Π Α Ν Ε Λ Λ Α Δ Ι Κ ΕΣ Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε ΙΣ 2 0 1 5 Λ Α Τ Ι Ν Ι Κ Α

Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ   Θ Ε Μ Α Τ Ω Ν   Π Α Ν Ε Λ Λ Α Δ Ι Κ Ω Ν   Ε Ξ Ε Τ Α Σ Ε Ω Ν   2 0 1 5

Λ Α Τ Ι Ν Ι Κ Α  Θ Ε Ω Ρ Η Τ Ι Κ Η Σ Κ Α Τ Ε Υ Θ Υ Ν Σ Η Σ 

Γ ΄ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ  2 7 . 0 5 . 2 0 1 5

ΚΕΙΜΕΝΟ

Id  exemplum  sutōrem  quendam  incitavit,  ut  corvum  docēret  parem  salutatiōnem.  Diu  operam  frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi».

……………………………………………………………………………………………………………………………

Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Hoc est quod

Tarquinium dixisse ferunt exulantem: «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem, quos infīdos, cum iam neutris gratiam referre poteram».

…………………………………………………………………………………………………………………………………Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi

unguium resecandōrum causā poposcit eōque velut forte elapso se vulnerāvit.  Clamōre deinde ancillārum  in cubiculum vocātus Brutus ad eam obiurgandam vēnit, quod tonsōris praeripuisset officium.

Α1.  Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παραπάνω αποσπάσματα.                         Μονάδες 40

Παρατηρήσεις

Β1α.  Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

parem                                    :    την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος

diu                                         :    τον συγκριτικό βαθμό

inopes                                   :    τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος

hoc                                         :    την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

quos (το 1ο στο κείμενο)   :    την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

 neutris                                   :    την ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος

cultellum                              :    την ονομαστική πληθυντικού αριθμού

unguium                               :    την κλητική πληθυντικού αριθμού

se                                            :    τη δοτική ενικού αριθμού στο α΄ πρόσωπο

             eam                                        :    τη γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος                                   Μονάδες 10

Β1β.   «Id exemplum sutōrem quendam incitavit»: να μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό 

                                                                                                                                               Μονάδες 5

Β2.     Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

docēret              :    το σουπίνο στην αφαιρετική

respondēbat     :    τη δοτική του γερουνδίου

solēbat               :    τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος

perdidi              :    το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

fit                        :    το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος

cecidērunt         :    τη δοτική πληθυντικού αριθμού της μετοχής μέλλοντα στο ουδέτερο γένος

fuerint               :    το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα

dixisse               :    το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην άλλη φωνή

ferunt                :    το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

referre                :    το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

interficiendo     :    το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

cognovisset       :    το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

elapso                :    το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού

resecandōrum  :    το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή

obiurgandam   :    το απαρέμφατο του παρακειμένου στην άλλη φωνή

Μονάδες 15

Γ1α.   «vocātus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον χρονικό σύνδεσμο

postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την εκφορά της (μονάδες 2).

Μονάδες 3

Γ1β.   «Tum intellexi, quos fidos amīcos habuissem»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

Μονάδες 3

Γ1γ.   «Porcia,  Bruti  uxor,  cultellum  tonsorium  poposcit»:  να  μετατρέψετε  τον  ευθύ  λόγο  σε  πλάγιο,  με εξάρτηση από το «Homines dicunt».

Μονάδες 3

Γ1δ.   «quod Tarquinium dixisse ferunt exulantem»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση αντικαθιστώντας το ρήμα  ferunt  με  το  ρήμα  fertur.  Να  επιφέρετε  τις  απαραίτητες  αλλαγές  (μονάδες  4)  και  να  τις  αιτιολογήσετε (μονάδες 2).

Μονάδες 6

Γ2α.   «Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 1) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 2).

Μονάδες 3

Γ2β.   «Quodsi  forte  cecidērunt,  tum  intellegitur»:  να  μετατρέψετε  τον  υποθετικό  λόγο  έτσι  ώστε  να εκφράζεται  αντίθεση  προς  την  πραγματικότητα  α)  στο  παρόν  (μονάδες  2)  και  β)  στο  παρελθόν (μονάδες 2).

Μονάδες 4

Γ2γ.   «Brutus  ad eam obiurgandam  vēnit»:  να  αποδώσετε  με  τέσσερις  τρόπους  τον  υπογραμμισμένο προσδιορισμό του σκοπού (να μην αποδοθεί με τελική μετοχή).

Μονάδες 8

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1.  Αυτό το παράδειγμα παρακίνησε κάποιο παπουτσή να μάθει σε ένα κοράκι τον ίδιο χαιρετισμό. Για πολύ καιρό κοπίαζε μάταια. Κάθε φορά που το πουλί δεν απαντούσε, ο παπουτσής συνήθιζε να λέει: «Έχασα το λάδι και τον κόπο (μου)».

Αν όμως τύχει να πέσουν, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε γίνεται κατανοητό πόσο ήταν στερημένοι από

φίλους. Αυτό είναι που αναφέρουν ότι είπε ο Ταρκύνιος, όταν ήταν εξόριστος:«Τότε κατάλαβα ποιους

είχα αληθινούς φίλους (και) ποιους ψεύτικους, όταν δεν μπορούσα πια να ανταποδώσω τη χάρη ούτε

σ’ αυτούς ούτε στους άλλους».

Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν έμαθε το σχέδιο του άνδρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ένα ξυράφι μανικιουρίστα τάχα για να κόψει τα νύχια της και με αυτό αυτοτραυματίστηκε, καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία. Έπειτα, ο Βρούτος, αφού κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρά της από τις φωνές των υπηρετριών, ήλθε για να τη μαλώσει, επειδή τάχα είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα.

B1α.  pari diutius inopum haec

qua neuter cultelli ungues mihi eius

B1β.   Ea exempla sutores quosdam incitaverunt/-ere

B2.  doctu

respondendo solentium perdam faciendus casuris

sunto

diceremur

fert

referre

interfice

cognoscetis elaberentur resecuerit obiurgavisse

Γ1α.   Postquam (Brutus) vocatus est. Εκφέρεται με οριστική, γιατί εκφράζει μόνο χρονική σχέση.

Γ1β.   Quos fidos amicos habui?

Γ1γ.   Homines dicunt Porciam, Bruti uxorem, cultellum tonsorium poposcisse.

Γ1.δ.  quod Tarquinius dixisse fertur exulans.(Έχουμε άρση του Λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου, γιατί η εξάρτηση fertur είναι προσωπικό λεκτικό ρήμα παθητικής φωνής. Άρα, το υποκείμενο του ρήματος και του  απαρεμφάτου  ταυτίζονται κι έτσι  τίθεται σε ονομαστική.  Επίσης, η μετοχή exulans τίθεται σε ονομαστική, γιατί συμφωνεί με το υποκείμενο ρήματος και απαρεμφάτου, άρα είναι συνημμένη.)

Γ2α.   Id  exemplum  sutorem  quendam  incitat,  ut  corvum  doceat.  Εκφέρεται  υποχρεωτικά  με  υποτακτική ενεστώτα (doceat), γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (incitat) και αναφέρεται στο παρόν- μέλλον. [Έχουμε ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της(συγχρονισμός της δευτερεύουσας βουλητικής με την κύρια πρόταση)]

Γ2β.  Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα για  το παρόν:  Quodsi  forte caderent  (υποτακτική παρατατικού), tum intellegeretur (υποτακτική παρατατικού).

Υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα για το παρελθόν: Quodsi forte cecidissent (υποτακτική

υπερσυντελίκου), tum intellectum esset (υποτακτική υπερσυντελίκου).

Γ2γ.   Τελική πρόταση: ut obiurgaret eam.

Αναφορική τελική πρόταση: qui obiurgaret eam.

Εμπρόθετη   γενική   γερουνδίου:   obiurgandi   eam   causa/gratia   obiurgandae    eius   causa/gratia (υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη).

Αιτιατική σουπίνου : obiurgatum eam.

http://www.horizontes.gr