τα σημερινά παιδιά. Πρόβατα χωρίς ποιμένα, αδέσποτα ουσιαστικά, ξένα προς τον κόσμο του πνεύματος, συχνότα­τα προπετή. Ζουν μια ζωή ανούσια, σπασμωδική, γεμάτη από κραυγές, ακατανόητη, ζωή που δεν έχει σκοπό, που δεν κατευθύνεται προς ένα στόχο, που δε φιλοδοξεί να πραγματώσει ένα ιδανικό. ΗI αβεβαιότητα του σύγχρονου κόσμου, η ρευστότητα κι ο ανηθικισμός του εισχωρούν μέσα στην ψυχή των παιδιών μας. γίνονται κατάσταση διαλυτική, που σπάει τους τένοντες της ψυχής κι εξευτελίζει εκ των προτέρου και α­ποθαρρύνει κάθε πνευματική απόπειρα ανασυγκρότησης.

Προσπαθούν, ψάχνουν τριγύρω να βρουν κάπου να στηριχτούν, ν" αναγνωρίσουν υποδείγματα βίου σωστού, ζητούν βοήθεια για να πιστέψουν. Βοήθεια πρακτική, όχι λόγια. Αλλά η εποχή αυτή σαν να έχει ένα και μόνο σκοπό: να εμποδίζει την πίστη, την ολόψυχη αφιέρωση, να σκοτίζει με σύγχυση τα πνεύματα και. να συντηρεί την α­βεβαιότητα που κυριολεκτικά σκοτώνει τις ψυχές. Κυνηγούν πλέον τα παιδιά την ξέ­φρενη διασκέδαση, το αυτοκίνητο, το όργιο, τη βουβή, ζωώδη καλοπέραση.

  Παιδιά τραγικά, ενός αιώνα από τους πιο οδυνηρούς για τον άνθρωπο, γιατί εί­ναι ο μοναδικός αιώνας που τον απειλεί· στα σοβαρά με ολοκληρωτική εξαφάνιση, αιώνας που ανατρέπει κάθε λεπτό τη ζωή και σκορπά το άγχος και τη θλίψη, θλιμμένα   παιδιά, χωρίς βαθιές χαρές που είναι προνόμιο της πνευματικής ζωής. ουσιαστικά έρημα μέσα σ αυτόν τον πολύβουο κόσμο, τις πλατείες, τους δρόμους, τα ζαχαροπλα­στεία. Τι μπορούμε να περιμένουμε από αυτά. όταν μπροστά στα μάτια τους αμαρτάνουμε συνεχώς, όταν γκρεμίζουμε μέσα στα τρυφερά τους στήθη τα ινδάλματα και εμπεδώνουμε την ηθική αναρχία και την ανθρώπινη διαφθορά:

(Κ, Τσιρόπουλος, Αγωνιώδης θητεία, σελ. 123-128. αποσπάσματα.

Εκδόσεις των «ίλων. Αθήνα 1981)