Ο ΚΑΙΡΟΣ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΓΩΝΙΑ –Νασιόπουλος Απόστολος

Δευτέρα 18 Οκτωβρίου 2010

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΟΜΑΔΑ Α'

ΘΕΜΑ ΑΙ

Α.1.1. Να γράψετε στο τετράδιο σας τους αριθμούς της Στήλης Α και δίπλα στον καθέναν από αυτούς τα γράμματα της Στήλης Β, τα οποία προσδιορίζουν τις χρονολογίες που αντιστοιχούν στα γεγονότα της Στήλης Α (περισσεύει μία χρονολογία).

Στήλη Α:

ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Στήλη Β:

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ

1. Κατάλυση του κοινοβουλευτικού καθεστώτος και επιβολή δικτατορίας από τον Ιωάννη Μεταξά.

2. Σύσταση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταλλαγής Πληθυσμών.

3. Η ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας.

4. Η ίδρυση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.).

5. Η ψήφιση της «αρχής της δεδηλωμένης».

6. Ο Όθωνας εγκαταλείπει την Ελλάδα δια παντός.

α. 1841

β. 1881

γ. 1918

δ, 1875

ε, 1862

στ. 1924

ξ. 1936

Μονάδες 12

Α.1.2. Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων:

α. Εκλεκτικοί.

β. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (Δ.Ο.Ε.)

γ. Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως.

δ. Φεντερασιόν.

Μονάδες 16

ΘΕΜΑ Α2

Α.2.1. Ποια μέσα διέθεσε στην Ε.Α.Π. (ΕπιτροπήΑποκατάστασης Προσφυγών) η ελληνική κυβέρνηση για την αποκατάσταση των προσφυγών;

Μονάδες 12

Α.2.2. Ποια ήταν τα κυριότερα σημεία της συμφωνίας της Άγκυρας (10 Ιουνίου 1930);

Μονάδες 10

ΟΜΑΔΑ Β'

ΘΕΜΑ Β1

Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις: 1) να επισημάνετε το ρόλο της «Μεγάλης Ιδέας» στην πολιτική και την οικονομία κατά τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της Ελλάδας (Μονάδες 10) και 2) να παρουσιάσετε τις επιλογές του «βενιζελισμού» αναφορικά με τις εθνικές επιδιώξεις και τον εκσυγχρονισμό του κράτους (Μονάδες 15).

Μονάδες 25

Κείμενα

α. Για τους Ελληνες η καθολικότητα της Μεγάλης Ιδέας ήταν συμπληρωματική της αοριστίας της: ένα άλλοθι, μια θαυματουργή γέφυρα των αντιθέσεων, μία μετάθεση στο άδηλο μέλλον της λύσης όχι μόνο του αλυτρωτικού ζητήματος -που άλλωστε η Μεγάλη Ιδέα δεν το αφορούσε ρητά και αποκλειστικά-, αλλά του συνόλου των ελληνικών προβλημάτων.

Έλλης Σκοπετέα, «"Το πρότυπο Βασίλειο" και. η Μεγάλη Ιδέα», σελ. 268, εκδόσεις Πολύτυπο, Αθήνα 1988.

β. Ο βενιζελισμός αποδεικνύεται ο πιο συνεπής, διορατικός και πραγματιστικός φορέας της εθνικής ολοκλήρωσης. [...] Αυτοκαθορίζεται και νομιμοποιείται με αναφορά στο Έθνος ως ενιαίο σύνολο, που αγκαλιάζει Παλαιά Ελλάδα, Νέες Χώρες και αλύτρωτους.

Γιώργου Μαυρογορδάτου, «Μελέτες και Κείμενα για τήν περίοδο 1909-1940», σελ. 43-44, Εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα 1982.

γ. «Με την φυσικήν επάνοδον εις τα όρια εντός των οποίων ο ελληνισμός έδρασεν από της προϊστορικής εποχής, να δημιουργήσωμεν, λέγω, μιαν μεγάλην Ελλάδα ισχυράν και πλουσίαν, ικανήν να ανάπτυξη εντός των ορίων την ζωτικήν βιομηχανίαν, ικανήν ως εκ των συμφερόντων τα οποία θα εξεπροσώπει, να σύναψη συμβάσεις μετ' άλλων κρατών υπό τους αρίστους δυνατούς όρους».

(Αγόρευση του Βενιζέλου στη Βουλή τον Σεπτέμβριο του 1915).

_ _ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _

Δεν οιστρηλατούσε* πλέον τους αστούς η μορφή του μαρμαρωμένου βασιλιά, τους εξεσήκωνεν η σκέψις ότι πρέπει η Ελλάς να παύση να είναι ψωροκώσταινα...

(Κρίση του θ. Βαΐδη στο έργο του «Ελ. Βενιζέλος» για τους οικονομικούς στόχους της εθνικής εξόρμησης).

θ. Διαμαντόπουλου, «Οι πολιτικές δυνάμεις της βενιζελικής περιόδου. Ο βενιζελισμός», τόμος 1ος , τεύχος α', σελ. 152, εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα 1985.

ΘΕΜΑ Β2

Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφέρετε τα προγράμματα και τις αντιλήψεις του Χαρίλαου Τρικούπη και του Θεόδωρου Δηλιγιάννη για την οργάνωση και τη λειτουργία του κράτους.

Μονάδες 25

Κείμενα

α. Η αντίθεση ανάμεσα σ' αυτούς τους δυο πολιτικούς δεν μπορούσε να γίνει μεγαλύτερη. Ο Τρικούπης ήταν ένας δυτικόφιλος μεταρρυθμιστής, ανυπόμονος να στερεώσει και να αναπτύξει την Ελλάδα οικονομικά και πολιτικά, πριν εμπλακεί σε ιρρεδεντιστικές* περιπέτειες. Ο Δηλιγιάννης όμως, απόγονος μιας εξέχουσας οικογένειας της Πελοποννήσου ήταν ένας αποφασισμένος υποστηρικτής της «Μεγάλης Ιδέας».

Richard Clogg, «Σύντομη Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας», σελ. 136, εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1999.

β. Το πρόγραμμα του κ. Δηλιγιάννη, ως εξηγγέλθη εις την Βουλήν, δύναται να συνοψισθή εις ολίγας λέξεις, θα προσπαθήση, ειρωνεύοντο οι αντίπαλοί του, ο άνθρωπος να καταστρέψη εν διαστήματι ολίγων μηνών ό,τι ανιδρύθη δια τόσων κόπων εν διαστήματι μιας τριετίας, και να διαγράψη εκ του βίου της Ελλάδος μίαν όλην νομοθετικήν περίοδον, την γονιμωτάτην. [...] Είναι γεγονός ότι ο Δηλιγιάννης, ασχολούμενος με καθαρώς μικροκομματικά ζητήματα, ήτο πάντοτε ικανός να ζημιώση το γενικώτερον συμφέρον. [...] Ο θ. Δηλιγιάννης απέβλεπεν εις την πολιτικήν περισυλλογής. Φαίνεται δε ότι μεταξύ των οικονομιών τας οποίας απεφάσισεν ήτο και ο περιορισμός κονδυλίων εξυπηρετούντων κατ' εξοχήν εθνικούς σκοπούς.

Σπ. Β, Μαρκεζίνη, «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», τεύχος 5, σελ. 102, «Πάπυρος Πρεςς Ε.Π.Ε.»> Αθήνα 1966.



ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΟΜΑΔΑ Α΄

ΘΕΜΑ Α1

Α.1.1. 1ζ ,2στ,3α,4γ,5δ,6ε

Α.1.2.

α) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 79: «Οι εκλεκτικοί....κυβερνήσεις»

β) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 40: «Τα οικονομικά...30.000.000 δραχμές»

γ) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 145: «Στα πλαίσια....προσφυγιάς»

δ) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 48: «Η μεγάλη...στη χώρα»

ΘΕΜΑ Α2

Α.2.1. Σχολ. Βιβλίο, σελ. 155: «Η ελληνική Κυβέρνηση...και Αντιλήψεως»

Α.2.2. Σχολ. Βιβλίο, σελ. 163: «Στις 10 Ιουνίου 1930...άλλου κράτους»

ΟΜΑΔΑ Β

ΘΕΜΑ Β1

1) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 17-18: «Στο μεταξύ...εθνικών κρίσεων»

Ελεύθερα μπορεί να αξιοποιηθεί και όλο το κεφάλαιο (2. Οι παραγωγικές δυνάμεις μέσα και έξω από την Ελλάδα και η «Μεγάλη Ιδέα») σε συνδυασμό με το παράθεμα α. «αοριστία», «άλλοθι», «γέφυρα αντιθέσεων» και από το βιβλίο, «η χώρα ανταγωνιζόταν τον εαυτό της», «Οι δικές τους επιτυχίες... ανεπρόκοπος συγγενής»

2) Σχολ. Βιβλίο, σελ. 50«Στην περίοδο... με πιθανότητες επιτυχίας»

Από τα παραθέματα β. και γ. επισημαίνονται:

«εθνική ολοκλήρωση» (β): Ο πρώτος άξονας του Βενιζελισμού η απελευθέρωση των αλύτρωτων περιοχών και ενσωμάτωσή τους σ’ ένα ενιαίο εθνικό κράτος. «Ζωτική βιομηχανία», «ψωροκώσταινα» (γ): Ο δεύτερος άξονας του Βενιζελισμού, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και η επίτευξη του εκσυγχρονισμού.

ΘΕΜΑ Β2

Σχ. Βιβλίο, σελ. 82-83, 1. Η εδραίωση του δικομματισμού

Παράθεμα α: Σχολιάζεται η αντιπαράθεση και η αντίθεση των πολιτικών στόχων των δύο πολιτικών γενικά, σε συνδυασμό με το κείμενο του βιβλίου για την επικράτηση του δικομματισμού.

Συγκεκριμένα: ο Χαρίλαος Τρικούπης στόχευε αποκλειστικά στον εκσυγχρονισμό χωρίς εκπλήρωση των εθνικών επιδιώξεων, ενώ ο Δηλιγιάννης, υποστηρικτής της Μ.Ιδέας και του αλυτρωτισμού, στήριζε μια αργή οικονομική ανάπτυξη που θα βασιζόταν σε παραδοσιακές παραγωγικές δραστηριότητες.

Παράθεμα β: Σχολιάζεται η κριτική στάση ως προς τις πολιτικές επιλογές του Δηλιγιάννη σχετικά με τον εκσυγχρονισμό και το κράτος δικαίου. Ο Δηλιγιάννης κατήγγειλε το κοινωνικό κόστος του εκσυγχρονισμού καθώς απεχθανόταν τη συσσώρευση κεφαλαίου, ενώ πρεσβεύει τον συγκεντρωτικό χαρακτήρα του κόμματος του με παροχή ευκαιριών στους προστατευόμενούς του.

Το κείμενο του σχολικού βιβλίου καλύπτει πλήρως το περιεχόμενο και την αντιπαράθεση των δύο πολιτικών για την οργάνωση και λειτουργία του κράτους:

«Το τρικουπικό κόμμα.... παραγωγικές δραστηριότητες» (σελ. 82-83)


* οιστρηλατώ:μεταδίδω ενθουσιασμό

* ιρρεδεντισμός = αλυτρωτισμός

Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010

13 ΦΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΘΙΑ ΜΑΡΚΕΣ


ΠΗΓΗ:gymataraga.blogspot.com

ΛΑΤΙΝΙΚΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα :

Cum P.Conelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: “Quid?” inquit “Ego non cognosco vocem tuam?”. Visne scire quid Nasica responderit? “Homo es impudens.Ego cum te quaererem ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?”

Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant,aut ea, quae vident, dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt.

Μονάδες 40

1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

Cornelius: κλητική ενικού.

Ostio: αιτιατική πληθυντικού.

vocem: αφαιρετική πληθυντικού.

Impudens: ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου γένους.

Ordine: ονομαστική ενικού.

Spem: δοτικη ενικού.

Sententiis: γενική πληθυντικού.

Μονάδες 3,5

β. Ego cum te quaererem ancillae tuae credidi. Tu mihi ipsi non credis?:

Nα μεταφέρετε τους κλιτούς τύπους στον αντίθετο αριθμό.

Μονάδες 2,5

γ. Να γράψετε τους βαθμούς που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω τύπους:

Paucis: την αφαιρετική ενικού και ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου γένους στο συγκριτικό βαθμό.

Aperte: τον ίδιο τύπο στους άλλους βαθμούς.

Impudens: το επίρρημα του επιθέτου στο θετικό βαθμό.

mollibus: την γενική πληθυντικού του ίδιου γένους στους τρεις βαθμούς.

Μονάδες 4

δ. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες:

Illam: αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους.

Quid: αφαιρετική πληθυντικού αρσενικού γένους.

Tuam: αιτιατική πληθυντικού αρσενικού γένους α΄ προσώπου για πολλούς κτήτορες.

Ipsi: γενική ενικού θηλυκού γένους.

Quae: ίδια πτώση στον αντίθετο αριθμό.

Hoc: ονομαστική πληθυντικού στα τρία γένη.

Μονάδες 4

2. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (για τους περιφραστικούς τύπους να λάβετε υπόψη το υποκείμενο):

Sensit: γ΄ πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής.

Dixisse: o αντίστοιχος τύπος στην άλλη φωνή.

Accipe: β΄ ενικό οριστικής μέλλοντα παθητικής φωνής.

Quaereret: α΄ πληθυντικό υποτακτικής υπερσυντέλικου ενεργητικής φωνής.

Indignatus: αιτιατική πληθυντικού ουδετέρου γένους της μετοχής

ενεστώτα.

Mentiebatur: β΄ ενικό οριστικής ενεστώτα.

Cognosco: γ΄ ενικό υποτακτικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής.

Vis: α΄ ενικό υποτακτικής παρατατικού.

Responderit: αφαιρετική του σουπίνου.

Dissimulent: β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής.

Aluerunt: γ΄ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα παθητικής φωνής.

Nascentem: απαρέμφατο μέλλοντα.

Credendo: α΄ πληθυντικό οριστικής παρατατικού παθητικής φωνής.

Μονάδες 13

β. fecerit: Να κλιθεί το γερούνδιο και η προστακτική ενεστώτα παθητικής φωνής.

Μονάδες 3

3. α. “quod Nasica tam aperte mentiebatur”, “quid Nasica responderit”: Nα χαρακτηριστούν πλήρως οι δευτερεύουσες προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, συντακτικός ρόλος).

Μονάδες 4

β. “Nonnulli sunt in hoc ordine…..dissimulent”: Να γράψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπάρχουν στο χωρίο και να δηλώσετε το είδος τους.

Μονάδες 2

γ. “nascentem”: Να αναλύσετε τη μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση

Μονάδες 2

δ. “quod Nasica tam aperte mentiebatur”, “quae imminent”: Nα μετατρέψετε τις δευτερεύουσες προτάσεις σε αντίστοιχες μετοχές

Μονάδες 3

4. α. “Exclamavit Nasica se domi non esse”: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.

Μονάδες 2

β. “Tu mihi ipsi non credis?”: Nα μεταφέρετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση Νasica interrogabat Ennium…

Μονάδες 4

γ. “Αccipe nunc quid postea Nasica fecerit”: Nα μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση Αdhortabatur illum…

Μονάδες 4

δ. “Ei spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt”: Nα μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Μονάδες 3

ε. Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των παρακάτω τύπων:

Iussu είναι……………………………….στο……………..

Se είναι……………………………….στο……………..

Tuam είναι……………………………….στο……………..

Ancillae είναι……………………………….στο……………..

Catilinae είναι……………………………….στο……………..

Non credendo είναι……………………………….στο……………..

Μονάδες 6


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Όταν ο Π. Κορνηλιος Νασικάς πήγε (είχε πάει) στον Έννιο τον ποιητή και η υπηρέτρια είπε σ΄ αυτόν ,που ζητούσε τον Έννιο από την πόρτα, ότι αυτός δεν ήταν στο σπίτι, ο Νασικάς κατάλαβε ότι εκείνη είπε αυτό με διαταγή του αφεντικού (της) και ότι εκείνος ήταν μέσα. Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο Νασικάς. Λίγες μέρες αργότερα, όταν ο Έννιος πήγε(είχε πάει) στο Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς αναφώνησε ότι δεν ήταν στο σπίτι, αν και ήταν στο σπίτι. Τότε ο Έννιος αγανακτισμένος, επειδή ο Νασικάς έλεγε ψέματα τόσο φανερα είπε: «Τι; Εγώ δε γνωρίζω τη φωνή σου;» Θες να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς; «Είσαι άνθρωπος αναιδής. Εγώ όταν σε ζητούσα, πίστεψα την υπηρέτριά σου ότι δεν ήσουν στο σπίτι. Εσύ δεν πιστεύεις εμένα τον ίδιο;».

Υπάρχουν μερικοί σε αυτή τη Σύγκλητο που είτε δε βλέπουν, αυτά τα οποία πλησιάζουν απειλητικά, είτε προσποιούνται ότι δε βλέπουν αυτά που βλέπουν. Αυτοί εξέθρεψαν την ελπίδα του Κατιλίνα με τις επιεικείς αποφάσεις τους και ενίσχυσαν τη συνομωσία που γεννιόταν με το να μην πιστεύουν (ότι αυτή γεννιέται)."

1. _. Corneli, ostia, vocibus,impudentia,ordo,spei, sententiarum.

_. Nos cum vos quaereremus ancillis vestris credidimus. Vos nobis ipsis non creditis?

_. pauciore, pauciora / apertius, apertissime / impudenter / mollium, molliorum, mollissimarum.

_. illud / quibus / nostros / ipsius / quod / hi, hae, haec.

2. _. sentiant / dictam esse / accipieris(-re) / quaesivissemus / indignantia / mentiris (-re) / cognoverit / vellem / responsu / dissimulate / aluntor / nascituram esse / credebamur.

_. faciendi,faciendo, faciendum, faciendo / fi, fite

3. _. Sευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση που λειτουργεί ως αντικείμενο στη μετοχή indignatus. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική, γιατί η αιτιολογία είναι αντικειμενικά αποδεκτή.

Sευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση που λειτουργεί ως αντικείμενο στο απαρέμφατο scire. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid και είναι μερικής άγνοιας. Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης. Συγκεκριμένα εκφέρεται με υποτακτική παρακειμένου, γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου(άμεσα από το scire και έμμεσα από το vis) και σύμφωνα με τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων εκφράζει το προτερόχρονο στο παρόν.

_. qui aut ea non videant: δευτερεύουσα αναφορική επιρρηματική συμπερασματική πρόταση.

Quae imminent: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο ea.

Aut ea dissimulent: δευτερεύουσα αναφορική επιρρηματική συμπερασματική πρόταση (συνδέεται με την προηγούμενη διαζευκτικά (aut-aut).

Quae vident: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο ea.

_. quae nascebatur

_. Nasica tam aperte mentiente: (αφαιρετική απόλυτη αιτιολογική μετοχή)

Imminentia: (επιθετική μετοχή)

4. _. Ego domi non sum

_. Nasica interrogabat Ennium num ille sibi ipsi non crederet ( ή non crederetne ille sibi ipsi).

_. Adhortabatur illum accipere tunc (ή ut acciperet tunc) quid postea Nasica fecisset.

_. Spes Catilinae mollibus sententiis alita est (ή alta est) ab eis.

". iussu: αφαιρετική του εσωτερικού αιτίου στο dixisse.

Se: υποκείμενο στο non esse (ταυτοπροσωπία-λατινισμός).

Tuam: επιθετικός προσδιορισμός στο vocem.

Ancillae: έμμεσο αντικείμενο στο credidi.

Catilinae: γενική υποκειμενική στο spem.

Non credendo: απρόθετη αφαιρετική του γερουνδίου που δηλώνει τρόπο στο confirmaverunt.

Τρίτη 5 Οκτωβρίου 2010

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Θ Ε Ω Ρ Η Τ Ι Κ Η Σ Κ Α Τ Ε Υ Θ Υ Ν Σ Η Σ

Γ ΄ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ

Ο Μ Α Δ Α Α ΄

ΘΕΜΑ Α1

Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των ιστορικών όρων:

α. Φροντιστήριο της Τραπεζούντας β. Λεπροκομείο της Σπιναλόγκας γ. Μακεδονικός Αγώνας

Μονάδες 12

ΘΕΜΑ Α2

Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι.

α. Το Κουτσοσλαβικό ζήτημα επηρέαζε τις σχέσεις Ελλάδας – Βουλγαρίας στις αρχές του 20ου αιώνα. Σ / Λ

β. Το ΣΕΚΕ ιδρύθηκε το 1919. Σ / Λ

γ. Ο Σ. Τρικούπης προσπάθησε να περιορίσει την ευνοιοκρατία. Σ / Λ

δ. Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύθηκε το Μάιο του1927. Σ / Λ

ε. Με το σύνταγμα του 1844 ορίστηκε ως πολίτευμα η συνταγματική μοναρχία. Σ / Λ

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Α3

Τα «τσιφλίκια» της Θεσσαλίας αμέσως μετά την απελευθέρωση της διανεμήθηκαν στους ακτήμονες.

Σωστό ή Λάθος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Α4

Για ποιους λόγους το Ελληνικό κράτος προώθησε την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων και ποια ήταν τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής; Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Α5

Τα χαρακτηριστικά των προσφυγικών ρευμάτων 19ου και 20ου αιώνα. Ομοιότητες και διαφορές. Μονάδες 10

Ο Μ Α Δ Α Β ΄

ΘΕΜΑ Β1

«Το νέο κόμμα νίκησε πάλι στις εκλογές του Μαρτίου του 1912, στις οποίες πήραν μέρος όλες οι πολιτικές δυνάμεις. Αυτή τη φορά ανέδειξε 145 βουλευτές, ενώ τα αντίπαλα κόμματα κέρδισαν 36 έδρες. Κατά κύριο λόγο στη σύνθεσή του περιλαμβάνονταν οι ανερχόμενες μεταπρατικές και εμπορικές τάξεις (και πολλοί γαιοκτήμονες), μέλη διαφόρων επαγγελματικών ενώσεων, καθώς και τη νεότερη γενιά αξιωματικών της καριέρας. Τα υπόλοιπα μέλη του προέρχονταν από το χώρο των αγροτικών κομμάτων της Θεσσαλίας, των σοσιαλιστών (από τους οποίους έκλεψε την παράσταση ο Βενιζέλος), από δημοκρατικά στοιχεία που ανήκαν στην αριστερή πτέρυγα του Στρατιωτικού Συνδέσμου, και τέλος από άτομα που προέρχονταν από το κόμμα των Τρικουπικών, όπως επίσης και στοιχεία που είχαν μεταπηδήσει καλόπιστα από τους συντηρητικότερους πολιτικούς σχηματισμούς. Σε μεγάλο βαθμό το λεγόμενο κόμμα των Φιλελευθέρων το αποτελούσαν οι προσωπικοί οπαδοί του Βενιζέλου, ή μάλλον ένα συνονθύλευμα από τους προσωπικούς οπαδούς των λιγότερο σπουδαίων ηγετών, που είτε ανήκαν στο στενό του περιβάλλον, είτε προτίμησαν να προωθηθούν πολιτικά υποστηρίζοντάς τον. Εκείνο που επιδίωξε ο Βενιζέλος δεν ήταν τόσο ένα φιλελεύθερο κόμμα όσο μια κοινοβουλευτική δικτατορία.

Παρόλο που ίδρυσε συνδέσμους Φιλελευθέρων στις εκλογικές περιφέρειες, δεν δημιουργήθηκε μια οργάνωση που να ασκεί έλεγχο στο κεντρικό γραφείο του κόμματος. Απεναντίας καθοδηγούνταν από τα ανώτερα όργανα. Τελικά, δεν διέφεραν και τόσο από τις τοπικές ομάδες φίλων που σχημάτιζαν τα άλλα κόμματα. Ίσως πρόσθεταν μια επίφαση δύναμης και ενότητας στο κόμμα, αλλά κάτω από την επιφάνεια εξακολουθούσαν να βασιλεύουν οι διαιρέσεις και οι αντιζηλίες. Ο Βενιζέλος κρατούσε, όπως και ο Τρικούπης πριν από αυτόν, τα πράγματα υπό τον έλεγχό του, γιατί είχε τη δύναμη που πήγαζε από την ισχυρή θέση του στο κοινοβούλιο. Το κύρος του μάλιστα εμφανιζόταν αδιαμφισβήτητο. Αλλά στην Ελλάδα μια ισχυρή κοινοβουλευτική θέση ανοίγει δύο δρόμους. Η έλλειψη ισχυρής αντιπολίτευσης απέξω μπορούσε να προκαλέσει συνομωσίες στο εξωτερικό. Οπωσδήποτε, ο Βενιζέλος δεν εκπροσωπούσε το σύνολο του εκλογικού λαού. Υπήρχαν στις διάφορες εκλογικές περιφέρειες ισχυρές μειονότητες ψηφοφόρων που δεν εκπροσωπούνταν καθόλου στη Βουλή και, μολονότι προς το παρόν δεν είχε κάνει την εμφάνισή της καμιά υπολογίσιμη αντιπολιτευτική ομάδα, υπήρχε πληθώρα αντιβενιζελικών σε όλη τη χώρα.»

Douglas Dakin, «Η ενοποίηση της Ελλάδας», σελ. 279 – 280

Αφού μελετήσετε τις πληροφορίες του παραθέματος και σε συνδυασμό με τις ιστορικές σας γνώσεις να παρουσιάσετε τη δομή του κόμματος των Φιλελευθέρων καθώς και την κοινωνική και πολιτική προέλευση των οπαδών του. Μονάδες 50

ΘΕΜΑ Β2 Η προκήρυξη της αντιπολίτευσης

«Οι υπογεγραμμένοι, αποτελούντες την ηνωμένην εν Κρήτη αντιπολίτευσιν, συνελθόντες εν Χανίοις τη 26η Φεβρουαρίου1905, αποσκοπούντες εις την εκπλήρωσιν του Εθνικού Προγράμματος, αποφασίζομεν:

α) Πρώτον και κύριον μέλημα ημών έστω η επίτευξις του από αιώνων επιδιωκομένου σκοπού της ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος.

β) Αδυνάτου αποβαίνοντος του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την πολιτικήν προσέγγισιν της πατρίδος μας προς την ελευθέραν Ελλάδα, μεταβαλλομένης από διεθνούς απόψεως της σημερινής καταστάσεως.

γ) Μη εκπληρωμένου μηδέ του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την αναθεώρισιν του ημετέρου συντάγματος κατά το πρότυπον του ελληνικού, όπως απαλλαγή ο τόπος του δεσποτισμού. Του προγράμματος τούτου την πραγμάτωσιν θέλομεν επιδιώξει και δι’ ενόπλων λαϊκών συναθροίσεων. Εν ταις ενεργείαις ημών δεν θέλομεν επιδιώξει προσωπικήν μεταβολήν, αλλ’ επελθούσης τοιαύτης θέλομεν αποκρούσει παντί σθένει και δια των όπλων έτι πάντα μη Έλληνα κυβερνήτην.»

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και σύμφωνα με την παρακάτω πηγή να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

α. Ποια ήταν τα αίτια και ποιες οι συνθήκες που οδήγησαν στο σχηματισμό της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσης»;

β. Υπό ποιες συνθήκες συντάχθηκε η προκήρυξη της 26ης Φεβρουαρίου 1905 και ποιες οι επιδιώξεις της αντιπολίτευσης από τη δημιουργία αυτού του κειμένου;

Μονάδες 25


Α Π Α Ν Τ Η Σ Ε Ι Σ

Ο Μ Α Δ Α Α ΄

ΘΕΜΑ Α1

α. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 248: «Το Φροντιστήριο … συνείδησης».

β. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 208: «Ιδιαίτερη … (1903)».

γ. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 137: «Οι πρώτοι Έλληνες … (Μακεδονικός Αγώνας)».

ΘΕΜΑ Α2

α. Λ, β. Λ, γ. Λ, δ. Σ, ε. Σ

ΘΕΜΑ Α3

Λάθος. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 42 – 43: «Αργότερα όμως, … τεχνητές ελλείψεις» και «Οι πρακτικές αυτές … σε ακτήμονες».

ΘΕΜΑ Α4

Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 154: «Η ΕΑΠ διέκρινε … προλεταριάτου» και σελ. 167 – 168: «Για ένα διάστημα … πατρίδα του».

ΘΕΜΑ Α5

Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 116: «Στη διάρκεια … αυτές» και σελ. 137: «Ο αριθμός … νέα πατρίδα».

Ο Μ Α Δ Α Β ΄

ΘΕΜΑ Β1

Μετά το κίνημα του Στρατιωτικού συνδυασμού στο Γουδί τον Αύγουστο του 1909, προκηρύχθηκαν εκλογές οι οποίες έγιναν στις 8 Αυγούστου του 1910. Στις εκλογές αυτές εμφανίστηκαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι με σύνθημα την «ανόρθωση» και ζητούσαν την υλοποίηση των αιτημάτων των συντεχνιών καθώς και την επίλυση του αγροτικού ζητήματος. Οι εκσυγχρονιστές αυτοί συσπειρώθηκαν γύρω από το πρόσωπο του νεοφερμένου τότε Κρητικού πολιτικού Ελευθερίου Βενιζέλου. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 89:

«Φορείς … ακτήμονες.» και «Οι εκσυγχρονιστές … αναμέτρηση.». Ο Βενιζέλος ίδρυσε το κόμμα των Φιλελευθέρων στις 22

Αυγούστου 1910. Το κόμμα αυτό περιλάμβανε – σύμφωνα με το παράθεμα – τις ανερχόμενες μεταπρατικές και εμπορικές τάξεις, μέλη διαφόρων επαγγελματικών ενώσεων καθώς και τη νεότερη γενιά αξιωματικών καριέρας. Εξάλλου ο Βενιζέλος στην προσπάθειά του να πραγματοποιήσει θεσμικό εκσυγχρονισμό που θα καθιστούσε το κράτος αποτελεσματικό και αξιόπιστο αλλά στη διάθεσή του να προσηλωθεί στην ιδέα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους, είχε στο πλευρό του την ελληνική αστική τάξη. Οι Έλληνες αυτοί πλούτιζαν σε όλη τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου και φιλοδοξούσαν να κυριαρχήσουν και πολιτικά στο χώρο όπου άπλωναν τις οικονομικές τους δραστηριότητες. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 48: «Ο Βενιζέλος … δραστηριότητες.». Τα υπόλοιπα μέλη του κόμματος των Φιλελευθέρων προέρχονταν από το χώρο των αγροτικών κομμάτων της Θεσσαλίας, από το χώρο των σοσιαλιστών, καθώς και από δημοκρατικά στοιχεία της αριστερής πτέρυγας του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Επίσης υπήρχαν οπαδοί που προέρχονταν από το κόμμα των πρώην Τρικουπικών, αλλά και μερικοί που προέρχονταν από πιο συντηρητικούς πολιτικούς σχηματισμούς και είχαν καλόπιστα μεταπηδήσει στο κόμμα των Φιλελευθέρων. Το κόμμα το αποτελούσαν κατά κύριο λόγο οι προσωπικοί οπαδοί του Βενιζέλου ή μάλλον ένα ετερόκλητο σύνολο από τους προσωπικούς οπαδούς των λιγότερο σπουδαίων ηγετών. Οι άνθρωποι αυτοί είτε ανήκαν στο στενό του περιβάλλον, είτε προτίμησαν να προωθηθούν πολιτικά υποστηρίζοντάς τον.

Αναφορικά με τη δομή του, το κόμμα του Βενιζέλου ήταν προσωποπαγές. Ο Βενιζέλος έλεγχε τα πάντα και οι σύνδεσμοι Φιλελευθέρων δεν έπαιζαν ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής του κόμματος. Βλ. σχολ. εγχειρ., σελ. 91 – 92: «Όσον αφορά … άλλο κόμμα».

ΘΕΜΑ Β2

α. Η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» αποτέλεσε έναν ισχυρό συνασπισμό Κρητών που εναντιώνονταν στις επιλογές του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης, Πρίγκιπα Γεωργίου. Η αναγκαιότητα της δημιουργίας της άρχισε να διαφαίνεται δύο χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του νέου καθεστώτος, όταν παρουσιάστηκαν τα πρώτα προβλήματα στον τρόπο διακυβέρνησης του νησιού και οριστικοποιήθηκε μετά την απόλυση Βενιζέλου και τα συνακόλουθα αυταρχικά μέτρα του Γεωργίου. Βλ σχολ. εγχειρ., σελ. 208-210: «Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα … σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα».

β. Η προκήρυξη της 26ης Φεβρουαρίου Ε_„Ϋ˜1905 δημιουργήθηκε κάτω από ιδιαίτερα τεταμένες πολιτικές συνθήκες. Το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας ήταν συντηρητικό και παραχωρούσε υπερεξουσίες στον Πρίγκιπα Γεώργιο. Αυτό έγινε φανερό στις εκλογές που προκηρύχθηκαν στο τέλος του 1904, καθώς ο Ύπατος Αρμοστής είχε το δικαίωμα να διορίσει απευθείας 10 βουλευτές στη νέα Βουλή. Η αντιπολίτευση, που αποτελούνταν από την τριανδρία Βενιζέλου, Φούμη, Μάνου, διαμαρτυρήθηκε έντονα και με τη συμβολή 15 επιφανών πολιτευτών συνέταξε προκήρυξη για την κατάργηση του Συντάγματος. Βλ. σελ. 210: «Στο τέλος του 1904… της επανάστασης του Θερίσου». Σύμφωνα με το παράθεμα, οι δημιουργοί της προκήρυξης συνήλθαν στα Χανιά στις 26 Φεβρουαρίου 1905 και πήραν σημαντικές αποφάσεις, αποσκοπώντας να διαχειριστούν το εθνικό ζήτημα της Κρήτης μέσω ενός Εθνικού Προγράμματος. Ιεραρχώντας τις προτεραιότητές τους θέτουν ως πρωταρχικό τους στόχο την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, που έτσι κι αλλιώς αποτελεί διαχρονικό πόθο των Κρητικών. Η απόφασή τους αυτή αντικατοπτρίζει τις απόψεις του Ελευθερίου Βενιζέλου και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την παρελκυστική πολιτική του Πρίγκιπα Γεωργίου πάνω στο εθνικό ζήτημα. Βλ σχολ. εγχειρ., σελ. 208-209: «Αλλά το πιο σημαντικό … που δημιούργησε βαρύ κλίμα διχασμού». Σε περίπτωση που δεν πετύχουν το στόχο της ένωσης, επιδιώκουν, με τη μεταβολή της διεθνούς πολιτικής στο κρητικό ζήτημα, να προσεγγίσουν πολιτικά την Ελλάδα. Στο σημείο αυτό αναγνωρίζουμε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση της κατάστασης που λαμβάνει υπόψη τη σταθερή άρνηση των Δυνάμεων να επιτρέψουν την ένωση Κρήτης και Ελλάδας. Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε, όμως, και τηνm έξυπνη προσπάθεια αναζήτησης εναλλακτικών λύσεων, ιδίως σε περίπτωση μεταβολής του διεθνούς σκηνικού στην περιοχή. Η

αδυναμία επίτευξης και του δεύτερου στόχου θα έχει ως αποτέλεσμα να στραφούν πλέον αποκλειστικά στις υποθέσεις της, Κρητικής Πολιτείας και να ζητήσουν αναθεώρηση του συντηρητικού Συντάγματος προς μια φιλελεύθερη κατεύθυνση.

Διακηρύσσουν τη πρόθεσή τους να πραγματώσουν το πρόγραμμά τους ακόμα και αν αυτό πρέπει να γίνει με ένοπλες λαϊκές συγκεντρώσεις. Τέλος αν και, όπως υποστηρίζουν, δεν επιθυμούν αλλαγή στο πρόσωπο του Αρμοστή, αν τυχόν αυτή επέλθει, δηλώνουν πως θα αντισταθούν με κάθε μέσο, ακόμη και ένοπλο, στην ανάθεση της διοίκησης της Κρήτης σε μη Έλληνα κυβερνήτη. Έντεχνα, λοιπόν, αφήνουν να εννοηθεί πως η αντίδρασή τους προς τον Πρίγκιπα Γεώργιο δεν έχει λάβει από μέρους τους χαρακτήρα προσωπικής αντιπαράθεσης, ενώ αποκλείουν με τη στάση τους οποιαδήποτε ενέργεια που θα είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή της εθνικότητας του Αρμοστή. Η προκήρυξη της 26ης Φεβρουαρίου του 1905 αποτελεί σταθμό στην ιστορία της Κρήτης, καθώς αποτελεί προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου.