ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ

«Η δυσκολία για τον καθένα μας είναι η εξομολόγηση, ενώ Θα ‘πρεπε να ‘ναι η πράξη»

Ο άνθρωπος από ντροπή και δειλία κρατάει μυστικές και δεν ανακοινώνει πράξεις που επισύρουν την κοινωνική κατακραυγή, ίσως και τη νόμιμη τιμωρία. Ντρέπεται και φοβάται να εξομολογηθεί σφάλματα και παρεκτροπές του που στηλιτεύει σε άλλους ανθρώπους. Αν και η πράξη είναι χειρότερη, δίνει μεγαλύτερη σημασία στην ομολογία της. Ο άνθρωπος, όμως, Θα έπρεπε να έχει περισσότερους ενδοιασμούς, όταν από εσωτερική παρόρμηση, από ιδιοτέλεια, από απερισκεψία, από κακή εκτίμηση των συνεπειών της προβαίνει σε μια ανεπίτρεπτη ενέργεια παρά όταν πρέπει να την ομολογήσει. Αν έπρεπε να εξομολογείται κάθε του πράξη και να απολογείται γι’ αυτή, τότε και πολλά σφάλματα Θα απέφευγε και πιο ήσυχη Θα είχε τη συνείδησή του για την ειλικρινή μεταμέλειά του και πιο έντιμος και αξιόπιστος Θα ήταν.
Ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι ένα σύνολο εμφύτων και επίκτητων δυνατοτή¬των, που με άμεσο ή έμμεσο τρόπο επενεργούν στη ρύθμιση της συμπεριφοράς του. Με την «εξομολόγηση», την ομολογία δηλαδή, της κακής και ανάρμοστης ή ανήθικης συμπεριφοράς, ο άνθρωπος αποκτά αυτοσυνείδηση και γνωρίζει, όσο είναι δυνατόν, τις θετικές και αρνητικές πλευρές του χαρακτήρα του. Εντοπίζει και περιορίζει τις πα¬ράλογες επιθυμίες και ορμές και προσπαθεί, είτε να τις διοχετεύσει σε θετικές ενέρ¬γειες, είτε να τις αμβλύνει και να τις κατασιγάσει.
Ωστόσο, το πιο συνηθισμένο είναι να πράττει άσχημα και έπειτα, να μην έχει το θάρρος της «εξομολόγησης» και της αυτοκριτικής. Η δυσκολία αυτή, στην αυτοκριτική, θα ήταν «ευχής έργον» αν υπήρχε και κατά τη διάρκεια «της πράξης». Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος οφείλει να ασκηθεί αρκετά ακόμα, στον αυτοέλεγχο και στο θάρρος της ανάληψης ευθυνών για τις παράνομες πράξεις, γιατί διαφορετικά θα μείνει έρμαιος των αδυναμιών, των παρορμήσεων και της συνήθειας.

Η υποχώρηση των γενναίων

Ποιος μπορεί να συστήσει ηρεμία και σύνεση σε κάποιον που έχει ήδη μπει στο ηλεκτρικό πεδίο ενός καβγά; Ο άλλος, τουλάχιστον, ας κρατηθεί ώριμος και ας μη θεωρήσει προσωπικά όσα του λέει την ώρα της βίαιης οργής του ο θυμωμένος. Τα λόγια του θυμού και του καβγά δεν πρέπει να τα πιστεύουμε. Ακόμη κι αν έχουν μια δόση αλήθειας, η υπερβολή που γίνεται τα αλλοιώνει. Δε μας θίγει ένας εξαγριωμένος, δε χρειά¬ζεται να του απαντήσουμε για να δείξουμε την παλικα¬ριά μας, για να υπερασπιστούμε την περηφάνια μας. Είναι παλικαριά και περηφάνια η ψυχραιμία, η εγκρά¬τεια, η ταπείνωση. Αυτά είναι τα δύσκολα αλλά και τα αποδοτικά. Λίγοι έχουν τέτοιες αρετές και, ιδίως, τέτοιες μεγάλες δυνάμεις, τόσο θάρρος. Ο άλλος, όταν εξαγριώνεται, περισσότερο εναντίον του εαυτού του εξαγριώνεται. Εναντίον ενός εαυτού που δεν εμπιστεύε¬ται, που δε θαυμάζει, που σιχαίνεται, που αισθάνεται ενοχές, που έχει μαζέψει προσβολές και περιφρόνηση, που... που... Ας τον πονέσουμε. Αυτό είναι άθλος: η υποχώρηση. Μόνο οι αληθινά ανδρείοι μπορούν να οπι-σθοχωρούν. Οι αληθινά ασφαλείς με τον εαυτό τους ή, σωστότερα, για ένα «πιστεύω», που αξίζει περισσότερο κι απ' τον εαυτό τους. Να υποχωρήσουμε εννοώ την ώρα του πυρετού. Ο διάλογος, η προσπάθεια της συνεν¬νόησης, η τοποθέτηση μας ή ένα αναγκαίο αντίο, όταν το χάσμα της διαφωνίας είναι αγεφύρωτο, ας έλθουν πολύ μετά, τότε που κάποια νηνεμία και αυτοκριτική θα υποχρεωθούν να επακολουθήσουν. Και η ταπείνωση, η υπομονή του άλλου πάνω στη βίαιη έξαρση θα βοηθή¬σει να επακολουθήσουν με όσο γίνεται λιγότερες ζη¬μιές. Εκείνος που έχει δίκιο δεν ουρλιάζει. Η αδυναμία ξεφωνίζει. Η δύναμη του δίκαιου αρκεί από μόνη της να επιβληθεί. Ουρλιάζουν όσοι δεν έχουν τίποτε άλλο.