ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ: η σημασία του σε περιόδους κρίσης

Σημασία εθελοντισμού και προτάσεις για τη διάδοση του

ΟΡΙΣΜΟΣ και ΣΗΜΑΣΙΑ:

Εθελοντισμός είναι η οργανωμένη, εκούσια και ανιδιοτελής προσφορά υπηρεσιών στο κοινωνικό σύνολο. Είναι η ενεργητική συμμετοχή και η ανάληψη δράσης των πολιτών, για την αντιμετώπιση προβλημάτων, για την επίτευξη κοινωφελών στόχων και τελικά για την ποιότητα ζωής και την ευτυχία των ανθρώπων. Η έννοια του εθελοντισμού  βασίζεται στην ιδέα της ανθρώπινης  αλληλοβοήθειας πού ο καθένας μας προσφέρει τον εαυτό του, αλλά και όλες του τις δυνάμεις  στην υπηρεσία του  πάσχοντα συνανθρώπου του χωρίς  να ζητάει αμοιβή. Οι ρίζες του εθελοντισμού είναι βαθιές μέσα στην ιστορία και τη διαχρονική εξέλιξη της κοινωνίας.

       Ό,τι κάνει με τη θέλησή του ο άνθρωπος έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από αυτό που του επιβάλλεται και είναι υποχρεωμένος να το κάνει. Η συναίσθηση ευθυνών που έχει, η ενσυνείδητη ανάληψη πρωτοβουλιών και δράσης και πολύ περισσότερο η γενναιόδωρη προσφορά στο συνάνθρωπο δείχνουν άνθρωπο ελεύθερο, δίκαιο, υπεύθυνο και ενάρετο. Στον εθελοντισμό ενυπάρχουν όλα αυτά. Ως ελεύθερη απόφαση είναι προσωπική υπόθεση, είναι τρόπος ζωής και ατομική πειθαρχία. Είναι ο έρωτας για τη βοήθεια και τη στήριξη της ανάγκης των άλλων. Ο Εθελοντισμός είναι ο δείκτης τού πολιτισμού μιας κοινωνίας. Γι’ αυτό, όπου κι όπως κι αν εκδηλώνεται, αποτελεί δείγμα υψηλού επιπέδου, ανθρωπιάς, κοινωνικότητας και πολιτικής ωριμότητας ανθρώπων και κοινωνιών.

Παραδείγματα εθελοντισμού:

Εθελοντική δράση μπορεί ν’ αναπτυχθεί παντού. Όπου υπάρχουν άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια και συμπαράσταση, όπου υπάρχουν προβλήματα και ανάγκες, εκεί η προσφορά των εθελοντών είναι πολύτιμη. Ανθρωπιστικές οργανώσεις εθελοντών προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για την καταπολέμηση της φτώχειας, της αρρώστιας, του αναλφαβητισμού και αγωνίζονται με αυταπάρνηση για να καταργηθούν οι διακρίσεις, η εκμετάλλευση και οι διώξεις, για να είναι σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλη την οικουμένη. Φιλανθρωπικές οργανώσεις και σύλλογοι ενισχύουν υλικά και ηθικά ανθρώπους που δεινοπαθούν (φτωχούς, ανέργους, αστέγους) και περιθάλπουν αρρώστους, ηλικιωμένους, ανάπηρους, ορφανά. Δραστήρια μέλη οικολογικών οργανώσεων αγωνίζονται για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Σύλλογοι για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και για τη διάδοση της γνώσης, της τέχνης του πολιτισμού αναπτύσσουν αξιόλογη δράση και αντιστέκονται στην ομογενοποίηση και στην πολιτιστική ισοπέδωση. Η οργάνωση και η διεξαγωγή μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων, όπως είναι οι Ολυμπιακοί αγώνες, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη χωρίς τη συνδρομή εθελοντών. Ζωτικής σημασίας είναι και η προσφορά των εθελοντών αιμοδοτών και των δωρητών οργάνων. Τα παραδείγματα εθελοντικής προσφοράς δεν εξαντλούνται, ασφαλώς, με όσα αναφέρθηκαν. Ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής, είναι κίνημα. Γι’ αυτό, όσο περισσότεροι άνθρωποι θα συνειδητοποιούν ότι ο άνθρωπος είναι υπέρτατη αξία, τόσο θα πυκνώνουν οι τάξεις των μελών του και θα επεκτείνεται το πεδίο της εθελοντικής δράσης του.

Μέσω του εθελοντισμού επιτυγχάνονται τα εξής:

1.   Φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και βοηθάει να διευθετηθούν  τα κοινωνικά προβλήματα στη βάση.

2.   Ενισχύει την απόκτηση κοινωνικών, επικοινωνιακών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και αναπτύσσει νέες ικανότητες.

3.   Ενδυναμώνει και δίνει νέο περιεχόμενο στη ζωή των ενηλίκων.

4.   Αυξάνει τη δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής των νέων στη ζωή και την εργασία.

5.   Αποτελεί εν δυνάμει χώρο ανάπτυξης νέων κοινωνικών υπηρεσιών αυξάνοντας την απασχόληση.

6.   Οδηγεί στη εσωτερική ολοκλήρωση του πολίτη-εθελοντή και στη συνολική μετεξέλιξη της κοινωνίας από άκρως ατομικιστικής σε κοινωνία αλληλεγγύης.

     Οι εθελοντικές οργανώσεις ουσιαστικά δραστηριοποιούνται στην παραγωγή των «δημοσίων αγαθών». Αγαθά που το Κράτος αδυνατεί να προσφέρει σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας δεν επιθυμεί να τα προσφέρει, εφόσον τα περιθώρια κέρδους δεν είναι ικανοποιητικά. Για τον λόγο αυτό οι προνοιακές και κοινωνικές υπηρεσίες, ο πολιτισμός, το περιβάλλον κ.λ.π. αποτελούν τα προνομιακά εκείνα πεδία στα οποία οι εθελοντικές οργανώσεις καλούνται να δραστηριοποιηθούν.

            Στη χώρα μας, ο εθελοντισμός σαν θεσμός δεν είχε, μέχρι πρόσφατα ανάλογη ανάπτυξη με αυτή των άλλων χωρών της Δύσης. O εθελοντισμός έχει μια σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον OHE, το 8% του AEΠ των κρατών (και σε ορισμένα κράτη μέχρι 15%), είναι αποτέλεσμα της εθελοντικής δράσης

Η αξία του εθελοντισμού έγκειται στο ότι με αυτόν διαμορφώνεται μια κοινωνία, πεμπτουσία της οποίας είναι η ενεργός συμμετοχή του πολίτη στα κοινά.

Η ευοίωνη προοπτική που υπάρχει για τον εθελοντισμό οφείλεται στην αξία του. Ο εθελοντισμός είναι ενέργεια με βαθύτατα ηθικό περιεχόμενο. Τόσο τα κίνητρα όσο και η προσφορά του εθελοντή συνδέονται με την αγάπη του για τον πλησίον, τον αλτρουισμό, την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά, με τις έννοιες δηλαδή που αποτελούν τον πυρήνα της ηθικής. Με την εθελοντική προσφορά ανακουφίζονται άνθρωποι που πάσχουν, περιορίζονται διακρίσεις και αδικίες, συναντιούνται οι άνθρωποι και στρατεύονται αφιλοκερδώς στον αγώνα για την πρόοδο, την ευημερία και την ευτυχία των ανθρώπων.

          Ο εθελοντισμός αντιστρατεύεται το πνεύμα του ατομισμού, της ναρκισσιστικής εσωστρέφειας και της ιδιοτέλειας που επικρατεί στην εποχή μας. Ο άνθρωπος που προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο δε βλέπει πια τη ζωή του με τη ματιά του εγωκεντρικού ατόμου που βάζει πάνω από όλα το προσωπικό του συμφέρον και κύρος, αλλά με την ευρύτητα της σκέψης του ανθρώπου που συναισθάνεται πως είναι μέλος μιας κοινότητας ανθρώπων και πως η προσωπική του ζωή είναι άρρηκτα δεμένη με αυτήν. Έτσι, δε διευκολύνεται μόνο η ενσωμάτωση του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο στο οποίο ανήκει, αλλά αναπτύσσεται και η συντροφικότητα και συσφίγγονται οι σχέσεις και οι δεσμοί ανάμεσα στους ανθρώπους, που συνειδητοποιούν την αλληλεξάρτηση τους. Ευνοείται η ενότητα και η ομοψυχία των πολιτών.

          Παράλληλα, με τον εθελοντισμό διαμορφώνεται μια κοινωνία πολιτών πεμπτουσία της οποίας είναι η ενεργός συμμετοχή στα κοινά. Με την εθελοντική δράση συντονίζονται οι δυνάμεις του κοινωνικού συνόλου, ελέγχεται το κράτος, αναπληρώνονται ελλείψεις και αδυναμίες του και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από τους ίδιους τους πολίτες σοβαρά προβλήματα που έχουν σχέση με την κοινωνική πρόνοια και την ποιότητα της ζωής τους. Ενισχύεται, επομένως, ουσιαστικά η δημοκρατία και ο εθελοντής ολοκληρώνεται ως πολίτης και ως άνθρωπος, γιατί συνειδητοποιεί την ανάγκη για υπευθυνότητα, συνεργασία και αλληλεγγύη.

          Ο εθελοντισμός ασκεί ιδιαίτερα σημαντική επίδραση και στον ψυχισμό του ανθρώπου, τόσο του εθελοντή όσο και αυτού που δέχεται τις ευεργεσίες του. Ο εθελοντής νιώθει τη μεγάλη ηθική ικανοποίηση που προσφέρει η αγαθοεργία και η κοινωνική αναγνώριση για τις υπηρεσίες του στο κοινωνικό σύνολο. Είναι η ικανοποίηση που προέρχεται από τη συναίσθηση του χρέους προς το συνάνθρωπο και από την εκπλήρωση του χρέους αυτού. Αυτά ακριβώς τα κίνητρα που ανέδειξαν μεγάλους ανθρωπιστές και αγίους. Παράλληλα, η ανταπόκριση όλο και περισσότερων ανθρώπων και η συμμετοχή τους στο εθελοντικό κίνημα δεν ενισχύει μόνο την αποτελεσματικότητα, αλλά και τη δύναμη του εθελοντή, που βλέπει κι άλλους να έχουν τις ίδιες ευαισθησίες και το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Εξάλλου, ο άνθρωπος που ευεργετείται νιώθει πιο ασφαλής, καθώς διαπιστώνει πως δεν είναι μόνος, πως υπάρχουν άνθρωποι που συμμερίζονται το πάθος του, που πρόθυμα του προσφέρουν και την ηθική στήριξη και την υλική βοήθεια που χρειάζεται.

          Τέλος, ο εθελοντισμός δίνει ουσιαστικό νόημα, σκοπό και πληρότητα στη ζωή των ανθρώπων. Την πληρότητα που έχουν ανάγκη όσοι δεν ξέρουν πού να διοχετεύσουν τις δημιουργικές τους δυνάμεις, πώς να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους, πώς να αποφύγουν την πλήξη και την ανία στην οποία τους οδηγεί η αποξένωση απ’ τους συνανθρώπους, η απομάκρυνση από τα πνευματικά ενδιαφέροντα, η κοινωνική αναλγησία και η ηθική αλλοτρίωση. Η φιλανθρωπία, ως αγάπη και ανιδιοτελής βοήθεια προς το συνάνθρωπο, δεν πρέπει να είναι μόνον υπόθεση μελών της υψηλής κοινωνίας που ανήκουν σε κάποιον φιλανθρωπικό σύλλογο ή λέσχη, αλλά πρέπει να γίνει υπόθεση όλων των ανθρώπων. Και αυτό θα γίνει μόνο αν διαδοθεί το πνεύμα του εθελοντισμού, αν όλο και περισσότεροι άνθρωποι προσχωρούν στις γραμμές του εθελοντισμού.

Πώς μπορεί να διαδοθεί το πνεύμα του εθελοντισμού

Η εθελοντική προσφορά είναι αποτέλεσμα ωριμότητας του ανθρώπου, δηλαδή ηθικής ευαισθησίας, πνευματικής καλλιέργειας και κοινωνικής συνειδητοποίησης. Είναι, με λίγα λόγια, θέμα παιδείας και αγωγής. Γι’ αυτό εκείνοι που μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά ώστε ν’ αναπτυχθεί το πνεύμα του εθελοντισμού είναι οι παράγοντες που προσφέρουν, άμεσα ή έμμεσα, παιδεία και αγωγή.

          Πρώτα απ’ όλους είναι η οικογένεια. Η οικογένεια είναι ο χώρος όπου ο άνθρωπος σε καθοριστική για τη διαμόρφωσή του ηλικία, την παιδική, αποκτά βιώματα και πρότυπα που διαμορφώνουν καθοριστικά την προσωπικότητά του. Εάν, λοιπόν, η οικογένεια με την ανατροφή που προσφέρει, γαλουχήσει τα μέλη της με πνεύμα ανιδιοτελούς προσφοράς και συντροφικότητας, θα τα βοηθήσει σημαντικά να εκτιμήσουν το εθελοντικό πνεύμα και να το ασπαστούν. Η συμβολή της, όμως, θα είναι ακόμα πιο σημαντική, εάν οι ίδιοι οι γονείς είναι μέλη εθελοντικών οργανώσεων, αν δίνουν το παράδειγμα στα παιδιά τους και τα προτρέπουν να το μιμηθούν με τη συμμετοχή τους σε κοινωφελείς δραστηριότητες που να αρμόζουν στην ηλικία τους και να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντά τους.

          Το έργο της οικογένειας μπορεί να το συνεχίσει και να το συμπληρώσει το σχολείο. Η προσφορά του σχολείου στην ανάπτυξη του εθελοντισμού μπορεί να είναι και θεωρητική και πρακτική. Θεωρητική, αν με το περιεχόμενο της μάθησης που προσφέρει διαμορφώνει προσωπικότητες που εμφορούνται από ηθικές αξίες και ανθρωπιστικά ιδεώδη, πρακτική, αν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες οργανωμένης εθελοντικής δράσης ή συμμετέχει σε τέτοιες δραστηριότητες και εθίζει τους μαθητές σ’ αυτές. Για παράδειγμα, η συμμετοχή της σχολικής κοινότητας σε δενδροφυτεύσεις, στην ανάδειξη και προστασία μνημείων, σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες είναι πολύ σημαντικές για την καλλιέργεια του εθελοντικού και ανθρωπιστικού πνεύματος.

          Με πνεύμα εθελοντισμού μπορούν, βέβαια, να μπολιάσουν το κοινωνικό σώμα και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αυτό μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της εθελοντικής προσφοράς και δράσης και προβάλλοντας ως πρότυπα δημοφιλείς κυρίως προσωπικότητες που συμμετέχουν στον εθελοντισμό. Και τη μια και στην άλλη περίπτωση ο εθελοντισμός εγγράφεται στη συνείδηση του κοινού ως κοινωνική αξία και θεσμός που πρέπει να συνεχίσει και να αναπτύξει τη δράση του.

          Στη διάδοση του εθελοντισμού μπορούν να συμβάλλουν και οι πολιτικοί, πνευματικοί και θρησκευτικοί ηγέτες που ασκούν επιρροή στους πολίτες. Δίνοντας με το έργο τους απτά δείγματα ανιδιοτελούς κοινωνικής προσφοράς μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για τον κόσμο και να γίνουν κήρυκες του εθελοντικού πνεύματος.

          Η πορεία, ωστόσο, και το μέλλον του εθελοντισμού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τις ίδιες τις οργανώσεις των εθελοντών και τη δράση τους. Όσο περισσότεροι άνθρωποι θα απολαμβάνουν τις υπηρεσίες τους, όσο πιο ανιδιοτελής, ανυστερόβουλη και αποτελεσματική θα είναι η δράση τους, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η καταξίωσή τους, ο σεβασμός και η ευγνωμοσύνη που θα τρέφει γι’ αυτούς η κοινωνία.

          Καταλήγοντας, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι ο εθελοντισμός δεν υποκαθιστά το κράτος ούτε το απαλλάσσει από τις ευθύνες του σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας. Είναι μια στάση ζωής που βοηθάει τον άνθρωπο ν’ αναπτύξει την κοινωνικότητά του, να διαμορφώσει ήθος και να διοχετεύσει τις δημιουργικές του δυνάμεις στην ικανοποίηση κοινών αναγκών.

Υποστηρίζουμε & ενισχύουμε τον εθελοντισμό ως στάση ζωής  [ΠΗΓΗ: Πειστικός Λόγος, τεύχος Β΄ σελ. 336]

πηγη: http://ta4mx.blogspot.com