ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

1.    Αιτιολόγηση

Θεματική περίοδος: Περιέχει τη θέση του συγγραφέα που είναι έτσι διατυπωµένη, ώστε να µας παρακινεί να ρωτήσουµε «γιατί».

Λεπτομέρειες: Παρατίθενται λογικά επιχειρήματα που επιβεβαιώνουν τη θέση του συγγραφέα. Υπάρχουν λέξεις που δηλώνουν αιτιολόγηση

Κατακλείδα: Διατυπώνεται κάποιο γενικό συμπέρασμα

2.    Αναλογία 

      Η έννοια του θέματος παραβάλλεται με μια άλλη, πιο γνωστή και φαινομενικά άσχετη, προκειμένου να διασαφηνιστεί. Πρόκειται ουσιαστικά για μια εκτεταμένη παρομοίωση

Θεματική περίοδος: Εισάγεται η αναλογία (με μεταφορά ή παρομοίωση)

Λεπτομέρειες:  Παρουσιάζονται οι ομοιότητες ανάμεσα στις δύο έννοιες.

Κατακλείδα: Συμπέρασμα, διαπίστωση, συνόψιση

Παράδειγμα:

        Ο τρόπος λειτουργίας της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας είναι ανάλογος με εκείνον μιας μηχανής. Η λειτουργία μιας πολυσύνθετης μηχανής είναι αποτέλεσμα της διαδοχικής και αρμονικής μετάδοσης της κίνησης από μοχλό σε μοχλό, από γρανάζι σε γρανάζι. Οποιαδήποτε βλάβη ή διαφοροποίηση της λειτουργίας κάποιου τμήματος επηρεάζει αμέσως τον τρόπο λειτουργίας ολόκληρου του συστήματος. Ανάλογα λειτουργεί στην εποχή μας και το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Η αλληλεξάρτηση των οικονομιών είναι παράγοντας που συντελεί στην ομαλή λειτουργία της παγκόσμιας κοινότητας. Η οικονομική δύναμη του ενός ενεργοποιεί την τεχνογνωσία του άλλου, ενώ η γνώση είναι αποτέλεσμα της διεπιστημονικής προσέγγισης και της συσσώρευσης της πανανθρώπινης εμπειρίας. Επίσης, η συντήρηση μιας χώρας έχει ανάγκη από τα προϊόντα της άλλης, ενώ τα τοπικά οικονομικά προβλήματα επηρεάζουν αργά ή γρήγορα ολόκληρο τον κόσμο.

3.    Παραδείγματα

Θεματική περίοδος:  διατυπώνεται η θέση που θα διασαφηνιστεί

Λεπτομέρειες: Η θεματική περίοδος διασαφηνίζεται ή αποδεικνύεται με παραδείγματα από την καθημερινή ζωή, από την εμπειρία μας, από την ιστορία, τη λογοτεχνία ή ακόμη και επινοημένα 

Κατακλείδα: Διατύπωση γενικού συμπεράσματος

Παράδειγμα

     «Κοινωνικού κομφορμισμού» περιπτώσεις μπορεί ο καθένας μας να αναφέρει πάμπολλες από την προσωπική του πείρα. Από την εκούσια αλλά και ακούσια υποταγή στο συρμό έως τις ομαδικές ιδεοληψίες (ακόμα και παραισθήσεις) που παρουσιάζονται σε ώρες πολεμικής αναταραχής και θρησκευτικής έξαρσης, ή πανικού από επιδημίες και θεομηνίες. Το «πλήθος»τότε γίνεται μια συμπαγής μάζα που αισθάνεται, σκέφτεται και δρα με τον ίδιο τρόπο· οι ατομικές αποκλίσεις εξαφανίζονται, διαλύονται μέσα στην κοινή, την απρόσωπη συμπεριφορά. Είναι απίστευτο το πόσο εύκολα, ακόμα και σε ομαλές περιστάσεις, διαδίδονται οι ομαδικές πλάνες, όπως λ.χ. η πίστη στη θεραπευτική δύναμη ενός κοινού βοτάνου, ή η υπόθεση ότι αυτή ή εκείνη η σύμπτωση αποτελεί κακόν οιωνό, ή η βεβαιότητα ότι οι «μάγισσες» είναι όργανα του Σατανά και πρέπει να καίγονται κ.τ.λ. κ.τ.λ. Άλλωστε θα έχουμε παρατηρήσει ότι αρκεί μια είδηση, έστω και εξωφρενική, να δημοσιευτεί σ’ ένα έντυπο μεγάλης κυκλοφορίας ή να μεταδοθεί από το ραδιόφωνο με έμφαση, για να γίνει πιστευτή. Υποτίθεται ότι για να φτάσει ως εκεί την εγγυάται ένας οπωσδήποτε σημαντικός αριθμός μαρτύρων και για τούτο, με όλο που δεν υπάρχουν θετικές αποδείξεις, ούτε καν σοβαρές ενδείξεις, για την αλήθεια της, δεν αποφασίζομε να την αμφισβητήσομε:  «αφού λέγεται, έτσι θα είναι». 

4.    Σύγκριση και αντίθεση

      Θεματική περίοδος:  περιλαμβάνει την κατευθυντήρια ιδέα/ τη βάση προς την οποία θα γίνει η σύγκριση.  Εννοείται ότι αναφέρονται τα συγκρινόμενα μέρη.

      Λεπτομέρειες:  παρουσιάζονται οι μεταξύ τους ομοιότητες ή διαφορές, με δύο τρόπους:

α) ο συγγραφέας εξετάζει κάθε δεδομένο του χωριστά και στο τέλος της παραγράφου δίνει το συμπέρασμα ή την προσωπική του άποψη (ο τρόπος αυτός ονομάζεται «κατά μέλη χωριστά»)

 β) ο συγγραφέας εξετάζει τα δεδομένα του ταυτόχρονα, σε ό,τι αφορά τις ομοιότητες και τις διαφορές τους, και στο τέλος εξάγει το συμπέρασμά του (ο τρόπος αυτός ονομάζεται «ανάπτυξη ένα προς ένα»)

Κατακλείδα: περιλαμβάνει το συμπέρασμα της σύγκρισης ή μια γενική κρίση

5.    Ορισμός

Με τον ορισµό εκθέτουµε τα κύρια γνωρίσµατα µιας έννοιας. π.χ.Βάρος ενός σώµατος λέγεται η δύναµη που ασκεί η γη στο σώµα αυτό.

Δομή παραγράφου:

Θεματική πρόταση: παρουσίαση της έννοιας που πρέπει να οριστεί

Λεπτομέρειες:  αναλύονται τα κύρια χαρακτηριστικά της έννοιας. 

Οριστέα έννοια: Η έννοια που προσδιορίζεται π.χ. βάρος

Γένος: µία ευρύτερη έννοια στην οποία εντάσσεται η οριστέα π.χ. δύναµη

Ειδοποιός διαφορά: Τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα που τη διακρίνουν από τις υπόλοιπες έννοιες που ανήκουν στο ίδιο γένος π.χ .... που ασκεί η γη στο σώµα αυτό.

Παράδειγμα

Τα στερεότυπα είναι σταθερές, ταξινομημένες αντιλήψεις που συνήθως οφείλονται σε ελλιπή πληροφόρηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά τα οποία αποδίδονται στα μέλη μιας ομάδας (π.χ. έθνους, επαγγελματικής τάξης, κατοίκων μιας πόλης /χωριού κλπ.). Τα στερεότυπα τα μαθαίνουμε ή τα εσωτερικεύουμε αυθόρμητα, ασυνείδητα, από το άμεσο περιβάλλον που ζούμε. Με βάση τις στερεότυπες αυτές αντιλήψεις αξιολογούμε συνήθως πολύ απλά και αβασάνιστα τις άμεσες παραστάσεις και εμπειρίες που έχουμε. Έτσι τείνουμε να έχουμε μια προκαθορισμένη –στερεότυπη-γνώμη και κρίση για το ρόλο και τη στάση των μελών των άλλων ομάδων και να εξιδανικεύσουμε τα πρότυπα, τους τρόπους συμπεριφοράς και ζωής της δικής μας ομάδας π.χ. λέμε «οι Βόρειοι είναι ψυχροί», «ΟΙ γυναίκες έχουν ορισμένους ρόλους διαφορετικούς από αυτούς των ανδρών». 

6.    Διαίρεση

Στην παράγραφο αυτή το όλο χωρίζεται στα μέρη. Αναλύεται το γένος στα είδη με βάση κάποιο ουσιώδες γνώρισμά τους. Συνήθως, η διαίρεση συμπληρώνει τον ορισμό μιας έννοιας. 

- Τα συστατικά στοιχεία της διαίρεσης

Με τη διαίρεση αναλύουμε ένα όλο (διαιρετική έννοια) στα μέρη του (μέλη -

πηλίκο της διαίρεσης) με βάση κάποιο ουσιώδες γνώρισμα (διαιρετική βάση).

Αναγκαίες προϋποθέσεις για μια σωστή διαίρεση

_ Να είναι τέλεια: να περιλαμβάνει όλα τα είδη του γένους

_ Να είναι συνεχής: να μη γίνεται κάποιο άλμα στα είδη της

_ Να έχει ορισμένη και ενιαία διαιρετική βάση.

Παράδειγμα

Υπάρχουν δύο ψυχικές εκφράσεις του μίσους : το μίσος για τον άλλο και το μίσος για τον εαυτό μας, το οποίο συχνά δεν παρουσιάζεται ως τέτοιο. Αλλά πρέπει να καταλάβουμε ότι και τα δύο έχουν κοινή ρίζα, την άρνηση της ψυχικής μονάδας να δεχθεί αυτό που για την ίδια είναι ξένο. Η οντολογική αυτή διάρθρωση του ανθρώπου επιβάλλει αξεπέραστους εξαναγκασμούς σε κάθε κοινωνική οργάνωση και σε κάθε πολιτικό πλάνο. Καταδικάζει αμετάκλητα κάθε ιδέα για μια “διαφανή” κοινωνία, κάθε πολιτικό πλάνο που αποσκοπεί στην άμεση οικουμενική συμφιλίωση.

Κορνήλιος Καστοριάδης,  “Οι ρίζες του μίσους”

(από τον ημερήσιο τύπο).

7.    Αίτιο – αποτέλεσμα

Θεματική περίοδος: Παρουσιάζουμε το γεγονός/ φαινόμενο  που αποτελεί την αιτία του προβλήματος που εξετάζουμε και προϊδεάζουμε για τα αποτελέσματα.

Λεπτομέρειες: Στις λεπτομέρειες, είναι

επιβεβλημένο να μην παραθέτουμε απλώς τα αποτελέσματα. Αντιθέτως, οφείλουμε

να τα αναλύουμε/ σχολιάζουμε/ διατυπώνουμε με σαφήνεια.

Κατακλείδα: Διατύπωση γενικού συμπεράσματος

8.    Συνδυασμός μεθόδων

Σε μία παράγραφο μπορεί να συνυπάρχουν διαφορετικοί τρόποι ανάπτυξης. 

http://orfeasskeptesthai.blogspot.gr/