Ορισμοί:
Η παράγραφος είναι ένα σύστημα περιόδων που εξηγούν, αναπτύσσουν, υποστηρίζουν ένα θέμα
Η παράγραφος είναι μια υποθεματική ενότητα κειμένου οπτικά ευδιάκριτη, νοηματικά αυτοδύναμη και λογικά υποτελής στο γενικό περιεχόμενο του κειμένου.
Η παράγραφος είναι το αυτοτελές θεματικά τμήμα του γραπτού πεζού λόγου, το οποίο αποτελεί μια νοηματική ενότητα, άρρηκτα συνυφασμένη με το συνολικό κείμενο.
Θα εξετάσουμε την παράγραφο ως προς τη δομή, το περιεχόμενό και τη μορφή της
Η παράγραφος ως δομή
Τα στοιχεία δομής είναι:
η ιδρυτική πρόταση ή θεματική πρόταση ή θεματική περίοδος (περιέχει το σκοπό, την πυρηνική ιδέα της παραγράφου)
οι λεπτομέρειες ή τα σχόλια ή τα αναπτύγματα ( υποστηρίζουν την κεντρική ιδέα της παραγράφου με κατάλληλο υλικό)
η πρόταση- κατακλείδα ή περίοδος- κατακλείδα ( βοηθά στον εγκιβωτισμός της πυρηνικής ιδέας στο συλλογιστικό πλαίσιο της παραγράφου και του ευρύτερου κειμένου ή συνδέει την κάθε παράγραφο με την επόμενη)
Η θεματική πρόταση:
Είναι σαφές ότι η θεματική πρόταση ή περίοδος αποτελεί το σπουδαιότερο τμήμα της παραγράφου αφού περιέχει: το θέμα/ την κεντρική ιδέα, την κατευθυντήρια ιδέα και προετοιμάζει τον αναγνώστη για όσα θα διαβάσει στη συνέχεια
Τα μέρη της θεματικής πρότασης:
Η κεντρική ιδέα ή θεματικό κέντρο:
παρουσιάζεται ο όρος/ η έννοια με την οποία θα ασχοληθούμε. Αποτελεί το σταθερό μέρος της θεματικής πρότασης
Η κατευθυντήρια ιδέα:
προβάλλει τη γνώμη μας για την έννοια αυτή/ τον προσανατολισμό μας/ την οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε το θεματικό κέντρο. Αποτελεί το μεταβλητό μέρος της θεματικής πρότασης.
Παράδειγμα: Ο πόλεμος ( κεντρική ιδέα) ξυπνάει στον άνθρωπο τα πιο άγρια ένστικτα ( κατευθυντήρια ιδέα)
Ο πόλεμος ( κεντρική ιδέα) κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ανασφάλεια (κατευθυντήρια ιδέα)
Γενικά: Η θεματική πρόταση ή περίοδος πρέπει να είναι σύντομη, περιεκτική, σαφής, αντικειμενική (γενικώς αποδεκτή) και να χωρίζεται από την υπόλοιπη παράγραφο με τελεία
Λεπτομέρειες:
Οι λεπτομέρειες αναλύουν/ παρουσιάζουνν αναλυτικά την κατευθυντήρια ιδέα της θεματικής πρότασης, υποστηρίζουν το περιεχόμενό της. Χωρίζονται σε βασικές υποστηρικτικές ( άμεσα υποστηρίζουν τη θεματική πρόταση ή περίοδο, αναπτύσσουν την κατευθυντήρια ιδέα της θεματικής πρότασης, δίνουν βαρύνουσες πληροφορίες που φανερώνουν μια νεα πτυχή του θέματος) και δευτερεύουσες υποστηρικτικές (έμμεσα υποστηρίζουν τη θεματική πρόταση ή περίοδο, αποτελούν συμπληρωματικά νοήματα που αποσαφηνίζουν τις βασικές υποστηρικτικές περιόδους)
Παράδειγμα:
Η συνηθισμένη, ωστόσο, μορφή του φανατισμού( κεντρική ιδέα) είναι αληθινά αποκρουστική ( κατευθυντήρια ιδέα). Ο φανατισμός σ΄όλες τις εποχές είναι στενοκέφαλος και στενόκαρδος.( βασική υποστηρικτική). Το οπτικό του πεδίο είναι περιορισμένο και το πείσμα του ακατανίκητο.( δευτερεύουσα υποστηρικτική, υποστηρίζει άμεσα την βασική υποστηρικτική και έμμεσα την κατευθυντήρια ιδέα). Αγνοεί τους συμβιβασμούς, αλλ’ απορρίπτει και τις καλόπιστες και ευγενικές παραχωρήσεις.( βασική υποστηρικτική). Φρουρός συχνά ενός δόγματος που υποστηρίζει τις εξοχότατες αρετές, όσο προχωρεί τις κάνει ο ίδιος…..(δευτερεύουσα υποστηρικτική)
Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος
Γενικά: Οι λεπτομέρειες πρέπει να είναι εύστοχες, σαφείς και αξιόπιστες.
Η κατακλείδα πρόταση ή περίοδος:
Ο ρόλος της είναι:
Επιβεβαιωτικός/ συγκεφαλαιωτικός
( όταν συνοψίζει με σαφήνεια το περιεχόμενο των λεπτομερειών)
Επιβεβαιωτικός και μεταβατικός
( όταν επιβεβαιώνει τη θεματική πρόταση και αποτελεί γέφυρα για το πέρασμα στην επόμενη παράγραφο)
Προσοχή:
η κατακλείδα- πρόταση δεν πρέπει να είναι γενικότερη από τη θεματική πρόταση και δεν πρέπει να αποτελεί πιστή αντιγραφή της τελευταίας.
Η κατακλείδα- πρόταση δεν υπάρχει σε όλες τις παραγράφους
Παράδειγμα: Αφιέρωσα στη μελέτη της αγάπης το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου και μένω κατάπληκτος διαπιστώνοντας πόσα πρέπει ακόμα να μάθω. Πάρα πολλοί άνθρωποι γεννιούνται χωρίς να ξέρουν τίποτα για την αγάπη, και δεν ενοχλούνται διόλου παραμένοντας μέσα στην άγνοια αυτή. :εν είναι κακό να κάνουμε λάθη και να μην βρίσκουμε όλες τις απαντήσεις στα ερωτήματά μας. Αρκεί, βέβαια, να έχουμε τη δύναμη και τη θέληση να το παραδεχτούμε και ν’ αγωνιζόμαστε για προσωπική βελτίωση.( Αυτοί που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, δεν θα μάθουν ποτέ ότι μπορεί να μην ξέρουν τίποτα.)_ κατακλείδα
Η παράγραφος είναι ένα σύστημα περιόδων που εξηγούν, αναπτύσσουν, υποστηρίζουν ένα θέμα
Η παράγραφος είναι μια υποθεματική ενότητα κειμένου οπτικά ευδιάκριτη, νοηματικά αυτοδύναμη και λογικά υποτελής στο γενικό περιεχόμενο του κειμένου.
Η παράγραφος είναι το αυτοτελές θεματικά τμήμα του γραπτού πεζού λόγου, το οποίο αποτελεί μια νοηματική ενότητα, άρρηκτα συνυφασμένη με το συνολικό κείμενο.
Θα εξετάσουμε την παράγραφο ως προς τη δομή, το περιεχόμενό και τη μορφή της
Η παράγραφος ως δομή
Τα στοιχεία δομής είναι:
η ιδρυτική πρόταση ή θεματική πρόταση ή θεματική περίοδος (περιέχει το σκοπό, την πυρηνική ιδέα της παραγράφου)
οι λεπτομέρειες ή τα σχόλια ή τα αναπτύγματα ( υποστηρίζουν την κεντρική ιδέα της παραγράφου με κατάλληλο υλικό)
η πρόταση- κατακλείδα ή περίοδος- κατακλείδα ( βοηθά στον εγκιβωτισμός της πυρηνικής ιδέας στο συλλογιστικό πλαίσιο της παραγράφου και του ευρύτερου κειμένου ή συνδέει την κάθε παράγραφο με την επόμενη)
Η θεματική πρόταση:
Είναι σαφές ότι η θεματική πρόταση ή περίοδος αποτελεί το σπουδαιότερο τμήμα της παραγράφου αφού περιέχει: το θέμα/ την κεντρική ιδέα, την κατευθυντήρια ιδέα και προετοιμάζει τον αναγνώστη για όσα θα διαβάσει στη συνέχεια
Τα μέρη της θεματικής πρότασης:
Η κεντρική ιδέα ή θεματικό κέντρο:
παρουσιάζεται ο όρος/ η έννοια με την οποία θα ασχοληθούμε. Αποτελεί το σταθερό μέρος της θεματικής πρότασης
Η κατευθυντήρια ιδέα:
προβάλλει τη γνώμη μας για την έννοια αυτή/ τον προσανατολισμό μας/ την οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε το θεματικό κέντρο. Αποτελεί το μεταβλητό μέρος της θεματικής πρότασης.
Παράδειγμα: Ο πόλεμος ( κεντρική ιδέα) ξυπνάει στον άνθρωπο τα πιο άγρια ένστικτα ( κατευθυντήρια ιδέα)
Ο πόλεμος ( κεντρική ιδέα) κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ανασφάλεια (κατευθυντήρια ιδέα)
Γενικά: Η θεματική πρόταση ή περίοδος πρέπει να είναι σύντομη, περιεκτική, σαφής, αντικειμενική (γενικώς αποδεκτή) και να χωρίζεται από την υπόλοιπη παράγραφο με τελεία
Λεπτομέρειες:
Οι λεπτομέρειες αναλύουν/ παρουσιάζουνν αναλυτικά την κατευθυντήρια ιδέα της θεματικής πρότασης, υποστηρίζουν το περιεχόμενό της. Χωρίζονται σε βασικές υποστηρικτικές ( άμεσα υποστηρίζουν τη θεματική πρόταση ή περίοδο, αναπτύσσουν την κατευθυντήρια ιδέα της θεματικής πρότασης, δίνουν βαρύνουσες πληροφορίες που φανερώνουν μια νεα πτυχή του θέματος) και δευτερεύουσες υποστηρικτικές (έμμεσα υποστηρίζουν τη θεματική πρόταση ή περίοδο, αποτελούν συμπληρωματικά νοήματα που αποσαφηνίζουν τις βασικές υποστηρικτικές περιόδους)
Παράδειγμα:
Η συνηθισμένη, ωστόσο, μορφή του φανατισμού( κεντρική ιδέα) είναι αληθινά αποκρουστική ( κατευθυντήρια ιδέα). Ο φανατισμός σ΄όλες τις εποχές είναι στενοκέφαλος και στενόκαρδος.( βασική υποστηρικτική). Το οπτικό του πεδίο είναι περιορισμένο και το πείσμα του ακατανίκητο.( δευτερεύουσα υποστηρικτική, υποστηρίζει άμεσα την βασική υποστηρικτική και έμμεσα την κατευθυντήρια ιδέα). Αγνοεί τους συμβιβασμούς, αλλ’ απορρίπτει και τις καλόπιστες και ευγενικές παραχωρήσεις.( βασική υποστηρικτική). Φρουρός συχνά ενός δόγματος που υποστηρίζει τις εξοχότατες αρετές, όσο προχωρεί τις κάνει ο ίδιος…..(δευτερεύουσα υποστηρικτική)
Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος
Γενικά: Οι λεπτομέρειες πρέπει να είναι εύστοχες, σαφείς και αξιόπιστες.
Η κατακλείδα πρόταση ή περίοδος:
Ο ρόλος της είναι:
Επιβεβαιωτικός/ συγκεφαλαιωτικός
( όταν συνοψίζει με σαφήνεια το περιεχόμενο των λεπτομερειών)
Επιβεβαιωτικός και μεταβατικός
( όταν επιβεβαιώνει τη θεματική πρόταση και αποτελεί γέφυρα για το πέρασμα στην επόμενη παράγραφο)
Προσοχή:
η κατακλείδα- πρόταση δεν πρέπει να είναι γενικότερη από τη θεματική πρόταση και δεν πρέπει να αποτελεί πιστή αντιγραφή της τελευταίας.
Η κατακλείδα- πρόταση δεν υπάρχει σε όλες τις παραγράφους
Παράδειγμα: Αφιέρωσα στη μελέτη της αγάπης το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου και μένω κατάπληκτος διαπιστώνοντας πόσα πρέπει ακόμα να μάθω. Πάρα πολλοί άνθρωποι γεννιούνται χωρίς να ξέρουν τίποτα για την αγάπη, και δεν ενοχλούνται διόλου παραμένοντας μέσα στην άγνοια αυτή. :εν είναι κακό να κάνουμε λάθη και να μην βρίσκουμε όλες τις απαντήσεις στα ερωτήματά μας. Αρκεί, βέβαια, να έχουμε τη δύναμη και τη θέληση να το παραδεχτούμε και ν’ αγωνιζόμαστε για προσωπική βελτίωση.( Αυτοί που νομίζουν ότι τα ξέρουν όλα, δεν θα μάθουν ποτέ ότι μπορεί να μην ξέρουν τίποτα.)_ κατακλείδα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου