Παιδικός υποσιτισμός

Tο να μιλάμε για υποσιτισμό και για παιδικά σκελετωμένα κορμάκια που πεθαίνουν έτσι βασανιστικά κατά εκατομμύρια στις αναπτυσσόμενες χώρες κάθε χρόνο δεν είναι κάτι καινούριο. Tο να συνεχίζουμε όμως να μιλάμε γι’ αυτό, αν μη τι άλλο, δημιουργεί ελπίδες. «Οι κυβερνήσεις φτωχών και πλούσιων χωρών πρέπει να επιδείξουν θέληση και δέσμευση και να παρέχουν τη χρηματοδότηση για τη δημιουργία και υποστήριξη δράσεων ενάντια στον υποσιτισμό που είναι εύκολα εφαρμόσιμες» φωνάζει προς όλες τις κατευθύνσεις για άλλη μια φορά η UNICEF, δημοσιοποιώντας την ετήσια έκθεσή της για την κατάσταση των παιδιών στον κόσμο, διά στόματος της εκτελεστικής διευθύντριας, της Kάρολ Mπέλαμι.

Προειδοποιώντας ότι πρόκειται για μια «τεράστια και επίμονη απειλή», η UNICEF υπολογίζει, και ιδιαίτερα το τονίζει στην έκθεσή της, ότι ο υποσιτισμός είναι μία από τις βασικές αιτίες σχεδόν 7.000.000 παι-δικών θανάτων το χρόνο, περισσότερο και από τις μολυσματικές ασθένειες, τον πόλεμο ή τις φυσικές καταστροφές. Ακόμη κι αν δεν σκοτώνει τα παιδιά, ο υποσιτισμός αφήνει τα θύματά του με φυσικές αναπηρίες και νοητικές βλάβες, ενώ υποφέρουν από τις επιπτώσεις του στο εξασθενημένο σύστημα ανοσοποίησής τους.

Ενώ έχουν γίνει σημαντικές μειώσεις στα ποσοστά υποσιτισμού σε κάποιες περιοχές του κόσμου, ο συνολικός αριθμός των υποσιτισμένων παιδιών αυξάνει. Σχεδόν το 50% του συνόλου των παιδιών κάτω των 5 ετών στη Nότια Aσία και το 1/3 των παιδιών στην Yποσαχάρια Aφρική, όπως και εκατομμύρια παιδιά σε βιομηχανικές χώρες, υποσιτίζονται. Kι εδώ υπάρχει κι ένα εκ πρώτης όψεως οξύμωρο: Tα 3/4 των παιδιών που πεθαίνουν παγκοσμίως από αιτίες σχετικές με τον υποσιτισμό είναι αυτό που θα περιέγραφαν οι ειδικοί ως «από ελαφρά έως μέτρια υποσιτισμένα» και δεν παρουσιάζουν εξωτερικά σημάδια του προβλήματος.

Tο είδος της πείνας που ξεκινά από λιμούς, πολέμους και άλλες καταστροφές, αν και καλύπτεται ευρέως από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης είναι υπεύθυνο μόνο για ένα μικρό μέρος της παγκόσμιας διατροφικής κρίσης, υπογραμμίζει η έκθεση. Kαι το εξηγεί: Kατ’ αρχήν, ο υποσιτισμός μπορεί να έχει διάφορες μορφές που η καθεμιά ενισχύει την άλλη, όπως υποσιτισμός σε πρωτεΐνη και ενέργεια ή έλλειψη ιχνοστοιχείων όπως το ιώδιο, ο σίδηρος και η βιταμίνη A. Είναι κυρίως συνέπεια ασθενειών και ανεπαρκούς διαιτολογίου.

Εμπλέκονται όμως πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών που έχει ως αποτέλεσμα να τρώνε τελευταίες και λιγότερο, ενώ το γεγονός ότι στερούνται ευκαιριών στην εκπαίδευση μειώνει τη δυνατότητά τους να φροντίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τα παιδιά τους. Οι υποσιτισμένες γυναίκες γεννούν παιδιά ήδη υποσιτισμένα των οποίων η δυνατότητα να προσφέρουν στην κοινωνία ως ενήλικες είναι περιορισμένη. Tα βρέφη που γεννιούνται λιποβαρή έχουν δείκτη νοημοσύνης χαμηλότερο κατά πέντε μονάδες από τα υγιή βρέφη. Επίσης, οι γυναίκες που υποφέρουν από ελλιπή ανάπτυξη -ως μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της γέννησής τους ως λιποβαρή βρέφη, του φτωχού διαιτολογίου τους και των συνεχών ασθενειών - έχουν αυξημένες πιθανότητες να πεθάνουν στον τοκετό.

H UNICEF αναφέρει ότι οι πρόσφατες καινοτομίες στις διατροφικές επιστήμες θα μπορούσαν να προ-σφέρουν αφάνταστα οφέλη, όχι μόνο στη γενική ανάπτυξη της υγείας των παιδιών, αλλά και στην πρόληψη κάποιων παιδικών ασθενειών - δολοφόνων όπως η ιλαρά στις αναπτυσσόμενες χώρες ή της μητρικής θνησιμότητας, της ελονοσίας, ακόμα και του AIDS. Aν και η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, πιστεύεται ότι η λήψη ικανής ποσότητας βιταμίνης A μπορεί να είναι αποτελεσματική στη μείωση της εξάπλωσης του ιού του AIDS σε χώρες όπου ο υποσιτισμός είναι συνήθης. H έκθεση αναφέρει σχετική μελέτη για τις γυναίκες φορείς του ιού στο Mαλάουι, όπου συμπεραίνεται ότι οι γυναίκες που πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης A είχαν τεσσεράμισι φορές περισσότερες πιθανότητες να μεταδώσουν τον ιό στα παιδιά τους από αυτές με επαρκή επίπεδα βιταμίνης A στο αίμα τους. Tα συμπληρώματα βιταμίνης A και ψευδαργύρου μπορούν να ενισχύσουν την αντίσταση των παιδιών στην ελονοσία που σήμερα σκοτώνει 600.000 παιδιά το χρόνο. Επιπλέον, τα συμπληρώματα ψευδαργύρου φαίνεται να έχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα στη μείωση των θανάτων από διάρροια και πνευμονία στις φτωχές χώρες.

«Όπως τα επιτεύγματα του εμβολιασμού στη δεκαετία του ’80, με τον ίδιο απλό τρόπο, χαμηλού κόστους διατροφικά συμπληρώματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια από τις σημαντικότερες νέες παρεμβάσεις στον τομέα της υγείας για τα τέλη της δεκαετίας του ’90», πιστεύει η Kάρολ Mπέλαμι. Στην έκθεση υπάρχουν πολλά σχετικά παραδείγματα για το πώς τέτοια μέτρα ήδη σώζουν και βελτιώνουν παιδικές ζωές: Tο 60% όλων των αλατιών φαγητού παγκοσμίως είναι ιωδιωμένο, βοηθώντας στη μείωση του αριθμού των δυσ-λειτουργιών εξαιτίας ιωδιοπενίας η οποία μέχρι πρόσφατα ήταν η κύρια αιτία πνευματικής καθυστέρησης από αυτές που μπορούν να προβλεφθούν. Πριν από το 1990 περίπου 40 εκατομμύρια παιδιά γεννιόντουσαν κάθε χρόνο με κίνδυνο πνευματικής αναπηρίας εξαιτίας του φτωχού σε ιώδιο διαιτολογίου της μητέρας τους. Mέχρι το 1997 αυτός ο αριθμός είχε μειωθεί στα 28 εκατομμύρια. Μέσα στο 1997 σώθηκαν οι ζωές τουλάχιστον 300.000 παιδιών χάρη στα προγράμματα συμπληρωμάτων βιταμίνης A στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σήμερα, περισσότερες από 53 χώρες παρέχουν συστηματικά συμπληρώματα βιταμίνης A μαζί με τον εμβολιασμό ως μέρος των εκστρατειών υγείας. H UNICEF εκτιμά ότι περισσότερο από το 50% των μικρών παιδιών που ζουν σήμερα σε χώρες όπου η έλλειψη βιταμίνης A είναι κοινό φαινόμενο, έλαβαν χάπια βιταμίνης A το 1996, σε σύγκριση με το 1/3 που έλαβαν το 1944.

(Ντίνα Βαγενά, κείμενο αποθησαυρισμένο από το διαδίκτυο)

Θέματα:

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 90-100 λέξεις.

Β1. Σε μία παράγραφο να συσχετίσετε το φαινόμενο του παιδικού υποσιτισμού με το μητρικό θηλασμό.

Β2. Πιστεύετε πως η εξάπλωση γενετικά τροποποιημένων τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να αποτελέσει την οριστική λύση για το πρόβλημα του παιδικού υποσιτισμού;

Β3. Να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία (παραγωγική/επαγωγική) της συντάκτριας στην 3η παράγραφο.

Β4. Να αναγνωρίσετε τα είδη των τεκμηρίων που υπάρχουν στο κείμενο.

Β5. Από το β΄ συνθετικό των παρακάτω λέξεων να σχηματίσετε μια άλλη σύνθετη λέξη: υποσιτισμός, λιποβαρή, καινοτομίες.
Γ. Λαμβάνετε μέρος σε μια σχολική εκδήλωση με θέμα τον υποσιτισμό των παιδιών στον σύγχρονο κόσμο. Αξιοποιήστε τα παρακάτω στοιχεία και, αφού τα πλαισιώσετε με δικούς σας συλλογισμούς, να εξηγήσετε πού οφείλεται η αντίφαση μεταξύ κοινωνίας της αφθονίας και υποσιτισμού και, τέλος, να παρουσιάσετε μια αποτελεσματική στρατηγική για την εξάλειψη αυτού του φαινομένου. Να αναπτύξετε τις θέσεις σας σε έναν προσχεδιασμένο ρητορικό λόγο 500-600 λέξεων.

Τα στοιχεία που δίνει η Παγκόσμιος Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, είναι ενδεικτικά της τραγικής κατάστασης που επικρατεί:

• 1 στους 5 ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες χώρες, πάσχει από χρόνιο υποσιτισμό. Συνολικά επηρεάζονται 777 εκατομμύρια άνθρωποι

• Κάθε χρόνο πεθαίνουν στις αναπτυσσόμενες χώρες 12 εκατομμύρια παιδιά. Το 55% των θανάτων αυτών οφείλεται στην κακή διατροφή.

• 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους το 52% είναι έγκυοι γυναίκες και το 39% είναι παιδιά, υποφέρουν από χρόνια έλλειψη θρεπτικών στοιχειών που τους προκαλεί αναιμία.

• Υπολογίζεται ότι 140 εκατομμύρια παιδιά πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης Α, γεγονός που προκαλεί τύφλωση.

• 177 εκατομμύρια παιδιά δεν έχουν κανονική σωματική ανάπτυξη λόγω υποσιτισμού και πείνας.

• Ένα ποσοστό των βρεφών, που κυμαίνεται από 17% μέχρι ακόμη και 50% του συνόλου των βρεφών στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, γεννιούνται με χαμηλό βάρος γέννησης.

Απαντήσεις Κριτηρίου "Παιδικός υποσιτισμός"

Α. Το κείμενο αναφέρεται στο πρόβλημα του παιδικού υποσιτισμού. Υποστηρίζεται πως αποτελεί βασική αιτία για το θάνατο εκατομμυρίων παιδιών ετησίως, καθώς και για ποικίλα προβλήματα υγείας, τόσο στον αναπτυσσόμενο όσο και στον αναπτυγμένο κόσμο. Διευκρινίζεται ότι ο υποσιτισμός αποτελεί την αιχμή της διατροφικής κρίσης και είναι το αποτέλεσμα ασθενειών και ελλιπούς διατροφής. Σχετίζεται όμως κυρίως με την υποβαθμισμένη θέση των γυναικών, την άγνοια και την κακή κατάσταση της υγείας τους. Τέλος, σημειώνεται πως η ανάπτυξη των διατροφικών επιστημών έχει συμβάλει σημαντικά στην άμβλυνση του προβλήματος, με τη χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής. (89 λέξεις)

Β1. Η αξία του μητρικού θηλασμού διαπιστώνεται από το γεγονός ότι το μητρικό γάλα διαθέτει τις απαραίτητες για το βρεφικό οργανισμό θρεπτικές ουσίες, καθώς, για παράδειγμα, περιέχει ορμόνες που ρυθμίζουν την ανάπτυξη του βρέφους ή θρεπτικά συστατικά που προάγουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, στοιχεία που κανένα εξανθρωποποιημένο αγελαδινό γάλα δε διαθέτει. Επομένως, ο μητρικός θηλασμός μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον υποσιτισμό τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Β2. Όπως κάθε νέα τεχνολογία, η αγροτική βιοτεχνολογία υπόσχεται να λύσει ορισμένα προβλήματα, αλλά ταυτόχρονα φαίνεται ότι δημιουργεί κάποια άλλα. Είναι όμως τα πλεονεκτήματα της αγροτικής βιοτεχνολογίας περισσότερα από τα μειονεκτήματά της και θα μπορούσε το κοινωνικό σύνολο να ωφεληθεί από αυτήν; Η Κίνα και η Αργεντινή καλλιεργούν γενετικά τροποποιημένα φυτά εδώ και χρόνια, ενώ πρόσφατη κυβερνητική απόφαση δίνει το πράσινο φως στους Ινδούς καλλιεργητές να κάνουν το ίδιο. Οι χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπως π.χ. η Ινδία, έχουν εντελώς διαφορετικά κριτήρια από εμάς όταν λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τα γενετικά τροποποιημένα φυτά. Εκεί το πρόβλημα του υποσιτισμού είναι ήδη οξύ και αναμένεται να γίνει οξύτερο. Πράγματι ορισμένα από τα φυτά αυτά έχουν σχεδιαστεί όχι μόνο να αντέχουν σε σκληρές συνθήκες, όπως η ξηρασία, ή να έχουν μεγαλύτερη απόδοση, αλλά και να περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες θρεπτικών ουσιών, όπως π.χ. μια ποικιλία ρυζιού που δημιουργήθηκε από Ελβετούς επιστήμονες και περιέχει υψηλά επίπεδα σιδήρου και β-καροτένιου (βιταμίνης η έλλειψη της οποίας αποτελεί την πρώτη αιτία τύφλωσης σε χώρες του Τρίτου Κόσμου). Επίσης έχουν ήδη δημιουργηθεί φαγώσιμα εμβόλια. Ειδικότερα τα παιδιά του Τρίτου Κόσμου θα μπορούν να αποκτούν ανοσία σε μολυσματικές ασθένειες τρώγοντας γενετικά τροποποιημένες μπανάνες.

Β3. Η τρίτη παράγραφος («Ενώ έχουν γίνει… του προβλήματος») αναπτύσσεται παραγωγικά (αναλυτικά). Στη θεματική περίοδο βρίσκεται η αποδεικτέα θέση («Ενώ… αυξάνει») και στο ανάπτυγμα αποδεικνύεται με επιμέρους στοιχεία η αλήθεια της απόφανσης.

Β4.

- αποτελέσματα ερευνών: «Η Unicef υπολογίζει… »

- μαρτυρίες: «Όπως τα επιτεύγματα… δεκαετίας του ’90»

- στατιστικά στοιχεία: «Σχεδόν το 50%… υποσιτίζονται»

- εμπειρικές αλήθειες: «Οι υποσιτισμένες γυναίκες γεννούν παιδιά… είναι περιορισμένη»

Β5. υποσιτισμός: σιτοβολώνας

λιποβαρή: υπέρβαρος

καινοτομίες: λοβοτομή

Γ. Ενδεικτικές απαντήσεις:

Α΄ ζητούμενο:

- Υποσιτισμός είναι η λήψη λιγότερης τροφής από την κανονική ποσότητα, με αποτέλεσμα να μην τρέφεται καλά ο οργανισμός και να μην αναπτύσσεται ομαλά το σώμα. Τις περισσότερες φορές προκαλεί διαταραχές στο πεπτικό σύστημα και καχεξία στο σώμα. Αν το πρόβλημα συνεχιστεί για πολύ, μπορεί να επιφέρει θάνατο.

- Ο υποσιτισμός είναι αποτέλεσμα της φτώχειας ή της σιτοδείας που υπάρχει στις περιόδους πολέμου, ξηρασίας κτλ. Ο υποσιτισμός μαστίζει έντονα περιοχές της Αφρικής και της Νότιας Ασίας.

- Οι αριθμοί είναι ανατριχιαστικοί και, κάθε χρόνο, γίνονται ανατριχιαστικότεροι. Στην «εποχή της αφθονίας και της κατανάλωσης», από τα 6 δισεκατομμύρια του γήινου πληθυσμού, 1,3 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι (δηλαδή, το 50% περίπου του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (με 2 δολάρια την ημέρα) και από αυτούς τα 550 εκατομμύρια ζουν με λιγότερο από 1 δολάριο, κατά το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO). Και σε αυτούς πρέπει να προστεθούν 186 εκατομμύρια που είναι άνεργοι. Φυσικά, σε αυτό τον «κατάλογο της απελπισίας» τα πιο τραγικά θύματα είναι τα παιδιά. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΟΗΕ για τη Γεωργία και την Απασχόληση, κάθε 5 δευτερόλεπτα πεθαίνει ένα παιδί από πείνα, η οποία σκοτώνει περισσότερα από 5 εκατομμύρια ανήλικους το χρόνο. Κατά την UNICEF, περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο παιδιά (κάπου τα μισά παιδιά της Γης) μαστίζονται από πείνα, από κάθε μορφής αρρώστιες και από κάθε είδους στερήσεις (στέγαση, περίθαλψη, έλλειψη νερού κτλ.).

- Ο υποσιτισμός παρουσιάζεται όταν τα κύτταρα του σώματος δεν προσλαμβάνουν αρκετά θρεπτικά συστατικά. Συνήθως προκαλείται από τον συνδυασμό δύο παραγόντων: την ανεπαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών, θερμίδων, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων και τις συχνές λοιμώξεις.

- Συχνά, ασθένειες όπως η ιλαρά και η χολέρα προκαλούν υψηλή νοσηρότητα σε διάφορες περιοχές και επιτείνουν τα μόνιμα προβλήματα που συνδέονται με τον υποσιτισμό των πλέον τρωτών παιδιών στη χώρα. Οι επιδημίες οδήγησαν επίσης σε αύξηση του υποσιτισμού.

- Αλλά δεν είναι μόνο οι αναπτυσσόμενες(;) χώρες που υποφέρουν. Και στις «πλούσιες χώρες», ακόμα και στις πάμπλουτες, υπάρχουν εκατομμύρια απόκληροι, ομότυχοι των κατοίκων της «Μαύρης Ηπείρου». Μια άλλη έκθεση της UNICEF για τα κράτη-μέλη του OOΣΑ, πληροφορεί πως στην πιο «χλιδάτη» χώρα του κόσμου, τις ΗΠΑ, το 22,4% των παιδιών ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, στην Ιταλία το 20,5%, στη Βρετανία το 19,8%, στην Τουρκία το 19,7%. Για όλους αυτούς τους λιμοκτονούντες, οι λέξεις «ελευθερία», «δημοκρατία», «ανθρώπινα δικαιώματα» κτλ. ή τους είναι άγνωστες ολότελα ή ηχούν σαν εμπαιγμός. Το μόνο δικαίωμα που αποζητούν αυτοί οι «κολασμένοι» είναι όχι να ζήσουν, αλλά να φάνε έστω για μια μέρα. Αλλά ούτε αυτό τους παρέχουν οι «πολλά έχοντες» εκ του περισσεύματος του περισσεύματός τους. Όπως ειπώθηκε σε μια από τις τόσες διαμαρτυρίες για την ακηδία των Κροίσων: «Βάζουν το κέρδος πάνω απ’ τους ανθρώπους, πάνω από τα δικαιώματα, πάνω απ’ τον πλανήτη, πάνω από την τροφή που τρώμε» (δηλαδή, δεν τρώνε). Και αυτό το επιβεβαιώνει απόλυτα όχι ένας διαμαρτυρόμενος ή πενόμενος, αλλά ο ίδιος ο πρόεδρος της πολυεθνικής «Νεστλέ» Πέτερ Μπάμπεκ-Λάμαρτ σε πρόσφατο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, δηλώνοντας ωμότατα: «Οι επιχειρήσεις έχουν μοναδικό σκοπό και μοναδική υποχρέωση το κέρδος... Φοβάμαι πως ο επιχειρηματικός κόσμος αρχίζει να παραβλέπει αυτή τη βασική υποχρέωσή του, αναλαμβάνοντας υποχρεώσεις άλλων, παραδείγματος χάριν την αντιμετώπιση των κοινωνικών ζητημάτων, όπως η φτώχεια».

Β΄ ζητούμενο:

- Τα στοιχεία αυτά μας δίνουν ένα μέρος της θλιβερής εικόνα που επικρατεί στις φτωχές χώρες και του τεράστιου προβλήματος της πείνας που τις μαστίζει. Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές και σε δυστυχία είναι ανυπολόγιστο. Η αντιμετώπιση και πρόληψη του προβλήματος είναι δυνατή και γι’ αυτό είναι επιτακτικό να εντατικοποιηθούν και να συνεχιστούν αδιάκοπα οι προσπάθειες από τις πλούσιες χώρες υποστήριξης των αδυνάτων, ώστε να ξεφύγουν από την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκονται.

- Σημαντικός καθίσταται ο ρόλος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Αυτήν τη στιγμή οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υλοποιούν ένα επείγον επισιτιστικό πρόγραμμα στη νοτιοδυτική πόλη Μαράντι. Κατά τη διάρκεια του 2003, 6.500 παιδιά έλαβαν αγωγή υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες στο Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης της οργάνωσης. Στόχος αυτού του προγράμματος είναι να καθιερώσει μια νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση του σοβαρού υποσιτισμού, η οποία συνίσταται στον περιορισμό ή ακόμη και στην εξάλειψη της φάσης νοσηλείας σε νοσοκομείο. Το ένα τρίτο των παιδιών που εισάγονται στο Κέντρο και όλα εκείνα που δεν πάσχουν από σοβαρό υποσιτισμό περνούν κατευθείαν στη φάση κατά την οποία αντιμετωπίζονται ως εξωτερικοί ασθενείς.

- Η εκστρατεία «Πολεμήστε την πείνα: Περπατήστε σε όλο τον κόσμο» είχε μεγάλη επιτυχία και αποτελεί ένα μικρό βήμα προς την καταπολέμηση του παιδικού υποσιτισμού που μαστίζει τον κόσμο, γι’ αυτό και η προσπάθεια συνεχίζεται. Δυστυχώς λίγοι γνωρίζουν ότι μόλις 19 σέντς τη μέρα αρκούν για να τραφεί ένα παιδί που πηγαίνει στο σχολείο, γεγονός που αποδεικνύει ότι ακόμα και η μικρότερη συνεισφορά μπορεί να είναι αποτελεσματική.

  πηγη:http://dimichri65.blogspot.gr