ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2011 ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΑΛ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

HMEΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

(ΟΜΑ∆Α A΄)

ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ∆ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ∆Α Β΄) ΠΕΜΠΤΗ 19 ΜΑΪΟΥ 2011

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΑ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ∆ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ  (4)

ΚΕΙΜΕΝΟ  Περιβάλλον και ρύπανση

Στη διάρκεια της παρουσίας του στη Γη, ο άνθρωπος θεώρησε το φυσικό περιβάλλον ως εχθρό που  έπρεπε να υποτάξει, ως υπηρέτη που μπορούσε να χρησιμοποιήσει και ως τροφοδότη από τον οποίο εξαρτιόταν η   επιβίωσή     του.  Έτσι,                 διαδοχικές        γενιές  ανθρώπων ασχολήθηκαν με την τιθάσευση1 ορισμένων στοιχείων της φύσης, την προστασία από πλημμύρες, την αποξήρανση  ελών,  την εκχέρσωση δασών κ.ο.κ. [...]. Σε ορισμένους πολιτισμούς, όπως σε εκείνους των δυτικών χωρών, ο άνθρωπος        ανέπτυξε μια εγωκεντρική νοοτροπία για το φυσικό περιβάλλον και, αντί να θεωρεί τον εαυτό του μέρος του περιβάλλοντος, πίστεψε ότι αυτός υπερέχει  από όλα τα άλλα πλάσματα της                       ∆ημιουργίας          και      ότι    η    υπόλοιπη   φύση                    έχει δημιουργηθεί για τη δική του χρήση και απόλαυση. [...]

Μέχρι   τα   τέλη   περίπου   της   δεκαετίας   1960-70,  οι             διάφορες κοινωνίες,  σαγηνευμένες  από  το  όραμα  για  ευμάρεια2   και υλική απόλαυση        που παρείχε    η             οικονομική ανάπτυξη,       παρέβλεπαν    τη βαθμιαία επιδείνωση του φυσικού περιβάλλοντος. Την αυξανόμενη ρύπανση των υδάτων και την ακαταλληλότητά τους για αναψυχή ή άλλες   χρήσεις,     τη    βαθμιαία      απώλεια       της             διαύγειας  του ατμοσφαιρικού αέρα και τα αυξανόμενα αναπνευστικά προβλήματα και  άλλες  ενοχλήσεις που  προκαλούσε η ατμοσφαιρική  ρύπανση, καθώς και                   τις  άλλες    αρνητικές          επιπτώσεις της                  ρύπανσης,   τα θεωρούσαν συνήθως ως επουσιώδη ή ως απαραίτητη θυσία για την επίτευξη ενός πολύ σημαντικότερου στόχου, αυτού της οικονομικής

1  τι θάσευ ση  =  έλ εγχος ,  υπ οταγή

2  ευμά ρεια  =  αφ θονία  υλικών  αγ αθών ,  άνε ση ,  καλοπέραση

ανάπτυξης. Η τελευταία πιστευόταν ότι θα εξασφάλιζε σε όλους μια ζωή άνεσης και ελεύθερου χρόνου,  τη δυνατότητα απασχόλησης με πολιτιστικές δραστηριότητες, τη γενική εκπαίδευση των ενηλίκων, την άριστη         ιατρική            περίθαλψη              κ.ά. Η  στροφή        προς   τον καταναλωτικό   τρόπο   ζωής,   που  επικράτησε   εδώ   και         μερικές δεκαετίες,  ενθάρρυνε τον άνθρωπο να προσανατολίσει την προσοχή και τη δραστηριότητά του στο πώς να παράγει και να καταναλώνει όσο    γίνεται         περισσότερα           αγαθά και   υπηρεσίες.  Παράλληλα, η εκπληκτική επιστημονική πρόοδος, που έλαβε χώρα τις τελευταίες δεκαετίες,  καλλιέργησε  την  πεποίθηση  ότι  η  επιστήμη  μπορεί  να επιλύσει όλα τα προβλήματα, μεταξύ των οποίων και τα περιβαλλοντικά.

Στο   μεταξύ,   γινόταν   σε   μεγάλο   βαθμό  αλόγιστη        χρήση       του περιβάλλοντος, που οδήγησε σε δραματική υποβάθμισή του σε πολύ μεγάλες περιοχές της γης. Ο άνθρωπος απορροφημένος από το στόχο της        αύξησης   της   υλικής   ευμάρειας   και   θαμπωμένος        από            τα επιτεύγματα της επιστήμης, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, πριόνιζε το

δέντρο πάνω στο οποίο κάθεται και από τους καρπούς του οποίου

εξαρτάται η συντήρησή του.

Η αφύπνιση του κόσμου και των κυβερνήσεων ήταν απότομη. Η δυσανασχέτηση για την καταστροφή  του περιβάλλοντος φαίνεται ότι βρισκόταν σε λανθάνουσα κατάσταση για αρκετά χρόνια και συσσωρευόταν.      Άρχισε                    να     εκδηλώνεται   σχεδόν             ξαφνικά                     με εκρηκτικό   ρυθμό,                     καθώς                    πολλαπλασιάζονταν                       οι     ειδήσεις                    για

διάφορες περιβαλλοντικές καταστροφές και συνειδητοποιήθηκε ότι

οι  ιδιότητες   της  φύσης,  που  οι  οικονομολόγοι  των     περασμένων αιώνων  αποκαλούσαν  «πρωτογενείς    και     άφθαρτες»,        έχασαν  σε μεγάλο βαθμό το δεύτερο από τα εν λόγω χαρακτηριστικά.  Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα το «φυσικό περιβάλλον» από αντικείμενο αδιαφορίας   μετατράπηκε   σε   κρίσιμο       θέμα.   Τα     φαινόμενα       της καταστροφής του και του κοινωνικού και οικονομικού κόστους, που προκαλείται            από       αυτήν,        βρέθηκαν   ξαφνικά στο     επίκεντρο   των πολιτικών  συζητήσεων.  Για  τις  νεότερες  ιδίως  γενιές  το  «φυσικό περιβάλλον» άρχισε  να αποτελεί νέο αντικείμενο λατρείας και νέα αφορμή για       μαχητικές         εκδηλώσεις.      ∆ιάφοροι, ειδικοί        και    μη, συμπεριφέρονται      σαν    προφήτες και προειδοποιούν       ότι         η ανθρωπότητα βαδίζει προς βέβαιη αυτοκαταστροφή και ότι ο homo

sapiens3, παρόλο που μπόρεσε να προσαρμόσει τις εκάστοτε ανάγκες του    στις συνθήκες, που επικρατούσαν κατά τις διάφορες φάσεις της μακράς παρουσίας του στη Γη, δε θα μπορούσε να εξακολουθήσει να προσαρμόζεται  στις  νέες  συνθήκες  γιατί  αυτές  μεταβάλλονται  με εξαιρετικά γρήγορο ρυθμό.

Άρθρο από τον Τύπο σε διασκευή

ΘΕΜΑΤΑ

Α1.  Να γράψετε την περίληψη του κειμένου, που σας δόθηκε, χωρίς δικά σας σχόλια (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω περιόδου της τρίτης  παραγράφου του κειμένου:

«Ο άνθρωπος απορροφημένος ... συντήρησή του».

Μονάδες 15

Β2. Ποιον τρόπο και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

Β3.  α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: υπερέχει, απώλεια, ξαφνικά, βέβαιη, μεταβάλλονται.           (Μονάδες 5) β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: επιδείνωση, αυξανόμενη, επουσιώδη, ενθάρρυνε, πρόοδος. (Μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β4. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο για την πρώτη παράγραφο.

Μονάδες 5

Γ1.  Σε  ημερίδα   που οργανώνει   το   σχολείο σου,   με       θέμα        την καταστροφή του περιβάλλοντος, έχεις οριστεί ως ομιλητής από το 15μελές μαθητικό συμβούλιο. Να εκθέσεις τις απόψεις σου για τους κινδύνους που απειλούν την υγεία του ανθρώπου εξαιτίας του  προβλήματος αυτού και να προτείνεις τρόπους απόκτησης περιβαλλοντικής      συνείδησης   των            νέων        μέσα                      στη    σχολική κοινότητα. (500-600 λέξεις)

Μονάδες 40

3  ho mo  sa pi ens  =  σοφ ό ς  άν θρωπ ος

ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το  κείµενο  πραγµατεύεται  την  καταστροφή  του  φυσικού  περιβάλλοντος  και  τη  στάση  του σύγχρονου  ανθρώπου. Αρχικά, ο συγγραφέας παραθέτει την αίσθηση της υπεροχής του ατόµου έναντι  του  φυσικού  περιβάλλοντος.  Στη  συνέχεια,  τονίζει  ότι  η  επιθυµία για  υλική  ευµάρεια οδήγησε σε παραµέληση του περιβάλλοντος. Επιπλέον, σηµειώνει ότι η ανθρωπότητα σήµερα είναι προσανατολισµένη στον καταναλωτισµό και στην επιστηµονική πρόοδο. Παράλληλα, καταγράφει, την υπερβολική χρήση των φυσικών πόρων, που οδηγεί σε υποβάθµισή τους. Ακόµη επισηµαίνει ότι το πρόβληµα αυτό προκάλεσε την αφύπνιση πολιτών και κράτους, καθώς, όπως αναφέρει, έχει κοινωνικές  και  οικονοµικές επιπτώσεις.  Τέλος,  ο  συγγραφέας καταλήγει  στο  συµπέρασµα ότι υπάρχει προβληµατισµός των νέων ενώπιον των µεταβαλλόµενων συνθηκών.

Β1)

Ο άνθρωπος, µέσα στους αιώνες, απορροφηµένος από το στόχο που είχε για υλική ευµάρεια και µε τη βοήθεια των επιτευγµάτων της επιστήµης, χωρίς να το αντιλαµβάνεται άρχισε να καταστρέφει το περιβάλλον µέσα στο οποίο ζει και από το οποίο εξαρτάται η επιβίωσή του. Έχοντας, λοιπόν, αναπτύξει καταναλωτικές τάσεις και προσπαθώντας να βρει την ευτυχία στα υλικά αγαθά, άρχισε να παράγει και να καταναλώνει ανεξέλεγκτα, παραβλέποντας έτσι τη  βαθµιαία επιδείνωση του περιβάλλοντος. Σ’ αυτή τη τάση είχε σύµµαχο του τη ραγδαία επιστηµονική πρόοδο. Η άλογη αυτή συµπεριφορά του, όµως, οδηγεί αναµφίβολα την ανθρωπότητα σε αυτοκαταστροφή.

Β2)

Ο τρόπος πειθούς που χρησιµοποιεί ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο είναι η επίκληση στη λογική. Τα µέσα  πειθούς είναι τα τεκµήρια και ειδικότερα τα παραδείγµατα που αφορούν τον έλεγχο της φύσης από τον άνθρωπο, καθώς και τον πολιτισµό των δυτικών χωρών(«προστασία από πληµµύρες, αποξήρανση ελών, εκχέρσωση δασών κ.ο.κ»)

Σηµείωση: Η τελευταία περίοδος της παραγράφου «Σε ορισµένους….απόλαυση» θα µπορούσε να ληφθεί  ως  επιχείρηµα  που  αφορά  την  εγωκεντρική  νοοτροπία  του  ανθρώπου  για  το  φυσικό περιβάλλον.

Β3)

α)

υπερέχει: προΐσταται, ηγείται απώλεια: καταστροφή, χάσιµο ξαφνικά: απρόσµενα, αναπάντεχα βέβαιη: σίγουρη, αναµφισβήτητη µεταβάλλονται : αλλάζουν, µετατρέπονται

β)

επιδείνωση :βελτίωση, καλυτέρευση αυξανόµενη: µειωµένη, περιορισµένη επουσιώδη: ουσιώδη, βασική ενθάρρυνε: αποθάρρυνε, απέτρεψε πρόοδος: στασιµότητα, οπισθοδρόµηση

Β4)

Ενδεικτικός  πλαγιότιτλος  για  την  πρώτη  παράγραφο  είναι  ο  εξής:  Η  αίσθηση  υπεροχής  του ανθρώπου έναντι του φυσικού περιβάλλοντος.

Γ1) Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ζητείται ηµερίδα εποµένως χρειάζεται

Προσφώνηση : Κυρίες και κύριοι , Αγαπητοί συµµαθητές

Αποφώνηση: Ευχαριστώ για το χρόνο σας.

Πρόλογος

Αποτελεί κοινό τόπο πως ο άνθρωπος κατάφερε να ξεπεράσει την αδυναµία να ερµηνεύσει διάφορα φυσικά φαινόµενα χάρη στις ανώτερες διανοητικές του ικανότητες. Αυτό το χάρισµα έδωσε ώθηση και άνθιση σ’ έναν αξιοθαύµαστο πολιτισµό που χαρακτηρίζεται από υλική και τεχνική ανάπτυξη. Με τον τρόπο αυτό χειραφετήθηκε από τη φύση, αλλά µε την αλόγιστη και βάναυση συµπεριφορά του,  σήµερα την  έχει  καταστρέψει  και  έρχεται,  πλέον,  αντιµέτωπος µ’ αυτό  που  ονοµάζεται οικολογικό πρόβληµα. Κρίνεται λοιπόν, απαραίτητο να παρουσιαστούν οι κίνδυνοι που απειλούν την υγεία του ανθρώπου και παράλληλα να προταθούν τρόποι απόκτησης οικολογικής συνείδησης.

Α΄ Ζητούµενο : Κίνδυνοι που απειλούν την υγεία του ανθρώπου

-     Κίνδυνοι  για  τις  επερχόµενες γενεές  ,  επιπτώσεις  στη  φυσική  υγεία  (καρκινογενέσεις, καρδιακά, αναπνευστικά και πνευµονικά προβλήµατα).

-     Επιπτώσεις  στην  ψυχική  υγεία  (κλονισµός  ψυχικής  ισορροπίας,  άγχος,  επιθετικότητα, απώλεια πνευµατικής ευεξίας, ηρεµίας)

-     Εξαφάνιση ειδών διατροφής λόγω της εξάντλησης του καλλιεργήσιµου εδάφους και της εντατικής  καλλιέργειας  των  υπαρχόντων  εδαφών.  Τα  προϊόντα  παρασκευάζονται  από πολυεθνικές εταιρείες, µε  αποτέλεσµα οι τελευταίες να ελέγχουν έως και την παραγωγή τροφίµων στον πλανήτη.

-     Οι  κλιµατολογικές  µεταβολές  έχουν  και  θα  έχουν  ολέθριες  επιδράσεις  στη  βιολογική υπόσταση του ανθρώπου.

-     Η µόλυνση οδηγεί στην εξαφάνιση βασικών πηγών ζωής.

-     Η εκποµπή ραδιενεργών στοιχείων και τα πυρηνικά απόβλητα προκαλούν µεγάλο κίνδυνο για το µέλλον της ανθρωπότητας

-     Επέρχεται γενικότερη αλλοτρίωση, αφού ο άνθρωπος αποµακρύνεται από το φυσικό τρόπο

/ ρυθµό ζωής.

-     Η  πρόκληση  αλλαγών  στο  οικοσύστηµα συµβάλλει στη  δηµιουργία νέων  επικίνδυνων φαινοµένων  (  π.χ.  τρύπα  του  όζοντος)  µε  αποτέλεσµα  να  επιδεινώνεται  η  υγεία  των ανθρώπων προκαλώντας λοιµώξεις και ασθένειες.

Β΄ Ζητούµενο :             Τρόποι απόκτησης περιβαλλοντικής συνείδησης των νέων µέσα στη σχολική κοινότητα.

-     Ενηµερωµένοι και καταρτισµένοι εκπαιδευτικοί που θα εµφυσήσουν στους µαθητές το σεβασµό για τη φύση.

-     Ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση των νέων για τις επιπτώσεις στη σωµατική και ψυχική υγεία του ανθρώπου.

-     Κρίνονται απαραίτητα σχετικά σχολικά εγχειρίδια, η ανάθεση εργασιών ( παρατήρηση και καταγραφή  οικολογικών  προβληµάτων),  η  επίσκεψη  σε  περιοχές  που  αντιµετωπίζουν περιβαλλοντικά προβλήµατα.

-     Ενέργειες       όπως                     :   ανακύκλωση,   αναδάσωση,   καθαρισµός         πάρκων,   δασών,   ακτών, δηµιουργία σχολικών εντύπων για ενηµέρωση συνδηµοτών.

-     Σύσταση  περιβαλλοντικών  οµάδων  µε  σκοπό  την  κατανόηση  της  άρρηκτης  σχέσης ανθρώπου-φύσης.

-     ∆ράση από µαθητικές κοινότητες µε στόχο την έµπρακτη συνειδητοποίηση της αξίας του φυσικού περιβάλλοντος.

-     ∆ηµιουργία µαθηµάτων οικολογίας που θα εµφυσήσουν το αίσθηµα ευθύνης, να επιδιώξουν την αισθητική καλλιέργεια καθώς και την ενίσχυση της κριτικής.

Επίλογος

Είναι, λοιπόν, ευλογοφανές πως ο άνθρωπος οφείλει να αντιληφθεί τη σπουδαιότητα της φύσης. Η αρµονία και η  νοµοτέλεια της φύσης του χαρίζει µια ισορροπηµένη ζωή, δίχως ακρότητες και καταχρήσεις. Το ανθρώπινο  πνεύµα  απελευθερώνεται, ενισχύεται η δηµιουργική φαντασία και ανυψώνονται πνευµατικά οι λαοί.