Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Β΄ Τάξης ΓενικούΛυκείου

 

Κριτήριο Ελληνικής Γλώσσας Β΄ Τάξης ΓενικούΛυκείου

 

Νέα Ελληνική Γλώσσα 

 

 

Α. Κείµενο

 

Οι ξεχασμένοι ακτινοβολούν

«Τι όνειρα κάνεις για το µέλλον;» ρώτησε η δηµοσιογράφος της µεξικανικής  τηλεόρασης την Μάγδα. «Να βρω µια δουλειά στον τοµέα µου. Έχω σπουδάσει βιβλιοθηκάριος», απάντησε το κορίτσι µας σε εξαιρετικά αγγλικά, χωρίς δεύτερη σκέψη.

Η Μάγδα ήταν η τερµατοφύλακας της γυναικείας οµάδας των αστέγων, η οποία, στα µέσα Νοεµβρίου, συµµετείχε στην κορυφαία διεθνή διοργάνωση κοινωνικού ποδοσφαίρου, το 16ο Παγκόσµιο Κύπελλο Αστέγων, που φέτος φιλοξενήθηκε στην Πόλη του Μεξικού. Δεν ονειρεύεται ούτε χρυσά συµβόλαια, ούτε άλλες κούπες και διακρίσεις ποδοσφαιρικές. Μια δουλειά που θα της δώσει τη δυνατότητα να επιστρέψει στην κανονικότητα ονειρεύεται, να ζήσει µια ζωή φυσιολογική, γι’ αυτό αγωνίζεται. Ήταν ένα από τα έξι κορίτσια της τόσο ιδιαίτερης αυτής ποδοσφαιρικής παρέας που βρέθηκαν στην άλλη άκρη του κόσµου και διακρίθηκαν για το ήθος, το πάθος, την αγωνιστικότητα, τον τρόπο τους.

Είναι κάτι σπάνιο, ίσως και µοναδικό παγκοσµίως, αυτό που συµβαίνει µε αυτήν την παρέα ανθρώπων, γνωστή ως «Εθνική Αστέγων», που µαθαίνουν να συνυπάρχουν και να βάζουν στόχους ζωής, κλωτσώντας µία µπάλα. Αυτή η παρέα των ξεχασµένων στον  τόπο  τους σπουδαίων ανθρώπων για τέταρτη  συνεχόµενη  χρονιά  κέρδισε  τη σηµαντικότερη αναγνώριση στη µεγαλύτερη διεθνή σκηνή του κοινωνικού ποδοσφαίρου: το   βραβείο  (ή  κύπελλο,  για  να  µιλήσουµε   µε   ποδοσφαιρικούς   όρους)   «Ευ Αγωνίζεσθαι»*.

Φέτος ήταν η γυναικεία οµάδα που πήρε το «Fair Play»*, πέρσι στο Όσλο ήταν ο Αποστόλης Πετρίδης, το 2016 στην Γλασκώβη ήταν η Στέλλα Μαυρίδου, το 2015 στο Άµστερνταµ ήταν και πάλι η γυναικεία οµάδα.

Αλλά  έχει  κι  άλλο.  Η  εθνική  αστέγων  των  γυναικών  το  Μάιο  του  2017 συµµετείχε στο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Κοινωνικού Ποδοσφαίρου στη Σόφια είχε πάρει και πάλι το βραβείο «Fair Play». Όπως το είχε κατακτήσει και στην παρθενική* της συµµετοχή στο Παγκόσµιο Κύπελλο Αστέγων, το 2007.

Διακρίσεις παντού. Για το ήθος, το πάθος, την αγωνιστικότητα, το σεβασµό, τον τρόπο, το χαµόγελο, την απόλυτη προσήλωση στις θεµελιώδεις αρχές της καµπάνιας* «Γκολ στη Φτώχεια». Μία από αυτές: δεν τα παρατάµε ποτέ. Δεν µπορεί να είναι τυχαίο.

Και τώρα; Τώρα, επιστρέφουµε στη χαρά του παιχνιδιού, µοιραζόµενοι µπάλες, πάσες και όνειρα στα γήπεδα του Ρουφ και της ΧΑΝΘ και ολόκληρης της Ελλάδας, µα κυρίως συνεχίζουµε την προσπάθεια να κάνουµε νίκες προσωπικές και συλλογικές εκτός των στενών ορίων ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Να βρει δουλειά στον τοµέα της η Μάγδα, να αναδείξουν τα ταλέντα τους, να κυνηγήσουν µε αξιοπρέπεια και να πιάσουν τα όνειρά τους η Αγγελική, η Ελένη, η Μαρία, η Μόνικα, η Νόρα, ο Νικόλαος, ο Νίκος, ο Αποστόλης, ο Μορτάζα, ο Ρέζα, ο Τζιµπούρ, ο Σάκης, ο Λάζαρος και τα άλλα παιδιά που δεν έφτασαν µέχρι το Μεξικό, αλλά είναι πάντα παρόντες και παρούσες, ορατοί στο γήπεδο µα αόρατοι, µέχρι χθες, στη ζωή. Και αυτή είναι µία από τις σηµαντικότερες νίκες: πώς µέσα από το παιχνίδι το αόρατο γίνεται και πάλι ορατό. (454 λέξεις)

 

Χρήστος Αλεφάντης, περ. Σχεδία, τ.65, Νοέµβριος 2018, σ. 6 (διασκευή)

 

 

*Ευ  Αγωνίζεσθαι  = Fair Play: να αγωνίζεσαι δίκαια, σεβόµενος/-η τους κανόνες, τη διαδικασία, τους άλλους

(συναθλητές και συναθλήτριες, αντιπάλους, φιλάθλους, περιβάλλον)

*παρθενικός: που γίνεται, που συµβαίνει για πρώτη φορά

*καμπάνια: εκστρατεία µε περιορισµένη χρονική διάρκεια, µέσω του τύπου ή των άλλων µέσων µαζικής επικοινωνίας, που έχει σκοπό να προβάλει και να προωθήσει κάποιο ζήτηµα πολιτικού, κοινωνικού ή πολιτιστικού περιεχοµένου

 

Β. Ερωτήσεις

 

1.   Θέµα κατανόησης του κειµένου

(2 ερωτήµατα ανοικτού και κλειστού τύπου, η βαθµολογία επιµερίζεται στα δύο ερωτήµατα ισοδύναµα:15+15=30  µονάδες)

ελέγχεται η ικανότητα των µαθητών/τριών

i) να εντοπίζουν και να παρουσιάζουν κάποια από τα παρακάτω στοιχεία: πληροφορίες που περιέχονται στο κείµενο, βασικές ιδέες και επιχειρήµατα του συγγραφέα, προβλήµατα που θέτει, θέσεις που υποστηρίζει, σχέση του βασικού µηνύµατος του κειµένου µε τις περιστάσεις επικοινωνίας (σκοπό, κοινό, θέµα κ.ά), καθώς και µε τους τρόπους και τα µέσα πειθούς που αξιοποιούνται στο κείµενο

ii) να αποδίδουν περιληπτικά µέρος του κειµένου λαµβάνοντας υπόψη συγκεκριµένο επικοινωνιακό πλαίσιο.

 

i) Σε κάθε έναν από τους παρακάτω ισχυρισµούς να δώσετε τον χαρακτηρισµό

«Σωστό» ή «Λάθος», µε βάση το κείµενο. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

παραπέµποντας στα αντίστοιχα χωρία. (Μονάδες 15)

 

Διατυπώσεις

 

1. Η Μάγδα ονειρεύεται να παίζει ποδόσφαιρο επαγγελµατικά.

 ΛΑΘΟΣ, δεν ονειρεύεται ποδοσφαιρική καριέρα αλλά µια κανονική δουλειά στο αντικείµενο των σπουδών της.

2. Η γυναικεία οµάδα των αστέγων εντυπωσίασε τον κόσµο στο 16ο Παγκόσµιο Κύπελλο

Αστέγων µε τη συµπεριφορά της.

 ΣΩΣΤΟ, όπως αποδεικνύει το βραβείο «Ευ Αγωνίζεσθαι» που έλαβε.

3. Φέτος ήταν η πρώτη φορά που βραβεύτηκαν Ελληνίδες αθλήτριες.

 ΛΑΘΟΣ, αφού και σε προηγούµενες διοργανώσεις είχαν βραβευτεί µεµονωµένοι αθλητές και αθλήτριες και η γυναικεία οµάδα το 2015.

4. Η καµπάνια «Γκολ στη Φτώχεια» αφορά όλες τις ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες.

 ΛΑΘΟΣ, αφορά µόνο τους άστεγους.

5. Στόχος όλων αυτών δεν είναι µόνο οι αθλητικές διακρίσεις.

 ΣΩΣΤΟ, αφού στόχος όλων είναι να καταφέρουν να γίνουν πάλι ορατοί, δηλαδή, να αποκτήσουν υπόσταση και να βρουν δουλειά, να αναδείξουν τα ταλέντα τους, να κυνηγήσουν µε αξιοπρέπεια και να πιάσουν τα όνειρά τους.

 

 

ii) Διαβάσατε το κείµενο και εντυπωσιαστήκατε από τον τρόπο µε τον οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί το ποδόσφαιρο. Να παρουσιάσετε περιληπτικά (60-70 λέξεις) στους συµµαθητές και τις συµµαθήτριές σας όσα θετικά µπορεί να προσφέρει στους αστέγους η συµµετοχή σε ποδοσφαιρικές διοργανώσεις. (Μονάδες 15)

Η συµµετοχή των αστέγων, αντρών και γυναικών, σε οµάδες ποδοσφαιρικές τους βοηθάει να ανακτήσουν την εµπιστοσύνη στον εαυτό τους, ώστε να µπορέσουν να ξαναθέσουν στόχους στη ζωή τους. Τους

µαθαίνει να συµβιώνουν, ενώ τους δίνει τη δυνατότητα να δείξουν τις ικανότητές τους και να χαρούν το σεβασµό των άλλων. Γενικά, τους βοηθάει να σταθούν στα πόδια τους, να ξαναβρούν τη χαµένη αγωνιστικότητά τους και να διεκδικήσουν τα όνειρά τους. (69)

εναλλακτικά

Θέλετε να παρουσιάσετε περιληπτικά (60-70 λέξεις) στους συµµαθητές και τις συµµαθήτριές σας το περιεχόµενο του άρθρου που διαβάσατε αναφορικά µε όσα θετικά

µπορεί να προσφέρει στους αστέγους η συµµετοχή σε ποδοσφαιρικές διοργανώσεις.

(Μονάδες 15)

Η συµµετοχή των αστέγων, αντρών και γυναικών, σε οµάδες ποδοσφαιρικές τους βοηθάει να ανακτήσουν την εµπιστοσύνη στον εαυτό τους, ώστε να µπορέσουν να ξαναθέσουν στόχους στη ζωή τους. Τους

µαθαίνει να συµβιώνουν, ενώ τους δίνει τη δυνατότητα να δείξουν τις ικανότητές τους και να χαρούν το σεβασµό των άλλων. Γενικά, τους βοηθάει να σταθούν στα πόδια τους, να ξαναβρούν τη χαµένη αγωνιστικότητά τους και να διεκδικήσουν τα όνειρά τους. (69)

 

 

 

2. Θέµα δοµής και γλώσσας του κειµένου

(3 ερωτήµατα µε σύνολο µονάδων 30, επιµερισµένες αναλόγως της βαρύτητας του καθενός)

ελέγχεται η ικανότητα των µαθητών /-τριών

-είτε να αναγνωρίζουν τη βασική δοµή του κειµένου ή τη δοµή και τον τρόπο ανάπτυξης µιας παραγράφου

-είτε να εντοπίζουν τις διαρθρωτικές λέξεις /φράσεις που βοηθούν στη συνοχή και νοηµατική αλληλουχία του κειµένου·

-είτε να αποδίδουν το περιεχόµενο της παραγράφου µε πλαγιότιτλους

-είτε να µετασχηµατίζουν λέξεις ή φράσεις αλλάζοντας τη σύνταξη, το λεξιλόγιο (συνώνυµα ή συνώνυµες φράσεις, αντώνυµα, παράγωγα, σύνθετα κ.λπ.), τα σηµεία στίξης, σύµφωνα µε συγκεκριµένες περιστάσεις επικοινωνίας, και να σχολιάζουν το επικοινωνιακό αποτέλεσµα

-είτε να ερµηνεύουν λέξεις-φράσεις του κειµένου µε βάση τα κειµενικά συµφραζόµενα και το επικοινωνιακό πλαίσιο.

 

i) Χρησιµοποιήστε ένα σύνδεσµο, για να ενώσετε τις δύο προτάσεις, κάνοντας και όποιες άλλες αλλαγές είναι απαραίτητες. (Μονάδες 10)

•     «Δεν ονειρεύεται ούτε χρυσά συµβόλαια, ούτε άλλες κούπες και διακρίσεις ποδοσφαιρικές. Μια δουλειά που θα της δώσει τη δυνατότητα να επιστρέψει στην κανονικότητα ονειρεύεται, να ζήσει µια ζωή φυσιολογική, γι’ αυτό αγωνίζεται.»

 Δεν ονειρεύεται ούτε χρυσά συµβόλαια, ούτε άλλες κούπες και διακρίσεις ποδοσφαιρικές αλλά µια δουλειά που θα της δώσει τη δυνατότητα να επιστρέψει στην κανονικότητα ονειρεύεται, να ζήσει µια ζωή φυσιολογική, γι’ αυτό αγωνίζεται.

•    «Διακρίσεις παντού. Για το ήθος, το πάθος, την αγωνιστικότητα, το σεβασµό,

τον τρόπο, το χαµόγελο»

 Διακρίνονται παντού, επειδή ξεχωρίζουν για το ήθος, το πάθος, την αγωνιστικότητα, το σεβασµό, τον τρόπο, το χαµόγελο.

•    «συνεχίζουµε την προσπάθεια να κάνουµε νίκες προσωπικές και συλλογικές

εκτός των στενών ορίων ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου. Να βρει δουλειά στον τοµέα της η Μάγδα, να αναδείξουν τα ταλέντα τους, να κυνηγήσουν µε αξιοπρέπεια και να πιάσουν τα όνειρά τους η Αγγελική, η Ελένη, η Μαρία»

 συνεχίζουµε την προσπάθεια να κάνουµε νίκες προσωπικές και συλλογικές εκτός των στενών ορίων ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου, ώστε να βρει δουλειά στον τοµέα της η Μάγδα, να αναδείξουν τα ταλέντα τους, να κυνηγήσουν µε αξιοπρέπεια και να πιάσουν τα όνειρά τους η Αγγελική, η Ελένη, η Μαρία

 

ii) Στην τελευταία παράγραφο διαβάζουµε: «Τώρα, επιστρέφουµε στη χαρά του παιχνιδιού». Να σχολιάσετε (Διατυπώστε µια γνώµη, που βασίζεται σε επεξεργασία δεδοµένων) το επικοινωνιακό αποτέλεσµα της χρήσης του α’ πληθυντικού προσώπου. (Μονάδες 10)

 Η χρήση του α’ πληθυντικού προσώπου πολλαπλασιάζει τα πρόσωπα που συµµετέχουν

στη συλλογική προσπάθεια αλλά και εµπλέκει συναισθηµατικά τον αναγνώστη, που βρίσκει και αυτός τον εαυτό του σε αυτό το σύνολο.

 

iii) Χρησιµοποιώντας καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις, να γράψετε από µία δική σας πρόταση, ώστε να προκύπτει η σηµασία της λέξης: τοµέας, διακρίσεις αγωνίζεται,

σπουδαίων, αναδείξουν. (Οι λέξεις είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν σε οποιοδήποτε τύπο τους). (Μονάδες 10)

 Η οικονοµική κρίση επηρέασε πολλούς τοµείς της κοινωνικής ζωής.

 Τίποτα δε δικαιολογεί τις διακρίσεις που γίνονται στον επαγγελµατικό χώρο εις βάρος των γυναικών.

 Αγωνίζεται όλη τη ζωή της να ξεπεράσει το τραύµα που της άφησε ο θάνατος των γονιών της.

 Είµαστε πολύ τυχερές που καταφέραµε να δούµε τους πίνακες αυτών των σπουδαίων καλλιτεχνών.

 Χάρη στον ειδικό φωτισµό αναδεικνύονται όλες οι λεπτοµέρειες του γλυπτού.

 

 

3. Θέµα ερµηνείας-παραγωγής  λόγου

ερµηνεία-παραγωγή  λόγου, βαθµολογείται µε 40 µονάδες, αναπτύσσεται µε τη µορφή κειµένου επιχειρηµατολογίας  (δηµόσια οµιλία, επιστολή, άρθρο) και έχει έκταση ανάλογα µε την τάξη: Β΄ Λυκείου

300-350 λέξεις

 

ζητείται από τους/τις µαθητές /-τριες να συντάξουν δικό τους κείµενο σε συνάρτηση µε το κείµενο αναφοράς ενταγµένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν σηµεία του κειµένου, ανασκευάζουν θέσεις του ή  αναπτύσσουν τεκµηριωµένα προσωπικές απόψεις.

 

 

Ο συντάκτης του κειµένου υποστηρίζει πως «µέσα από το παιχνίδι το αόρατο γίνεται και πάλι ορατό». Σε ένα δικό σας άρθρο 300-350 λέξεων, που θα δηµοσιευτεί στην εφηµερίδα του σχολείου σας, παρουσιάστε και άλλα παραδείγµατα δράσεων, οι οποίες

µπορούν να συµβάλουν στην οµαλή (επαν)ένταξη περιθωριοποιηµένων κοινωνικών οµάδων. (Μονάδες 40)

εναλλακτικά

Σε συζήτηση που είχατε στην τάξη µε αφορµή το άρθρο, διαπιστώσατε πως πολλοί από

τους συµµαθητές και τις συµµαθήτριές σας κρατούν επιφυλακτική στάση απέναντι σε διάφορες κοινωνικές οµάδες. Θέλετε να τους/τις ευαισθητοποιήσετε και να τους κάνετε να προβληµατιστούν. Απευθύνεστε στη Μάγδα και την ενθαρρύνετε επισκεφθεί το σχολείο σας και να µιλήσει µε τους µαθητές και τις µαθήτριές του για τις δυσκολίες που αντιµετωπίζει αλλά και τις προσπάθειες που κάνει. Το κείµενό σας θα έχει τη

µορφή επιστολής 300-350 λέξεων. (Μονάδες 40)

 

 

 

 

 

 Νέα Ελληνική Λογοτεχνία 

 

 

Α. Κείµενο

Η Βισουάβα Σιµπόρσκα (Wislawa Szymborska 1923-2012) γεννήθηκε και έζησε στην Πολωνία. Σπούδασε φιλολογία και κοινωνιολογία. Εµφανίστηκε στην ποίηση το 1945. Το 1996 της απονεµήθηκε το Νόµπελ Λογοτεχνίας.

 

Μίσος

 

 

Δείτε πόσο αποδοτικό είναι ακόµα,

πόσο διατηρείται σε φόρµα το µίσος στον αιώνα µας.

Πόσο εύκολα υπερπηδά και τα πιο ψηλά εµπόδια.

Με τι ταχύτητα εφορµά, πόσο γρήγορα µας εντοπίζει.

 

 

Δεν είναι σαν τα άλλα αισθήµατα.

Ταυτόχρονα µαζί το πιο γηραλέο και το πιο νεαρό.

Από µόνο του γεννοβολάει αιτίες

που το ζωογονούν.

Όταν κοιµάται δεν πρόκειται ποτέ για αιώνια ανάπαυση.

Κι η αϋπνία δεν εξαντλεί τη ρώµη του, τη θρέφει.

 

 

Κάποια θρησκεία ή µια άλλη

όποια και να ‘ναι το βρίσκει έτοιµο, στην αφετηρία.

Μια γενέθλια πατρίδα ή µια άλλη

όποια και να ‘ναι το βοηθάει να βρει ένα σηµείο εκκίνησης.

Για κινητοποίηση αρκεί ακόµα κι η δικαιοσύνη,

µέχρι ν’ αποκτήσει τη δική του ορµή.

Μίσος. Μίσος.

Με το πρόσωπό του στρεβλωµένο σε µια γκριµάτσα ερωτικής έκστασης.

 

 

Αχ, αυτά τα άλλα αισθήµατα,

χωρίς πάθος, φιλάσθενα.

Από πότε η αδελφότητα προσελκύει τα πλήθη;

Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη;

Πότε πραγµατικά η αµφιβολία ξεσήκωσε τον όχλο;

Μόνο το µίσος κατέχει αυτό που παίρνει.

 

Προικισµένο, δραστήριο, δουλεύει σκληρά.

Χρειάζεται ν’ αναφέρουµε πόσα τραγούδια έχει συνθέσει;

Όλες τις σελίδες που πρόσθεσε στα ιστορικά µας βιβλία;

Πόσα ανθρώπινα χαλιά έστρωσε πάνω σ’ αµέτρητες πλατείες και γήπεδα;

 

 

Ας µην έχουµε αυταπάτες.

Ξέρει τον τρόπο να δηµιουργεί οµορφιά.

Με τις εξαίσιες λάµψεις πυρκαγιών στους ουρανούς τα µεσάνυχτα.

Με τις µεγαλόπρεπες εκρήξεις απ’ τις βόµβες του στα ρόδινα χαράµατα.

Δεν γίνεται ν’ αρνηθεί κανείς το πάθος που εµπνέει απ’ τα ερείπια και κάποιο ανάρµοστο χιούµορ που ανακαλύπτουµε

στη ρωµαλέα στήλη που προεξέχει ανάµεσά τους.

 

 

Το µίσος είναι ένας µάστορας της αντίθεσης ανάµεσα σε εκρήξεις και νεκρική σιγή, κόκκινο αίµα και λευκό χιόνι.

Και πάνω απ’ όλα δεν κουράζεται ποτέ

απ’ το πρωταρχικό µοτίβο του – του άψογου δήµιου που υψώνεται πάνω στο ρυπαρό θύµα του.

Είν’ έτοιµο πάντοτε στις νέες προκλήσεις.

 

 

Αν χρειασθεί να περιµένει, θα περιµένει.

Λένε πως είναι τυφλό. Τυφλό;

Έχει τα οξύτατο µάτι του ελεύθερου σκοπευτή και ατενίζει ατρόµητα το µέλλον

όπως µόνο αυτό µπορεί.

 

 

(από τη συλλογή Το τέλος και η αρχή)

Βισουάβα Σιµπόρσκα, Μια ποιητική διαδροµή, µτφ. Βασίλης Καραβίτης, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα, 2003,

σσ.145-146

 

 

 

Β. Ερωτήσεις

 

1.Θέµα ανάγνωσης - κατανόησης του κειµένου (Μονάδες 30)

-Το συγκεκριµένο θέµα µπορεί να αναπτύσσεται σε δύο (2) ερωτήµατα ίδιας βαρύτητας περίπου

-Μόνο ένα από αυτά µπορεί να είναι ερώτηµα ανοικτού τύπου και η απάντηση στο ερώτηµα ανοικτού τύπου µπορεί να κυµαίνεται από 50 έως 60 λέξεις

-Το θέµα βαθµολογείται µε 30 µονάδες.

ελέγχεται η ικανότητα των µαθητών/µαθητριών

-είτε να εντοπίζουν στο κείµενο πληροφορίες όπως πρόσωπα, χώρο, χρόνο, κοινωνικό πλαίσιο δράσης των προσώπων, γεγονότα /αίτια που κατευθύνουν τη δράση των αφηγηµατικών ηρώων, βασικά θέµατα, ιδέες,

 

προβληµατισµούς  που θέτει το κείµενο, αξίες που προβάλλει, τεκµηριώνοντας  την άποψή τους µε στοιχεία του κειµένου

-είτε να αναλύουν κάποιον από τους χαρακτήρες µε βάση τα δεδοµένα του κειµένου

-είτε να επισηµαίνουν τα σύµβολα, τις φωνές, τις σιωπές σε ένα ποιητικό ή θεατρικό κείµενο και να παρουσιάζουν µε δικά τους λόγια το νόηµα που τους δίνουν.  

 

i) Σε κάθε έναν από τους παρακάτω ισχυρισµούς να δώσετε τον χαρακτηρισµό “Σωστό” ή “Λάθος”, µε βάση το κείµενο. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, παραπέµποντας στα αντίστοιχα χωρία. (Μονάδες 15)

a. Το ποίηµα αναφέρεται µόνο στις εκδηλώσεις του µίσους κατά τον 20ο αιώνα.

 ΛΑΘΟΣ, γιατί µε το επίρρηµα “ακόµα” στον πρώτο στίχο και παρακάτω µε τα

επιρρήµατα “ποτέ” και “πάντοτε” αλλά και µε τη χρήση του ενεστώτα φαίνεται πως δεν πρόκειται για κάτι που αφορά µόνο τον 20ο αιώνα.

 ΣΩΣΤΟ, γιατί στον τρίτο στίχο φαίνεται πως το ποιητικό υποκείµενο εστιάζει στις

εκδηλώσεις του µίσους µόνο κατά τον 20ο αιώνα.

β. Το ποιητικό υποκείµενο απευθύνεται στους αναγνώστες του ποιήµατος.

 ΣΩΣΤΟ, όπως φαίνεται από το β΄πληθυντικό πρόσωπο του ρήµατος στον πρώτο

στίχο του ποιήµατος.

γ. Στο ποίηµα υποστηρίζεται πως όσοι αισθάνονται µίσος ενεργούν στα τυφλά.

 ΛΑΘΟΣ, γιατί στο ποίηµα αντικρούεται και η άποψη πως το µίσος είναι τυφλό.

δ. Το ποιητικό υποκείµενο υποστηρίζει πως το µίσος δε διαθέτει υποµονή.

 ΛΑΘΟΣ, γιατί στο ποίηµα υποστηρίζεται πως το µίσος ξέρει να περιµένει και δεν κουράζεται ποτέ και πως, ακόµα και όταν φαίνεται να κοιµάται, βρίσκεται πάντα σε ετοιµότητα.

ε. Στο ποίηµα υµνείται το µίσος.

 ΛΑΘΟΣ, γιατί όλα τα “θετικά” αποδίδονται στο µίσος µε ειρωνεία.

 

 

ii) Εντοπίστε τα αισθήµατα µε τα οποία συγκρίνεται το µίσος, παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους. (Μονάδες 15)

 Το αίσθηµα του δικαίου: “Για κινητοποίηση αρκεί ακόµα κι η δικαιοσύνη”

 Το αίσθηµα της αδελφοσύνης: “Από πότε η αδελφότητα προσελκύει τα πλήθη;”

 Το αίσθηµα της συµπάθειας: “Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη;”

 Το αίσθηµα της αµφισβήτησης: “Πότε πραγµατικά η αµφιβολία ξεσήκωσε τον όχλο;”

 Το αίσθηµα της απογοήτευσης: “Και πάνω απ’ όλα δεν κουράζεται ποτέ”

 

 

εναλλακτικά

Αναγνωρίστε τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στο µίσος, παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους. (Μονάδες 15)

 Αποτελεσµατικότητα: “Δείτε πόσο αποδοτικό είναι ακόµα”, “Πόσο εύκολα υπερπηδά

και τα πιο ψηλά εµπόδια.”

 

 Διαχρονικότητα: “Ταυτόχρονα µαζί το πιο γηραλέο και το πιο νεαρό.”

 Ζωντάνια: “Από µόνο του γεννοβολάει αιτίες / που το ζωογονούν.”

 Ετοιµότητα: “όποια και να ‘ναι το βρίσκει έτοιµο, στην αφετηρία.”, “Είν’ έτοιµο πάντοτε

στις νέες προκλήσεις.”

 Πάθος: Με το πρόσωπό του στρεβλωµένο σε µια γκριµάτσα ερωτικής έκστασης.

 Διεκδικητικότητα: “Μόνο το µίσος κατέχει αυτό που παίρνει.”

 Δραστήριο: “Προικισµένο, δραστήριο, δουλεύει σκληρά.”

 Δηµιουργικό: “Χρειάζεται ν’ αναφέρουµε πόσα τραγούδια έχει συνθέσει;”, “Ξέρει τον τρόπο να δηµιουργεί οµορφιά.”

 Εµπνευσµένο: “Με τις εξαίσιες λάµψεις πυρκαγιών στους ουρανούς τα µεσάνυχτα. /

Με τις µεγαλόπρεπες εκρήξεις απ’ τις βόµβες του στα ρόδινα χαράµατα.”

 Ακούραστο: “Και πάνω απ’ όλα δεν κουράζεται ποτέ”

 Υποµονετικό: “Αν χρειασθεί να περιµένει, θα περιµένει.”

 Εύστοχο, προσηλωµένο: “Έχει τα οξύτατο µάτι του ελεύθερου σκοπευτή”

 Ατρόµητο: “και ατενίζει ατρόµητα το µέλλον”

 

 

εναλλακτικά

Αναγνωρίστε τη στάση που κρατάει το ποιητικό υποκείµενο απέναντι στο µίσος,

παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους. (Μονάδες 15)

Το ποιητικό υποκείµενο κρατά αρνητική στάση απέναντι στο µίσος και την παρουσιάζει

µε την εκτεταµένη χρήση της ειρωνείας. Αποδίδει δηλαδή ‘θετικά’ χαρακτηριστικά σε κάτι καταστροφικό και συγχρόνως το συγκρίνει και το βρίσκει πιο αποτελεσµατικό από ιδανικά και αρετές. Αυτό φαίνεται καθαρά στους εξής στίχους:

“Δείτε πόσο αποδοτικό είναι ακόµα,” “Από πότε η αδελφότητα προσελκύει τα πλήθη; / Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη; / Πότε πραγµατικά η αµφιβολία ξεσήκωσε τον όχλο; / Μόνο το µίσος κατέχει αυτό που παίρνει.”, “Χρειάζεται ν’ αναφέρουµε πόσα τραγούδια έχει συνθέσει; / Όλες τις σελίδες που πρόσθεσε στα ιστορικά µας βιβλία; Πόσα ανθρώπινα χαλιά έστρωσε πάνω σ’ αµέτρητες πλατείες και γήπεδα;”, “Ξέρει τον τρόπο να δηµιουργεί οµορφιά.”,

 

 

εναλλακτικά

Εντοπίστε τους τοµείς της ανθρώπινης ζωής οι οποίοι πυροδοτούν το µίσος,

παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους. (Μονάδες 15)

Στο ποίηµα αναφέρεται πως

 άλλοτε θρησκευτικοί λόγοι πυροδοτούν το µίσος: “Κάποια θρησκεία ή µια άλλη / όποια και να ‘ναι το βρίσκει έτοιµο, στην αφετηρία.”,

 άλλοτε είναι ο εθνικισµός: “Μια γενέθλια πατρίδα ή µια άλλη / όποια και να ‘ναι το

βοηθάει να βρει ένα σηµείο εκκίνησης.”,

 άλλοτε οι αδικίες που γίνονται εις βάρος κάποιων οµάδων: “Για κινητοποίηση αρκεί ακόµα κι η δικαιοσύνη,”,

 άλλοτε η απουσία κοινωνικής συνοχής: “Από πότε η αδελφότητα προσελκύει τα πλήθη;

/ Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη;”,

 άλλοτε η απουσία ιδανικών και η ανάγκη του ανθρώπου να πιστεύει σε κάτι: “Ξέρει τον τρόπο να δηµιουργεί οµορφιά. / Με τις εξαίσιες λάµψεις πυρκαγιών στους ουρανούς τα

µεσάνυχτα. / Με τις µεγαλόπρεπες εκρήξεις απ’ τις βόµβες του στα ρόδινα χαράµατα.”,

 άλλοτε η απουσία µετριοπάθειας: “Το µίσος είναι ένας µάστορας της αντίθεσης /

ανάµεσα σε εκρήξεις και νεκρική σιγή,”.

 

2.Θέµα προσέγγισης της γλώσσας του κειµένου (Μονάδες 30)

-Το συγκεκριµένο θέµα µπορεί να αναπτύσσεται σε ερωτήµατα (µέχρι 3) στα οποία η βαθµολογία επιµερίζεται ανάλογα µε τη βαρύτητά τους.

-Το θέµα βαθµολογείται µε 30 µονάδες.

ελέγχεται η ικανότητα των µαθητών/µαθητριών

-είτε να αναγνωρίζουν τα βασικά σηµεία οργάνωσης της αφηγηµατικής πλοκής ή της ποιητικής γραφής

-είτε να εντοπίζουν µέσα στο κείµενο συγκεκριµένους  δείκτες που δίνονται (αφηγηµατικούς  τρόπους, αφηγηµατικές τεχνικές, ρηµατικά πρόσωπα κ.ά.) και να ερµηνεύουν τη λειτουργία τους ως προς το νόηµα και το ύφος

-είτε να αναγνωρίζουν εκφραστικά µέσα-τρόπους (µεταφορές, παροµοιώσεις, επαναλήψεις, αντιθέσεις, εικόνες κ.λπ.)

και τη λειτουργία τους ως προς το νόηµα και το ύφος του κειµένου.

 

 

i) Εξετάστε τα στοιχεία της ποιητικής µορφής, παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους.  (Μονάδες 15)

ανισοσύλλαβοι, ανοµοιοκατάληκτοι στίχοι, επτά άνισες στροφικές ενότητες,

µονολεκτικός τίτλος = µοντέρνα ποίηση

 

 

ii) Αναγνωρίστε τουλάχιστον πέντε διαφορετικά σχήµατα λόγου, παραπέµποντας σε συγκεκριµένους στίχους. (Μονάδες 15)

 Προσωποποίηση: “Πόσο εύκολα υπερπηδά και τα πιο ψηλά εµπόδια.”, “Αχ, αυτά τα άλλα αισθήµατα, / χωρίς πάθος, φιλάσθενα.”

 Μεταφορά: “Από µόνο του γεννοβολάει αιτίες”

 Επανάληψη (αναδίπλωση): Μίσος. Μίσος.

 Ασύνδετο: “Προικισµένο, δραστήριο, δουλεύει σκληρά.”

 Εικόνα: “Με τις εξαίσιες λάµψεις πυρκαγιών στους ουρανούς τα µεσάνυχτα.”

 Αντίθεση: “κόκκινο αίµα και λευκό χιόνι.”

 

 

εναλλακτικά

Εξετάστε την αποτελεσµατικότητα της χρήσης του α΄πληθυντικού προσώπου.

(Μονάδες 15)

Η χρήση του α΄πληθυντικού προσώπου εµπλέκει συναισθηµατικά τον αναγνώστη.

 

 Πρώτα τον κάνει να νιώσει πιθανό θύµα του µίσους: “Με τι ταχύτητα εφορµά, πόσο γρήγορα µας εντοπίζει.”.

 Στη συνέχεια, τον αναγκάζει να παραδεχτεί πως διαθέτει τη γνώση που του αποδίδει

το ποιητικό υποκείµενο: “Χρειάζεται ν’ αναφέρουµε πόσα τραγούδια έχει συνθέσει; /

Όλες τις σελίδες που πρόσθεσε στα ιστορικά µας βιβλία;”.

 Έπειτα, παρασύρεται να δεχτεί την προτροπή του ποιητικού υποκειµένου: “Ας µην

έχουµε αυταπάτες.”

 Τέλος, να συµφωνήσει µαζί του πως αναγνωρίζει και αυτός τα στοιχεία που αποδίδονται στο µίσος: “και κάποιο ανάρµοστο χιούµορ που ανακαλύπτουµε”.

 

 

εναλλακτικά

Εξετάστε τη λειτουργία των ερωτήσεων. (Μονάδες 15)

 “Από πότε η αδελφότητα προσελκύει τα πλήθη; / Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη;

/ Πότε πραγµατικά η αµφιβολία ξεσήκωσε τον όχλο;”

 “Χρειάζεται ν’ αναφέρουµε πόσα τραγούδια έχει συνθέσει; / Όλες τις σελίδες που

πρόσθεσε στα ιστορικά µας βιβλία; / Πόσα ανθρώπινα χαλιά έστρωσε πάνω σ’

αµέτρητες πλατείες και γήπεδα;”

 “Λένε πως είναι τυφλό. Τυφλό;”

 

 

 Η χρήση των ερωτήσεων σε αυτό το ποίηµα είναι αρκετά συχνή.

 Αυτό ενισχύει τη συµµετοχή του αναγνώστη σε αυτόν τον άτυπο διάλογο που σκηνοθετεί το ποιητικό υποκείµενο.

 Επιπλέον, ο αναγνώστης προβληµατίζεται, γιατί αυτά τα ερωτήµατα δεν απαντώνται ευθέως, αντίθετα, παρουσιάζονται τα ‘επιτεύγµατα’ του µίσους.

 Ακόµη, τον βοηθούν να συνειδητοποιήσει πόσο ο λόγος του µίσους έχει εισχωρήσει

στην καθηµερινή ζωή αλλά και πόσα γεγονότα οφείλονται στο µίσος.

 

 

3.Θέµα ερµηνείας και παραγωγής λόγου (Μονάδες 40)

ένα θέµα αναγνωστικής ανταπόκρισης ή δηµιουργικού µετασχηµατισµού

Η έκταση του µαθητικού κειµένου κυµαίνεται από 100 έως 200 λέξεις ανάλογα µε την τάξη και τις απαιτήσεις του θέµατος

Το θέµα βαθµολογείται µε 40 µονάδες.

Ζητείται από τους µαθητές /-τριες

να αξιολογήσουν ιδέες, στάσεις, συµπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείµενο µε βάση

-είτε τα κειµενικά συµφραζόµενα

-είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συµφραζόµενα της εποχής παραγωγής του έργου (εφόσον τους δίνονται σχετικές πληροφορίες)

να τις συγκρίνουν µε αυτές του σήµερα ή να τις συσχετίσουν µε προσωπικές εµπειρίες, βιώµατα, συναισθήµατα.

 

(αναγνωστική ανταπόκριση)

Εξηγήστε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων τη συµφωνία ή τη διαφωνία σας µε

όσα υποστηρίζει το ποιητικό υποκείµενο. (Μονάδες 40)

εναλλακτικά

Αναφέρετε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων παραδείγµατα που επιβεβαιώνουν

τους στίχους:

«Κάποια θρησκεία ή µια άλλη

όποια και να ‘ναι το βρίσκει έτοιµο, στην αφετηρία.

Μια γενέθλια πατρίδα ή µια άλλη

όποια και να ‘ναι το βοηθάει να βρει ένα σηµείο εκκίνησης.»  (Μονάδες 40)

εναλλακτικά

Αναφέρετε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων παραδείγµατα που επιβεβαιώνουν τους στίχους:

«Πότε η συµπόνια τερµάτισε πρώτη;

Πότε πραγµατικά η αµφιβολία ξεσήκωσε τον όχλο;» (Μονάδες 40)

εναλλακτικά

Αναφέρετε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων παραδείγµατα που επιβεβαιώνουν

τους στίχους:

«Όλες τις σελίδες που πρόσθεσε στα ιστορικά µας βιβλία;

Πόσα ανθρώπινα χαλιά έστρωσε πάνω σ’ αµέτρητες πλατείες και γήπεδα;» (Μονάδες

40)

εναλλακτικά

Σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων κρίνετε την άποψη του ποιητικού υποκειµένου πως το µίσος «Ξέρει τον τρόπο να δηµιουργεί οµορφιά.» (Μονάδες 40)

εναλλακτικά

Η ποιήτρια Βισλάβα Σιµπόρσκα τιµήθηκε το 1996 µε το Νόµπελ Λογοτεχνίας. Αναγνωρίστε στο ποίηµα στοιχεία που δικαιώνουν τη βράβευση. (Μονάδες 40) εναλλακτικά

Σχολιάστε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων το στίχο:

«Δεν είναι σαν τα άλλα αισθήµατα.»

εναλλακτικά

Παρουσιάστε σε µία παράγραφο 150 περίπου λέξεων τους τρόπους µε τους οποίους θεωρείτε πως εκδηλώνεται σήµερα το µίσος.

  

(δηµιουργικός µετασχηµατισµός)

Συνθέστε ένα διάλογο ανάµεσα στο µίσος και τα άλλα αισθήµατα.

εναλλακτικά

Συνθέστε ένα κείµενο διαλογικής µορφής ανάµεσα στο λόγο της αγάπης και το λόγο του

µίσους.